Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 132/12
POSTANOWIENIE
Dnia 29 listopada 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Kazimierz Zawada (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
SSN Dariusz Zawistowski
ze skargi R. P.
o wznowienie postępowania w sprawie XIII C …/02 Sądu Okręgowego
oraz I ACa …/08 Sądu Apelacyjnego
z powództwa R. P.
przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez:
Zakład Karny w Ł., /…/
o odszkodowanie i zadośćuczynienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 listopada 2012 r.,
zażalenia powoda (skarżącego)
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 listopada 2011 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje radcy prawnemu R. S. od Skarbu Państwa - Sądu
Apelacyjnego kwotę 5400 zł (pięć tysięcy czterysta), która
podlega podwyższeniu o podatek od towarów i usług
(VAT) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu;
3) nie obciąża powoda kosztami postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił skargę powoda o
wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem tego Sądu z dnia 16 lipca 2008
2
r., ponieważ nie została ona oparta na ustawowych podstawach wznowienia.
Powołanie się przez skarżącego na podstawę przewidzianą w art. 403 § 2 k.p.c. nie
zostało jednak połączone ze wskazaniem konkretnych okoliczności i dowodów,
których nie mógł powołać przed zakończeniem wymienionej sprawy. Nie spełnia
tego wymagania oświadczenie, że są to dokumenty sporządzone przez
Prokuratora Prokuratury Rejonowej w R. oraz bliżej nieoznaczona dokumentacja
medyczna. Nie było również przyczyn do uznania, że skazany został pozbawiony
możności działania. W toku postępowania odwoławczego zarzut nieważności w
postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji był podniesiony i uznany przez Sąd
Apelacyjny za bezzasadny. Natomiast w rozprawie apelacyjnej powód brał udział
osobiście, a zatem nie może być mowy o pozbawieniu go możności działania.
W zażaleniu powód domagał się uchylenia zaskarżonego
postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, zarzucając
naruszenie art. 410 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie, polegające na
merytorycznej ocenie skargi o wznowienie postępowania na etapie badania,
czy została oparta na ustawowej podstawie. Doprowadziło to do jej odrzucenia, a
ponadto Sąd zaniechał wezwania powoda do uprawdopodobnienia okoliczności
wskazanych przez niego w skardze.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem
zaskarżenia, umożliwiającym wzruszenie prawomocnych orzeczeń, dlatego
podlega szczególnym rygorom odnośnie formy i treści, które określone
zostały w art. 409 k.p.c. Wnoszący zatem skargę powinien spełnić łącznie
wszystkie objęte nim wymagania, do których należą: oznaczenie zaskarżonego
orzeczenia, dochowanie warunków przewidzianych dla pozwu, wskazanie
podstawy wznowienia i jej uzasadnienia, przytoczenie okoliczności stwierdzających
zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o uchylenie lub zmianę
zaskarżonego orzeczenia. Niedochowanie warunków przewidzianych dla pozwu
(wniosku) powoduje zwrot pisma, a wniesienie skargi po upływie terminu
określonego w art. 407 k.p.c., niedopuszczalnej lub nieopartej na ustawowej
podstawie, jej odrzucenie. Wskazanie podstawy wznowienia, które wyczerpująco
3
wymienione zostały w art. 401, 4011
, 403 k.p.c., powinno być dokonane poprzez
określenie okoliczności uzasadniających złożenie skargi o wznowienie
postępowania, co wraz z uzasadnieniem podstawy wznowienia jest niezbędne przy
badaniu dopuszczalności wznowienia. Dominujący jest w orzecznictwie
pogląd, podzielany w rozpoznawanej sprawie, który przyjmuje, że badanie
przesłanki oparcia skargi o wznowienie postępowania na ustawowej podstawie nie
ogranicza się do kontroli, czy wskazane w skardze okoliczności odpowiadają
ustawowym podstawom wznowienia, ale obejmuje również ustalenie, czy podstawa
wznowienia rzeczywiście istnieje (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
29 stycznia 1968 r., I CZ 122/67, OSNC 1968 nr 8-9, poz. 154; z dnia 15 czerwca
2005 r., IV CZ 50/05, niepubl.; z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, Biul. Sądu
Najwyższego z 2005 r. nr 9 poz. 14; z dnia 10 lutego 2006 r., I PZ 33/05, OSNP
2007 nr 3-4, poz. 48; z dnia 14 maja 2009 r., I CZ 20/09, niepubl.; z dnia 3 lutego
2011 r., II UZ 47/10, niepubl.; z dnia 14 kwietnia 2011 r., II UZ 10/11, niepubl.
z dnia 18 kwietnia 2011 r., III UZ 6/11, niepubl.). Samo powołanie się na
odpowiedni przepis kodeksu postępowania cywilnego, dopuszczający możliwość
wznowienia postępowania - na przewidzianej nim podstawie - nie czyni zadość
wymaganiu w postaci oparcia skargi o ustawową podstawę.
Wskazanie pozbawienia możności działania jako podstawy
wznowienia postępowania, będącej skutkiem naruszenia przepisów prawa,
nakładało na skarżącego obowiązek określenia sytuacji, w której
z przyczyny leżącej poza jego osobą nie mógł on brać udziału w sprawie.
