Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Rejonowy w Słupsku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Lidia Staśkiewicz

Protokolant: st.sekr.sąd. Agnieszka Nowicka

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2018 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa E. F.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej (...) w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy – nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym wydany przez Sąd Rejonowy w Słupsku w dniu 18 października 2013 r. wydany w sprawie I Nc 2647/13, zaopatrzony w klauzulę wykonalności – w części dotyczącej kwoty 9.713,65 zł (dziewięć tysięcy siedemset trzynaście złotych, 65/100) tytułem należności głównej;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego Wspólnoty Mieszkaniowej (...) w S. na rzecz powódki E. F. kwotę 2.400 zł (dwa tysiące czterysta złotych, 00/100) powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług w kwocie 552 zł (pięćset pięćdziesiąt dwa złote, 00/100) tytułem kosztów procesu;

IV.  nie obciąża powódki kosztami procesu należnymi stronie pozwanej.

Sygn. akt I C 1769/15

UZASADNIENIE

Powódka E. F. wniosła przeciwko pozwanej Wspólnocie Mieszkaniowej (...) w S. pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 października 2013 r., wydanego w sprawie o sygn. I Nc 2647/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 13 czerwca 2014 r.

W uzasadnieniu pozwu powódka zakwestionowała wysokość kwoty objętej przedmiotowym tytułem wykonawczym wskazując, iż za okres od 2011 do 2013 r. dokonywała spłaty zobowiązań wobec pozwanej i z jej wyliczeń wynika, że całość zadłużenia wobec pozwanej Wspólnoty została spłacona.

Pozwana Wspólnota Mieszkaniowa „ul. (...)” w S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz od powódki kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana zarzuciła, że roszczenie powódki nie zostało przez nią udowodnione, a także, że powódka w pozwie podniosła zarzuty merytoryczne, które winny być zgłoszone w sprzeciwie od nakazu zapłaty w sprawie I Nc 2647/13. Pozwana wskazała, iż powództwo opozycyjne nie pozwala na podnoszenie zarzutów co do istoty sprawy prawomocnie zakończonej orzeczeniem Sądu, a także, że przedłożone przez powódkę dowody wpłat dotyczą zaległości wymagalnych w kwietniu i maju 2011 r., podczas gdy w sprawie I Nc 2647/13 Wspólnota dochodziła należności za okres od dnia 1 czerwca 2011 r. do 31 sierpnia 2013 r.

Pismem z dnia 3 listopada 2015 r. powódka wniosła o dopozwanie (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz Prezydenta Miasta S. (k. 59-59v).

Na rozprawie w dniu 17 listopada 2015 r. powódka wskazała, iż winnym za zaistniałą sytuację jest Prezydent Miasta S. R. B..

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy w Słupsku oddalił wniosek powódki o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego R. B. (k. 65).

W piśmie z dnia 21 stycznia 2016 r. powódka podniosła, iż uregulowała w całości zobowiązanie wynikające z nakazu zapłaty wydanego w dniu 18.10.2013 r., bowiem w dniu 1 grudnia 2015 r. przelała na rzecz pozwanej kwotę 5.295,21 zł, a w dniu 5.01.2016 r. kwotę 8.962,76 zł. W związku z powyższym powódka podtrzymała żądanie pozwu wskazując, iż po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło (k. 139-140).

W piśmie procesowym z dnia 15 lutego 2016 r. pozwana wskazała, że wpłaty dokonane przez powódkę nie zostały w całości zarachowane na poczet należności wynikających z tytułu wykonawczego - prawomocnego nakazu zapłaty, bowiem powódka pismem z dnia 5 stycznia 2016 r. wskazała, w jaki sposób ma zostać zaksięgowana kwota 8.962,76 zł i w taki sposób pozwana zaksięgowała wpłacone przez powódkę środki. Ostatecznie dokonane przez powódkę wpłaty pokryły część zasądzonej na rzecz pozwanej należności głównej, nadto roszczenie pozwanej w zakresie należności odsetkowej, kosztów procesu oraz kosztów postępowania egzekucyjnego pozostawało nadal niezaspokojone (k. 157-157v).

