Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CNP 6/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie ze skargi Prokuratora Generalnego o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w T.
z dnia 10 października 2013 r., wydanego
w sprawie z powództwa M. T.
przeciwko E.K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 28 stycznia 2016 r.,
odrzuca skargę.
2
UZASADNIENIE
Prokurator Generalny wystąpił o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w T. z dnia 10 października 2013 r. w
sprawie o zapłatę wszczętej z powództwa M. T. przeciwko E.K.
Wskazał, że zaskarżone orzeczenie narusza podstawowe zasady porządku
prawnego jakimi są: możliwość uchylenia się od chociażby przymusowej
realizacji roszczenia (instytucja przedawnienia) stanowiącej o możliwości bycia
zapomnianym przez wierzyciela pomimo niezrealizowania powinności oraz prawo
do rozpoznania sprawy przez sądy dwóch instancji. W treści skargi podał liczne
zarzuty naruszenia prawa materialnego i procesowego, które – w jego ocenie –
wskazują na wadliwość zaskarżonego wyroku. Wniósł o stwierdzenie, że punkt
pierwszy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w T. jest niezgodny z prawem,
a to z art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Według art. 4241
k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia sądu drugiej
instancji, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana
lub uchylenie orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie
było i nie jest możliwe. Ponadto w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność
z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego
lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, skarga przysługuje
także od prawomocnego orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej lub drugiej
instancji, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych,
chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych
przysługujących stronie środków prawnych. W wypadkach określonych w art. 4241
k.p.c. skargę może wnieść także Prokurator Generalny, jeżeli niezgodność wyroku
z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego.
Wymagania konstrukcyjne skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia określone zostały w przepisie art. 4245
§ 1 k.p.c. Sąd
Najwyższy wielokrotnie w swoim orzecznictwie zwracał uwagę, że każde
3
wymaganie przewidziane w art. 4245
§ 1 k.p.c. ma charakter samoistny, powinno
być zatem spełnione samodzielnie, niezależnie od pozostałych.
Jednym z elementów formalnych skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia jest uprawdopodobnienie przez skarżącego
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy
(art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.). Kreowanie formalnego wymogu uprawdopodobnienia
szkody wyrządzonej zaskarżonym wyrokiem wiąże się z tym, że szkoda traktowana
jest jako przesłanka dopuszczalności tego środka zaskarżenia. Zgodnie bowiem
z art. 4241
§ 1 k.p.c., można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie,
jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana
lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie
było i nie jest możliwe. Również art. 4244
k.p.c. przewiduje, że skargę można
oprzeć na podstawie naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania,
które spowodowały niezgodność wyroku z prawem, gdy przez jego wydanie stronie
została wyrządzona szkoda. Innymi słowy, jeżeli szkoda nie wystąpiła
albo wystąpiła z innej przyczyny niż „przez wydanie” zaskarżonego wyroku, skarga
jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu. Z tej właśnie przyczyny do wymagań
konstrukcyjnych skargi należy uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody,
spowodowanej przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy.
Sąd Najwyższy wyjaśniał w swoich orzeczeniach, na czym polega
obowiązek uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody. Przykładowo,
w postanowieniu z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05 (OSNC 2006, nr 1,
poz. 16) wskazał, że spełnienie wymagania określonego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.
polega na złożeniu przez skarżącego w skardze oświadczenia, że szkoda wystąpiła
– ze wskazaniem jej rodzaju i rozmiaru – oraz uwiarygodnienie tego oświadczenia.
W tym celu, w związku z treścią art. 243 k.p.c., skarżący może powoływać
i przedstawiać zarówno dowody, w tym tzw. dowody niedające pewności, jak i inne
środki, nieuznawane przez kodeks za dowody (np. pisemne oświadczenia, surogaty
dokumentów, tzw. opinie prywatne itp.). Z kolei w postanowieniu z dnia 31 stycznia
2006 r., IV CNP 38/05 (OSNC 2006, nr 7-8, poz. 141) Sąd Najwyższy wyjaśnił,
że uprawdopodobnienie szkody polega na przedstawieniu wyodrębnionego
4
wywodu wskazującego, że szkoda została wyrządzona oraz określającego czas jej
powstania, postać i związek przyczynowy z wydaniem orzeczenia niezgodnego
z prawem. W świetle tak pojmowanego wymagania uprawdopodobnienia szkody
przyjmuje się, że nie spełnia go wskazanie przez skarżącego jedynie na możliwość
wystąpienia szkody w przyszłości, gdyż szkoda uzasadniająca wniesienie skargi o
stwierdzenie niezgodności prawomocnego wyroku z prawem powinna powstać po
wydaniu zaskarżonego wyroku, a przed wniesieniem skargi (por. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2006 r., II CNP 13/05, OSNC 2006, nr 6, poz.
110, z dnia 23 marca 2006 r., IV CNP 23/06, z dnia 2 sierpnia 2006 r., I BP 2/06, z
dnia 21 grudnia 2006 r., III CNP 57/06, z dnia 30 września 2008 r., II CNP 76/08, z
dnia 3 grudnia 2009 r., III CNP 48/09, z dnia 7 kwietnia 2010 r., II BP 15/09 i z dnia
17 sierpnia 2010 r., I CNP 35/10 - nie publ.).
Wobec powyższego stwierdzić należy, że do spełnienia kreowanego przez
art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. wymogu uprawdopodobnienia szkody konieczne jest
istnienie szkody w chwili wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia. Nie jest zatem wystarczające powołanie się w skardze
na samo zagrożenie wystąpienia szkody, choćby było ono realne. Taki wniosek
wynika z wykładni literalnej powołanego przepisu dokonywanej w związku
z art. 4241
§ 1 k.p.c. i art. 4171
§ 2 k.c., w których ustawodawca powtórzył zawarty
w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. zwrot „została wyrządzona szkoda”. Sformułowanie
to świadczy o tym, że skarga przysługuje tylko wtedy, gdy przez wydanie
prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem została już stronie wyrządzona
szkoda (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2005 r., III CNP
5/05, z dnia 4 sierpnia 2009 r., II CNP 43/09, z dnia 10 grudnia 2010 r., III CNP
48/10, z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05 - nie publ. oraz z dnia 11 stycznia
2006 r., II CNP 13/05). Tymczasem we wniesionej skardze Prokurator Generalny
wskazał jedynie na istnienie zobowiązania pomiędzy stronami postępowania
(s. 5 uzasadnienia skargi), nie uprawdopodobniając w żaden sposób już
występującego uszczerbku majątkowego (szkody) u strony postępowania doznanej
w wyniku wydania zaskarżonego orzeczenia, w szczególności, że zasądzona
wyrokiem kwota została już zapłacona lub wyegzekwowana. Powołanie się
na szkodę przyszłą lub hipotetyczną nie czyni zadość wymaganiu przewidzianemu
5
w art. 4255
§ 1 pkt 4 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 marca
2011 r., IV CNP 115/10 oraz z dnia 30 czerwca 2015 r., V CNP 67/14 – nie pub.).
Z tych względów należało uznać, że skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem nie spełnia wymagania przewidzianego w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c.,
co uzasadniało jej odrzucenie na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c.
kc
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13