Chodzi zatem o takie pozbawienie możności działania, które utożsamiane jest
z podstawą nieważności postępowania, określoną w art. 379 pkt 5 k.p.c.
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2009 r., II PZ 38/08;
wyroki z dnia 10 lipca 1974 r., II CR 331/74, OSNCP 1975 r., nr 5, poz. 84
i z dnia 20 stycznia 1966 r., II PR 371/65, OSNCP 1966 r., nr 10, poz. 172).
Nie zachodzi natomiast nieważność postępowania, a tylko jego wadliwość, jeżeli
na skutek uchybień sądu doszło do naruszenia praw procesowych strony,
niepozbawiających jej jednak możności działania (por. wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 7 lipca 2005 r., II UK 271/04, OSNP 2006 r., nr 5-6, poz. 95; z dnia
7 listopada 2007 r., II CSK 286/07, niepubl.). Przytoczone przez skarżącego
4
okoliczności nie spełniają tych wymagań, nie wskazują na istnienie podstawy
przewidzianej art. 401 pkt 2 k.p.c. Podkreślenia wymaga, że w apelacji skarżący
podniósł zarzut nieważności postępowania z art. 379 pkt 5 k.p.c., brał udział
w postępowaniu apelacyjnym, a Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 7 maja
2009 r. odmówił przyjęcia złożonej przez niego skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Te fakty przeczą stanowisku skarżącego o istnieniu wymienionej podstawy.
Możliwość wznowienia postępowania na podstawie przewidzianej art. 403
§ 2 k.p.c. jest uzależniona od łącznego zaistnienia przesłanek wykrycia po
uprawomocnieniu się orzeczenia nowych faktów, które istniały w toku
postępowania, ale nie zostały w nim powołane, możliwości ich wpływu na wynik
sprawy oraz niemożności skorzystania z nich przez strony w poprzednim
postępowaniu. Przedstawienie środków dowodowych lub okoliczności faktycznych,
które nie było możliwe w zakończonym postępowaniu, nie może odnosić się
do okresu po jego zakończeniu. Podstawą wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c. mogą
być tylko okoliczności w poprzednim postępowaniu w ogóle nieujawnione
i wówczas nieujawnialne. Jeżeli w poprzednim postępowaniu istniała obiektywna
możliwość powołania się na okoliczności faktyczne i środki dowodowe,
a zaniechanie strony w tym przedmiocie było następstwem jej opieszałości,
zaniedbań, zapomnienia, czy błędnej oceny potrzeby powołania, to nie zachodzi
podstawa przewidziana wymienionym przepisem (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 22 lipca 2010 r., I CSK 601/09, niepubl.; postanowienia z dnia 15 maja
1968 r., I CO 1/68, OSNCP 1969 nr 2, poz. 36; z dnia 10 lutego 1999 r., II CKN
807/98, niepubl; z dnia 17 stycznia 2001 r. IV CKN 1515/00, niepubl.; z dnia
12 lutego 2004 r., V CZ 158/03, niepubl.; z dnia 4 marca 2005 r., III CZ 134/04,
niepubl.. Nie stanowi nowego dowodu w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. tego rodzaju
dowód, z którego strona mogła skorzystać przy dołożeniu należytej staranności
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2009 r., II CZ 16/09,
niepubl.). Środek dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu się orzeczenia nie
stanowi podstawy wznowienia przewidzianej w art. 403 § 2 k.p.c. Chodzi bowiem
o to, że musiałby powstać przed rozstrzygnięciem sprawy - w trakcie postępowania
i przed jego zakończeniem, a jedynie nie był znany (por. postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 132/11 niepubl.; z dnia 6 maja 2010 r.,
5
III PZ 3/10, niepubl.). Odnosząc wypracowane w orzecznictwie zapatrywania
związane z wykładnią art. 409, 410 § 1 i 403 § 2 k.p.c. na grunt rozpoznawanej
sprawy należy stwierdzić, że Sąd Apelacyjny dokonał właściwego badania
przesłanki oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia, zgodnego
z przyjmowanym rozumieniem art. 410 § 1 k.p.c. Nie było podstaw do uznania,
że doszło do merytorycznej oceny podstawy wznowienia. Skarżący nie wykazał,
że bliżej nieokreślona dokumentacja zawarta w aktach sprawy karnej, czy też
dokumentacja medyczna zostały wykryte po prawomocnym zakończeniu sprawy,
a w jej toku nie mógł z nich skorzystać. Nie zasługiwał na podzielenie zarzut
niewezwania skarżącego do uprawdopodobnienia okoliczności wskazanych
w skardze, ponieważ obowiązek taki nie został nałożony na sąd badający podstawy
skargi w zakresie przewidzianym art. 410 § 1 k.p.c.
Z powyższych względów bezzasadne zażalenie podlegało oddaleniu
na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. W oparciu o § 2 pkt 3, 15
i 16 oraz § 6 pkt 7 oraz § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej
przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) przyznane
zostały pełnomocnikowi powoda koszty nieopłaconej pomocy prawnej
w postępowaniu zażaleniowym. Na podstawie art. 102 w związku z art. 3941
§ 3
k.p.c. Sąd Najwyższy nie obciążył powoda kosztami postępowania zażaleniowego,
uznając że przemawia za tym jego trudna sytuacja majątkowa i życiowa.
jw
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13