Powódka pismem z dnia 18 marca 2016 r. podniosła, iż należność wynikająca z prawomocnego tytułu wykonawczego w postaci nakazu zapłaty z dnia 18.10.2013 r. w sprawie I Nc 2647/13 została przez nią w całości spłacona, wskazując, iż dokonała na rzecz pozwanej: w dniu 01.12.2015 r. przelewu kwoty 5.295,21 zł tytułem „spłaty reszty zadłużenia z nakazu zapłaty z dnia 18.10.2013 r. sygn. akt I Nc 2647/13”; 05.01.2016 r. kwoty 8.962,76 zł tytułem „spłaty reszty należności”; 14.03.2016 r. kwoty 377,41 zł tytułem „spłaty należności nakazowej” (k. 170-173).

Pozwana w piśmie z dnia 13 kwietnia 2016 r. wskazała, że powódka dokonała na poczet zadłużenia objętego tytułem wykonawczym łącznych wpłat na kwotę 9.713,65 złotych i o taką kwotę pozwana ograniczyła postępowanie egzekucyjne. Pozwana wskazała nadto, iż zgodnie z treścią nakazu zapłaty z dnia 18.10.2013 r. powódka zobowiązana była zapłacić na rzecz pozwanej kwotę 10.428,03 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 01.10.2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.548,00 zł tytułem kosztów procesu. Po uwzględnieniu wpłat powódka nadal jest zobowiązana do zapłaty pozwanej: kwoty 714,38 złotych tytułem niezaspokojonej dotychczas należności głównej, odsetek ustawowych od dnia 1.10.2013 r. do dnia zapłaty, które na dzień 19.02.2016 r. wynosiły łącznie 2.494,15 zł, kwoty 2.548,00 zł tytułem kosztów procesu, kwoty 66 zł tytułem kosztów postępowania klauzulowego, kwoty 1.200 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego w egzekucji oraz kwoty 4.128,55 zł tytułem poniesionych kosztów egzekucyjnych (k. 192-194).

W piśmie z dnia 16 stycznia 2017 r. powódka zmieniła podstawę, na jakiej domagała się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, wskazując że po powstaniu tytułu egzekucyjnego spłaciła należność objętą przedmiotowym tytułem (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.). Podniosła, iż dokonała sześciu wpłat na łączną kwotę 17.167,60 zł, podczas gdy należność wynikająca z nakazu zapłaty wynosi łącznie 12.976,03 zł, co dowodzi iż wierzytelność objęta tytułem wykonawczym uległa zaspokojeniu w całości (k. 274-276).

W piśmie z dnia 31 lipca 2017 r. pozwana wskazała, iż wpłata powódki z dnia 20.01.2015 r. na kwotę 1.000,00 zł, wpłata z dnia 30.01.2015 r. na kwotę 1.000,00 oraz wpłata z dnia 10.03.2015 r. na kwotę 532,22 zł zostały zaliczone na bieżące należności nieobjęte tytułem wykonawczym, natomiast wpłata z dnia 1.12.2015 r. na kwotę 5.295,21 zł została zaliczona na poczet tytułu wykonawczego. Odnośnie dokonanej w dniu 5.01.2016 r. wpłaty kwoty 8.962,76 zł, została ona zaliczona co do kwoty 4.041,03 zł na poczet tytułu wykonawczego, a w pozostałej części na inne zadłużenia, zgodne z oświadczeniem powódki z dnia 5.01.2016 r. Pozwana wskazała również, iż uwzględniła wpłatę powódki z dnia 14.03.2016 r. na kwotę 377,41 zł dokonaną na poczet tytułu wykonawczego. Nadto podkreśliła, iż ograniczała żądanie egzekucyjne stosownie do wpłat powódki (k. 312-313).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. F. jest właścicielem lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) i członkiem Wspólnoty Mieszkaniowej (...) w S..

bezsporne, nadto dowód: wydruk treści księgi Wieczystej nr (...) – k. 49-51.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 18 października 2013 r. w sprawie I Nc 2647/13 Sąd Rejonowy w Słupsku nakazał pozwanej E. F., aby zapłaciła powódce Wspólnocie Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w S. kwotę 10.428,03 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 01.10.2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.548,00 zł tytułem kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2014 r. powyższemu nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności.

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2014 r. wydanym w sprawie IX Co 2355/14 na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w S. wydano drugi tytuł wykonawczy w celu ustanowienia hipoteki przymusowej na nieruchomości stanowiącej własność E. F., nr KW (...).

