Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2018r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2018r. w Warszawie

sprawy W. T. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. oraz Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania W. T. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 20 maja 2009 roku, znak: (...), z dnia 24 lipca 2009 roku, znak: (...), z dnia 10 listopada 2010 roku, znak: (...)

oraz od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 8 kwietnia 2016 roku, znak: (...)

1.  oddala odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 8 kwietnia 2016 roku;

2.  umarza postępowanie w części w jakiej zaskarżona decyzja z dnia 20 maja 2009r. została zmieniona przez decyzje z dnia 24 lipca 2009r. i z dnia 10 listopada 2010r.;

3.  umarza postępowanie w części w jakiej zaskarżona decyzja z dnia 24 lipca 2010r. została zmieniona przez decyzję z dnia 10 listopada 2010r.;

4.  zmienia zaskarżone decyzje z dnia 20 maja 2009r., z dnia 24 lipca 2010r. i z dnia 10 listopada 2010r. w ten sposób, że do obliczenia emerytury zgodnie z art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyjmuje wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony przy uwzględnieniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z lat 1970, 1973-1988, 1990-1991 i 1999 wynoszący 114,45%;

5.  oddala w pozostałym zakresie odwołania od decyzji z dnia 20 maja 2009r., z dnia 24 lipca 2010r. i z dnia 10 listopada 2010r.

UZASADNIENIE

W. T. (1) złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 20 maja 2009r. o przeliczeniu emerytury.

Uzasadniając swe stanowisko ubezpieczony wskazał, że organ rentowy, dokonując przeliczenia świadczenia emerytalnego, niezasadnie nie uwzględnił okresu pracy wykonywanej na stanowiskach:

- adiunkta do spraw technicznych, pełniącego czynności pomocnika maszynisty pojazdu trakcji elektrycznych I klasy;

- umownego pomocnika maszynisty pojazdów trakcyjnych elektrycznych I klasy.

Łączny okres tej pracy wynosi 2 lata i 8 miesięcy. Ponadto, zdaniem ubezpieczonego, zaliczony powinien zostać okres 5 miesięcy i 10 dni za pracę na stanowisku maszynisty elektrycznych pojazdów trakcyjnych, jako że było to gwarantowane przez (...) w latach 60-tych, 70-tych oraz w latach późniejszych.

Nawiązując do druku Rp-7 sporządzonego przez Archiwum Zakładowe w (...) S.A. Centrala ul. (...), ubezpieczony podkreślił, że dla określenia wynagrodzenia za okres od 2 września 1968r. do 31 grudnia 1973r. przyjęto jako dokument potwierdzający zarobki dekrety (arkusze) wynagrodzeń oraz karty ewidencyjne (listy płac). Natomiast dla okresu od 1 stycznia 1982r. do 31 grudnia 1983r. podstawą były jedynie karty ewidencyjne (dekrety wynagrodzeń). Ubezpieczony podał, że z prowadzonej przez niego korespondencji z Archiwum Zakładowym w W. jednoznacznie wynika, że dokumentacja płacowa niearchiwalna podlegała brakowaniu i przekazaniu na makulaturę (dotyczyło to list płac i kart zbiorczych wynagrodzeń), a okres archiwizowania wynosił 12 lat do roku 1991.

W związku z brakiem dokumentacji płacowej ubezpieczony wskazał, w jaki sposób kształtowała się wysokość jego zarobków w okresie od 1 kwietnia 1969 roku do 30 listopada 1971 roku, kiedy był zatrudniony na stanowisku maszynisty elektrycznych pojazdów trakcyjnych. Wynagrodzenie wypłacane 1-ego dnia miesiąca to pensja zasadnicza + dodatek służbowy, zaś 15-ego każdego miesiąca następowała wypłata, która wynosiła minimum 100% pensji zasadniczej, razem około 160% średniej krajowej. Na druku Rp-7 za rok 1969 jest natomiast tylko 74,01 %, za rok 1970 - 85,1% i za rok 1971 - 82,38% średniej krajowej. Ubezpieczony wskazał, że czuje się pokrzywdzony, ponieważ wypłata, którą otrzymywał 15-ego każdego miesiąca nie została wzięta pod uwagę przy ustalaniu emerytury ze względu na zagubienie czy też zniszczenie dokumentów.

Dowodząc, że w wyżej wymienionych latach wynagrodzenia kształtowały się w przedstawiony sposób, ubezpieczony dołączył do odwołania dokumenty potwierdzające zarobki kolegów, którzy pracowali wraz z nim w tym samym zakładzie pracy ((...) (...) I kl.). W przypadku M. T. (1) zarobki kształtowały się w sposób następujący:

1969 - 33.329,84 zł, co stanowi 127,76% średniej krajowej

1970 - 40.316,61 zł, co stanowi 150,32% średniej krajowej

1971 - 44.535,42 zł co stanowi 157,39% średniej krajowej.

Ubezpieczony wskazał, że M. T. (1) w 1969 roku pracował jako pomocnik maszynisty tylko 7 miesięcy, ponieważ do 31 maja 1969r. odbywał praktykę na stanowisku adiunkta. Z M. T. (1) ubezpieczony pracował w tym samym zakładzie pracy, na takich samych stanowiskach pracy, w identycznym wymiarze czasu pracy. Z kolei w przypadku T. B. (1) jego przychody w roku 1971 wynosiły 122,48% średniej krajowej, podczas kiedy ubezpieczony w tymże roku miał zarobki na poziomie 82,38% średniej krajowej.