Dowód: nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, k. 31 akt I Nc 2647/13.

W dniu 10 września 2014 r. Wspólnota Mieszkaniowa ul. (...) w S. złożyła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku J. M. wniosek o wszczęcie przeciwko E. F. egzekucji całej należności pieniężnej wynikającej z nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanego przez referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Słupsku w dniu 18 października 2013 r., sygn. akt I Nc 2647/13 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Bezsporne, nadto dowód: wniosek egzekucyjny – k. 1-3, tytuły wykonawcze – k. 4 akt Km 4772/14.

E. F. dokonała na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej (...) w S. następujących wpłat:

1.  w dniu 09.05.2011 r. kwoty 362,83 zł tytułem opłaty za lokal mieszkalny, czynsz i świadczenia – zaległość do 30.04.2011 r.;

2.  w dniu 09.05.2011 r. kwoty 389,68 zł tytułem opłaty za lokal mieszkalny, czynsz i świadczenia za miesiąc maj 2011 r.,

3.  w dniu 04.08.2011 r. kwoty 159,50 zł tytułem opłaty za lokal mieszkalny, czynsz i świadczenia – za miesiąc czerwiec 2011 r.,

4.  w dniu 04.08.2011 r. kwoty 281,67 zł tytułem opłat za lokal mieszkalny, czynsz i świadczenia – za miesiąc lipiec 2011 r.,

5.  w dniu 16.01.2015 r. kwoty 331,61 zł tytułem czynszu za styczeń 2015 r.,

6.  w dniu 16.01.2015 r. kwoty 1.000 zł tytułem „zwrotu zaległości 1000 z 2.532,22 zł od maja 2010 r. do grudnia 2014 r.”,

7.  w dniu 30.01.2015 r. kwoty 331,61 zł tytułem czynszu za luty 2015 r.,

8.  w dniu 30.01.2015 r. kwoty 1.000 zł tytułem drugiej wpłaty z 2.532,22 zł,

9.  w dniu 10.03.2015 r. kwoty 532,22 zł tytułem reszty zadłużenia z sumy 2.532,22 zł,

10.  w dniu 01.12.2015 r. kwoty 5.295,21 zł tytułem „spłaty reszty zadłużenia z nakazu zapłaty z dnia 18.10.2013 r. sygn. akt I Nc 2647/13”,

11.  w dniu 05.01.2016 r. kwoty 8.962,76 zł tytułem „spłaty reszty należności”,

12.  w dniu 27.01.2016 r. kwoty 388,04 zł tytułem opłaty za luty,

13.  w dniu 14.03.2016 r. kwoty 377,41 zł tytułem „spłaty należności nakazowej”.

Dowód: dowody wpłat – k. 6, potwierdzenie przelewu kwoty 5.295,21 zł – k. 122, 141, 174, potwierdzenie przelewu kwoty 8.962,76 zł – k. 142, 175, potwierdzenie przelewu kwoty 377,41 zł – k. 176, 231, potwierdzenia wpłat – k. 228, 325, 351, 353.

W piśmie z dnia 5 stycznia 2016 r. kierowanym do (...) Sp. z o.o. w S. E. F. wskazała, iż wpłacona przez nią kwota 8.962,76 zł w dniu 05.01.2016 r. ma zostać zaksięgowana w następujący sposób:

1.  kwota 388,04 zł na poczet opłaty kosztów związanych z utrzymaniem nieruchomości za styczeń 2016 r.,

2.  kwota 464,08 zł na poczet zaliczki na remont,

3.  kwota 2.295,26 zł na poczet zaliczki na eksploatację,

4.  kwota 1.774,35 zł tytułem wyrównania przeksięgowanych środków pieniężnych z rachunku Wspólnoty Mieszkaniowej na rachunek Miasta S.,

5.  kwota 4.041,03 zł tytułem wpłaty różnicy pomiędzy należnością główną na dzień 31.12.2015 r. (tj. kwotą 9.336,24 zł) a przelewem kwoty 9.336,24 zł w dniu 01.12.2015 r.

Dowód: pismo powódki z dnia 05.01.2016 r. – k. 158.

Pismem z dnia 31 grudnia 2015 r. skierowanym do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku J. M. wierzyciel – Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. (...) w S. – ograniczył egzekucję w sprawie KM 4772/14 o kwotę 5.295,21 zł uznając zapłatę tej kwoty za dokonaną na poczet zadłużenia objętego nakazem zapłaty wydanym w sprawie I Nc 2647/13.

Pismem z dnia 15 lutego 2016 r. skierowanym do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku J. M. wierzyciel – Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. (...) w S. – ograniczył egzekucję w sprawie KM 4772/14 o kwotę 4.041,03 zł uznając zapłatę tej kwoty za dokonaną na poczet zadłużenia objętego nakazem zapłaty wydanym w sprawie I Nc 2647/13.

Pismem z dnia 12 kwietnia 2016 r. skierowanym do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku J. M. wierzyciel – Wspólnota Mieszkaniowa przy ul. (...) w S. – ograniczył egzekucję w sprawie KM 4772/14 o kwotę 377,41 zł uznając zapłatę tej kwoty za dokonaną na poczet zadłużenia objętego nakazem zapłaty wydanym w sprawie I Nc 2647/13.

Dowód: pismo z dnia 31.12.2015 r. – k. 177, 178, 195.

Pismem z dnia 06 maja 2016 r. E. F. zwróciła się do Wspólnoty Mieszkaniowej (...) w S. o zaksięgowanie dotąd dokonanych przez powódkę wpłat środków pieniężnych w taki sposób, aby pokrywały one należność wynikającą z nakazu zapłaty wydanego w sprawie I Nc 2647/13. Powódka wyjaśniła, że chodzi o następujące płatności:

1.  przelew pieniężny z dnia 20.01.2015 r. na kwotę 1.000 zł

2.  przelew pieniężny z dnia 30.01.2015 r. na kwotę 1.000 zł

3.  przelew pieniężny z dnia 10.03.2015 r. na kwotę 532,22 zł

4.  przelew pieniężny z dnia 01.12.2015 r. na kwotę 5.295,21 zł

5.  przelew pieniężny z dnia 05.01.2016 r. na kwotę 8.962,76 zł

6.  przelew pieniężny z dnia 27.01.2016 r. na kwotę 377,41 zł.

Dowód: pismo z dnia 06.05.2016 r. – k. 233-234.

Pismem z dnia 10 maja 2016 r. E. F. zwróciła się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku J. M. o potwierdzenie u wierzyciela wpłat dokonanych na poczet sprawy KM 4772/14, w szczególności:

7.  przelew pieniężny z dnia 20.01.2015 r. na kwotę 1.000 zł

8.  przelew pieniężny z dnia 30.01.2015 r. na kwotę 1.000 zł

9.  przelew pieniężny z dnia 10.03.2015 r. na kwotę 532,22 zł

10.  przelew pieniężny z dnia 01.12.2015 r. na kwotę 5.295,21 zł

11.  przelew pieniężny z dnia 05.01.2016 r. na kwotę 8.962,76 zł

12.  przelew pieniężny z dnia 27.01.2016 r. na kwotę 377,41 zł.

E. F. wskazała, że suma przelanych środków pieniężnych wynosi 17.167,60 zł.

Dowód: pismo z dnia 10.05.2016 r. – k. 232.

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zebranych w aktach sprawy dokumentów, którym dał wiarę w pełni wobec niekwestionowania ich przez strony i braku podstaw do zakwestionowania ich prawdziwości przez Sąd z urzędu.

Sąd oddalił wnioski powódki o dopuszczenie dowodu z akt I C 177/15, Co 14/11, I C 2647/13. I C 2920/13, I C 2412/13, I C 35/16, IX C 261/09, IX C 2355/14; IX Co 3111/14, IX C 501/15, IX Co 1715/15, IX Co 119/15, IX Co 526/15, IX Cz 699/15, wykazu inwentaryzacji powierzchni i pomieszczeń lokali mieszkalnych i użytkowych oraz płatności dokonywanych przez Gminę M. S. na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej, bowiem nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.).

Sąd oddalił wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność prawidłowości rozliczeń powódki z tytułu opłat za lokal mieszkalny przy ul. (...), (...)-(...) S. w rozbiciu na dwa okresy: od 06 maja 2010 r. do 14 czerwca 2014 r. (okres przed wykupem lokalu) oraz od 15 czerwca 2011 r. do 31 sierpnia 2017 r. (okres własności lokalowej i gruntowej), albowiem dowód ten nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Na mocy art. 840 § 1 kpc, w brzmieniu obowiązującym od dnia 08 września 2016 r., dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1)przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne;

3)małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Podstawą prawną powództwa w niniejszej sprawie był art. 840 § 1 pkt 2 kpc.

Na wstępie należy zauważyć, iż przed zmianą wskazanego przepisu, tj. do dnia 07 września 2016 r., przepis ten stanowił, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie .

Istotą powództwa opozycyjnego z art. 840 kpc jest wykazanie, że sam tytuł wykonawczy nie odpowiada istotnemu i rzeczywistemu stanowi rzeczy. Powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jednak nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym lub natychmiast wykonalnym orzeczeniem sądowym, ma ono na celu pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, a nie podważenie treści orzeczenia sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Zdarzeniami, o których moa w art. 840 § 1 pkt 2 kpc, wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane, są przedawnienie roszczenia stwierdzonego tytułem egzekucyjnym (art. 117 § 2 k.c.), odroczenie spełnienia świadczenia oraz rozłożenie świadczenia na raty przez wierzyciela. Do zdarzeń, wskutek których zobowiązanie wygasło, zalicza się: wykonanie zobowiązania (art. 450 k.c.), wydanie wyroku na korzyść jednego z dłużników solidarnych w następstwie uwzględnienia zarzutu wspólnego dla wszystkich dłużników (art. 375 § 2 k.c.), świadczenie zamiast spełnienia (art. 453 k.c.), niemożliwość świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 475 k.c.), potrącenie (art. 498 k.c.), odnowienie (art. 506), zwolnienie dłużnika z długu przez wierzyciela (art. 508 k.c.).

Z art. 840 § 1 pkt 2 kpc, w którym jest mowa o „zdarzeniu, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane", wynika, że ustawodawca miał na myśli wyłącznie zdarzenia o charakterze materialnoprawnym. Chodzi przy tym o te zdarzenia, które nastąpiły po powstaniu tytułu egzekucyjnego bądź po zamknięciu rozprawy w wypadku orzeczenia sądowego i spowodowały, że przymusowe egzekwowanie obowiązku dłużnika utraciło sens i nie ma już podstaw do dalszego chronienia interesów wierzyciela.

Nie istnieje żaden zamknięty katalog zdarzeń, których nastąpienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego dawałoby podstawę do wystąpienia z powództwem z art. 840 § 1 pkt 2 kpc. Ze względu na to, że art. 840 § 1 pkt 2 kpc odnosi się tylko do zdarzeń po powstaniu tytułu egzekucyjnego, zarzut wykonania zobowiązania może dotyczyć jedynie okresu po powstaniu tego tytułu, a gdy tytuł egzekucyjny stanowi orzeczenie sądowe – okresu po zamknięciu rozprawy. Przed zmianą pkt 2 § 1 art. 840 dokonaną przez ustawę z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1311), która weszła w życie 08 września 2016 r. stanowisko takie prezentowano w judykaturze Sądu Najwyższego (uchwały: z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 47/10, OSNC 2010, nr 2, poz. 165, oraz z dnia 2 lutego 2011 r., III CZP 128/10, OSNC 2011, nr 10, poz. 108), a także w doktrynie z zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia, do którego doszło przed zamknięciem rozprawy, mogło być tylko wyjątkowo podstawą powództwa opozycyjnego. Chodziło o przypadek, gdy z racji prawnych ograniczeń kognicji sądu nie mogło ono być przedmiotem rozpoznania w postępowaniu prowadzącym do wydania tytułu. Czyniąc wyłom na rzecz tej wyjątkowej sytuacji, podkreślano, że art. 840 § 1 pkt 2 kpc in fine nie może służyć sanowaniu uchybień strony, która we właściwym czasie nie wystąpiła ze stosownym zarzutem, lub korygowaniu błędów sądu orzekającego, który zarzut taki przeoczył. Według poglądu P. G., wyrażonego jeszcze przed zmianą przepisu, spełnienie świadczenia, do którego doszło przed zamknięciem rozprawy, może być podstawą powództwa opozycyjnego wówczas, gdy z powodu prawnych ograniczeń kognicji sądu nie mogło ono być przedmiotem rozpoznania w postępowaniu prowadzącym do wydania tytułu [P. G., Zarzut spełnienia świadczenia jako podstawa powództwa opozycyjnego (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.), (...) 2011, nr 4, s. 92 i n.].

Pogląd ten podzielił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 16/12, OSNC 2012, nr 11, poz. 129, stwierdzając, że oparcie powództwa przeciwegzekucyjnego na zarzucie spełnienia świadczenia jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy zarzut ten – ze względu na ustanowiony ustawą zakaz – nie mógł być rozpoznany w sprawie, w której wydano tytuł egzekucyjny. Sąd Najwyższy podkreślił, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku dochodzi do prekluzji materiału faktycznego sprawy, w której został on wydany. Oznacza to, że jeżeli określone okoliczności i oparte na nich zarzuty lub wypływające z nich wnioski istniały i dały się sformułować w chwili zamknięcia rozprawy, lecz strona skutecznie ich nie podniosła lub nie przytoczyła, w związku z czym nie zostały spożytkowane przez sąd przy wydawaniu wyroku, podlegają prekluzji, czyli wykluczającemu działaniu prawomocności. Prekluzyjny skutek prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej jest niezależny od tego, czy strona ponosi winę w zaniechaniu przytoczenia określonych okoliczności lub podniesienia właściwych zarzutów. Zmiana przepisu dokonana ustawą z dnia 10 lipca 2015 r. uwzględnia przywołane poglądy doktryny i judykatury; polega na tym, że w miejsce przesłanki „a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie" wprowadzono przesłankę „a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne". Zmiana ta ma na celu wyeliminowanie podstawy pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego obejmującego orzeczenie sądowe w razie zgłoszenia takich okoliczności faktycznych, które zostały pominięte w postępowaniu rozpoznawczym jako spóźnione albo nie zostały w ogóle zgłoszone. Gdyby dopuszczono taką możliwość, powództwo opozycyjne służyłoby „korygowaniu" orzeczenia wydanego w procesie, w którym dłużnik nie przytoczył faktów we właściwym terminie. W systemie dyskrecjonalnej władzy sędziego, obowiązującym w postępowaniu rozpoznawczym, spóźnienie w zakresie zgłaszania twierdzeń, o którym mowa w art. 207 § 6 kpc, następuje wtedy, gdy strona, mimo że powinna była, to jednak nie powołała faktu lub dowodu w pozwie, w odpowiedzi na pozew, w sprzeciwie od wyroku zaocznego, w zarzutach od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym lub w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. W odniesieniu do twierdzeń i dowodów przedstawianych na rozprawie w celu uzasadnienia swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej należy przyjąć, że tylko ich zgłoszenie w chwili, w której zaistniała potrzeba procesowa powołania faktu lub dowodu, oznacza, że zgłoszenie nastąpiło „we właściwym czasie" w rozumieniu art. 217 § 2 kpc.

Systemem dyskrecjonalnej władzy sędziego, obowiązującym w postępowaniu rozpoznawczym, nie są objęte zarzuty merytoryczne skierowane przeciwko zasadności żądania (np. zarzut wykonania zobowiązania). Strona bez żadnych ograniczeń czasowych może również podnosić materialnoprawny zarzut przedawnienia bądź potrącenia, a także powołać się na prawo zatrzymania. Jednak twierdzenia odnośnie do podstawy faktycznej wspomnianych oświadczeń, mających charakter materialnoprawny, oraz twierdzenia co do ich złożenia objęte są rygorami systemu dyskrecjonalnej władzy sędziego.

Podsumowując, spełnienie świadczenie jako zdarzenie w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 kpc może być podstawą powództwa opozycyjnego tylko wtedy, gdy zarzut taki nie mógł być zgłoszony, bowiem na etapie postępowania rozpoznawczego dłużnikowi nie przysługiwał. Spełnienie świadczenia nie może być podstawą powództwa opozycyjnego wtedy, gdy powołane w postępowaniu rozpoznawczym fakty i dowody w celu wykazania spełnienia świadczenia zostały pominięte przez sąd jako spóźnione bądź zgłoszone nie we właściwym czasie bądź w ogóle nie zostały zgłoszone. Przyjęcie stanowiska przeciwnego służyłoby „korygowaniu" orzeczenia wydanego w procesie, w którym dłużnik nie przytoczył faktów we właściwym terminie, a tego ustawodawca chciał uniknąć, zmieniając art. 840 § 1 pkt 2 kpc.

Zaznaczenia wymaga, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 1311), przepisy ustaw zmienianych w art. 2 i art. 3, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do postępowań wszczętych po wejściu w życie niniejszej ustawy.

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszej sprawy, w pierwszej kolejności należy wskazać, że pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności został wniesiony do tut. Sądu przez powódkę w 2015 r. Oznacza to, że – zgodnie z cytowanym wyżej przepisem przejściowym – ma do niego zastosowanie art. 840 § 1 pkt 2 kpc w poprzednim brzmieniu, tj. obowiązującym do dnia 08 września 2016 r.

Dalej podkreślenia wymaga, iż powódka nie złożyła sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego dnia 18 października 2013 r. w sprawie o sygn. I Nc 2647/13 i nie zgłosiła w tej sprawie zarzutu spełnienia świadczenia.

Kierując się dyrektywą interpretacyjną brzmienia art. 840 § 1 pkt 2 kpc należy dojść do przekonania, że wskazywane przez powódkę wpłaty, które miały miejsce przed powstaniem tytułu egzekucyjnego (362,83 zł i 389,68 zł w dniu 09.05.2011 r. oraz 159,50 zł i 281,67 zł w dniu 04.08.2011 r. – k. 6) nie mogą być podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego. Powoływanie się na nie na tym etapie jest podważaniem treści prawomocnego orzeczenia sądowego. Powództwo przeciwegzekucyjne nie może natomiast w żadnym wypadku kwestionować ani też nie uchyla powagi rzeczy osądzonej.

Podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego mogą być natomiast wpłaty dokonane przez powódkę po powstaniu tytułu egzekucyjnego (o ile są dokonywane na poczet należności objętej tym tytułem).

Z treści pism kierowanych przez powódkę w toku postępowania egzekucyjnego do Komornika oraz Wspólnoty Mieszkaniowej oraz składanych w toku niniejszego postępowania wynika, że powódka domagała się zaliczenia następujących wpłat na poczet egzekwowanej należności:

1.  przelew pieniężny z dnia 20.01.2015 r. na kwotę 1.000 zł

2.  przelew pieniężny z dnia 30.01.2015 r. na kwotę 1.000 zł

3.  przelew pieniężny z dnia 10.03.2015 r. na kwotę 532,22 zł

4.  przelew pieniężny z dnia 01.12.2015 r. na kwotę 5.295,21 zł

5.  przelew pieniężny z dnia 05.01.2016 r. na kwotę 8.962,76 zł

6.  przelew pieniężny z dnia 27.01.2016 r. na kwotę 388,04 zł;

7.  przelew pieniężny z dnia 14.03.2016 r. na kwotę 377,41 zł.

Z treści tytułów przelewów wynika ponad wszelką wątpliwość, iż dokonany przez powódkę w dniu 01.12.2015 r. przelew kwoty 5.295,21 zł miał stanowić spłatę zadłużenia objętego nakazem zapłaty z dnia 18.10.2013 r. sygn. akt I Nc 2647/13. Również wpłata kwoty 377,41 zł dokonana w dniu 14.03.2016 r. tytułem „spłaty należności nakazowej”, nie była kwestionowana przez stronę pozwaną. Natomiast przelew dokonany w dniu 05.01.2016 r. został opatrzony opisem „spłata reszty należności”. Powódka w piśmie z tego samego dnia doprecyzowała, iż z przelanej przez nią kwoty 8.962,76 zł jedynie kwota 4.041,03 zł ma zostać zaksięgowana na poczet należności wobec pozwanej objętej przedmiotowym tytułem.

Wpłata z dnia 16.01.2015 r. (mylnie określona jako wpłata z dnia 20.01.2015 r.) na kwotę 1.000 zł została dokonana tytułem „zwrotu zaległości 1000 zł z 2.532,22 zł od maja 2010 r. do grudnia 2014 r.”, wpłata z dnia 30.01.2015 r. na kwotę 1.000 zł – tytułem drugiej wpłaty z 2.532,22 zł, wpłata z dnia 10.03.2015 r. na kwotę 532,22 zł – tytułem reszty zadłużenia z sumy 2.532,22 zł, zaś wpłata z dnia 27.01.2016 r. na kwotę 388,04 zł – tytułem opłaty za luty.

Ostatecznie Sąd uznał, że trzy wpłaty na łączną kwotę 9.713,65 zł zostały dokonane na poczet należności objętej przedmiotowym tytułem egzekucyjnym: z dnia 01.12.2015 r. w wysokości 5.295,21 zł, z dnia 05.01.2016 r. w wysokości 4.041,03 zł oraz z dnia 14.03.2016 r. w wysokości 377,41 zł.

W sytuacji gdy wierzyciel zostaje zaspokojony poza postępowaniem egzekucyjnym, w drodze dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika, nie gaśnie wykonalność tytułu wykonawczego i istnieje możliwość jego wykonania (wszczęcia postępowania egzekucyjnego). Żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności jest zatem dopuszczalne, a podstawę takiego żądania stanowi nastąpienie po powstaniu tytułu egzekucyjnego zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie, w całości lub w części, wygasło (art. 840 § 1 pkt 2 KPC). Takim zdarzeniem jest niewątpliwie spełnienie świadczenia przez dłużnika (wyr. SN z 4.11.2005 r., V CK 296/05, L.).

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia i rozważania sąd uznał za zasadne pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w części dotyczącej kwoty 9.713,65 zł tytułem należności głównej, o czym orzekł jak w pkt I sentencji wyroku, oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt II).

Powódka E. F. wygrała niniejszą sprawę w zakresie kwoty 9.713,65 zł z dochodzonej kwoty 10.429 zł tj. w 93,00 %, przegrywając sprawę w 7,00 %, pozwana Wspólnota Mieszkaniowa (...) w S. wygrała sprawę w 7,00 %, przegrała zaś w 93,00 %.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu Sąd orzekł w pkt III wyroku na podstawie § 2 ust. 3 w zw. z § 6 pkt 5 obowiązującego w dacie wniesienia pozwu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.).

O kosztach procesu należnych od powódki E. F. na rzecz pozwanego orzeczono w pkt IV wyroku z mocy art. 102 kpc, uznając, że uiszczenie ich będzie dla powódki zbyt uciążliwe.

Wskazany przepis ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu; jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. m.in. orzeczenie SN z dnia 3 maja 1966 r., II PR 115/66, OSPiKA 1967, z. 1, poz. 8; wyrok SN z dnia 29 sierpnia 1973 r., I PR 188/73, OSNCP 1974, nr 3, poz. 59; postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366; postanowienie SN z dnia 4 lutego 2010 r., IV CZ 2/10, LEX nr 1353272; postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 2010 r., II CZ 22/10, LEX nr 1360228; postanowienie SN z dnia 21 lipca 2010 r., III CZ 21/10, LEX nr 1375418; postanowienie SN z dnia 19 sierpnia 2010 r., IV CZ 50/10, OSNC 2011, nr 3, poz. 34; postanowienie SN z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 23/11, LEX nr 864028; postanowienie SN z dnia 8 lipca 2011 r., IV CZ 23/11, LEX nr 897948; postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2012 r., III CZ 79/11, LEX nr 1162695; postanowienie SN z dnia 15 marca 2012 r., I CZ 10/12, LEX nr 1168536; postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12, LEX nr 1164739; postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2013 r., I CZ 128/12, LEX nr 1293687).

Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu według doktryny zaliczyć można nie tylko te związane z samym przebiegiem postępowania, lecz także dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Sama jednak sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia – na podstawie art. 102 – z obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego (por. postanowienie SN z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11, LEX nr 1119554).

Omawiany przepis nie wymaga, aby strona wygrywająca postępowanie, na rzecz której nie zasądzono zwrotu kosztów procesu, postępowała niewłaściwie lub w sposób umożliwiający przypisanie jej winy (zob. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366).

Orzekając o kosztach procesu w niniejszej sprawie Sąd wziął pod uwagę charakter dochodzonego żądania, okoliczności sprawy, subiektywne przekonanie powódki o zasadności całości dochodzonego roszczenia, jak i trudną sytuację materialną powódki, będącą podstawą do zwolnienia jej od kosztów sądowych w całości.