Ubezpieczony wskazał również, że fakt otrzymywania przez niego wyższego wynagrodzenia potwierdzają statystyki GUS. Według danych GUS średnia pensja pracownika (...) w 1969r. wynosiła 29.832 zł, a (...) S.A. Centrala Biuro Zarządu Archiwum (...) w W. za ww. rok potwierdziło zarobek wynoszący zaledwie 19.309 zł. Ubezpieczony podkreślił także, że płaca w W. była wyższa niż średnia krajowa. Praca przy prowadzeniu pociągów ekspresowych, pośpiesznych, dalekobieżnych, a takie właśnie obsługiwała (...), była wyżej wynagradzana niż praca w pociągach towarowych czy zdawczych bądź też w ruchu manewrowym.

Ubezpieczony zaznaczył, że kolejne lata pracy, które nie zostały uwzględnione w sposób zgodny z rzeczywistym stanem faktycznym to okres zatrudnienia na stanowisku rzemieślnika specjalisty od 1 grudnia 1971r. do 30 maja 1973r. oraz od 31 maja 1973r. do 31 grudnia 1973r., kiedy zajmował stanowisko dyspozytora trakcji. Za powyższe okresy wystawiono ubezpieczonemu druk RP-7 tylko na podstawie dekretów. Tymczasem zgodnie z danymi GUS średnia płaca miesięczna w transporcie kolejowym wynosiła:

w 1972 roku - 31.248 zł netto, co stanowi 103,79% średniej krajowej

w 1973 roku - 36.522 zł netto, co stanowi 108,86% średniej krajowej.

Natomiast według Rp-7 wystawionego przez (...) S.A. Centrala Biuro Zarządu Archiwum (...) w W. w przypadku ubezpieczonego płaca za rok 1972 wyniosła 82,53% średniej krajowej, natomiast za rok 1973 - 109,77% średniej krajowej.

Ubezpieczony wskazał, że do wyjaśnienia pozostaje również kwestia obliczenia jego rzeczywistych zarobków w latach 1982 i 1983. W tym zakresie porównał swoją sytuację z sytuacją kolegi J. J. (1), wskazując na znaczne dysproporcje. Wyjaśnił, że obaj z J. J. (1) przebyli tę samą ścieżkę edukacyjną i zawodową, bowiem w tym samym roku ukończyli technikum oraz razem odbywali staż na adiunkta służby trakcji, a następnie w tym samym czasie podjęli pracę na stanowisku pomocnika maszynisty, po czym obaj objęli obowiązki dyspozytora trakcji w tej samej lokomotywowni.

Ubezpieczony wskazał również, że w roku 1989 zakończył pracę na budowie eksportowej w NRD, a następnie wziął urlop dewizowy w macierzystym zakładzie w W., za który otrzymał ekwiwalent pieniężny. Ilość dni urlopu dewizowego została wyliczona przez (...) w ilości 26 dni za 1986 rok, 26 dni za 1987 rok, 26 dni za rok 1988 i 15 dni za rok 1989). Druk Rp-7 uwzględnia ww. urlop dewizowy, jednak organ rentowy nie uwzględnił go, z czym ubezpieczony się nie zgodził. Podkreślił, że jego niezaliczenie spowodowało znaczne obniżenie przychodu za rok 1989 ( odwołanie z dnia 6 czerwca 2009 roku, k. 2-9 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. w zakresie w jakim zaskarżona decyzja z 20 maja 2009r. została zmieniona przez decyzję z 24 lipca 2009r., znak: EN_ (...), oraz o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. także od decyzji z dnia 24 lipca 2009r. w przypadku rozszerzenia odwołania na tę decyzję.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że decyzją z 24 lipca 2009r. uwzględnił przy ustalaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kwoty wskazane w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 23 czerwca 2009r., wystawionym przez Centralę (...) S.A. dotyczące lat 1982 i 1983 i w tym zakresie wniósł o umorzenie postępowania.

Odnosząc się do żądania uwzględnienia w stażu zatrudnienia wykonywanego w latach 1969-1971, organ rentowy wskazał, że okresy te zostały uwzględnione. Natomiast odnośnie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyjaśnił, że ubezpieczony dostarczył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione w dniu 18 grudnia 2000r. przez Przedsiębiorstwo Państwowe (...), stanowiące jeden z dwóch podstawowych dokumentów, w oparciu o który ustala się wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia. Dlatego też organ rentowy, nie znajdując braków we wskazanym zaświadczeniu, przyjął dane z niego wynikające przy ustaleniu wysokości świadczenia ( odpowiedź na odwołanie z dnia 30 czerwca 2009r., k. 50 a.s.).

W toku postępowania, na rozprawie w dniu 5 czerwca 2012r. pełnomocnik ubezpieczonego sprecyzował, że W. T. (1) odwołał się od decyzji z 20 maja 2009r., a także od decyzji z 24 lipca 2009r. i z 12 listopada 2010r. Następnie w piśmie procesowym z dnia 26 czerwca 2012r. wskazał, że decyzja z dnia 24 lipca 2009r. tylko w niewielkiej części uwzględniła żądanie W. T. (1). Także kolejna decyzja z dnia 10 listopada 2010r. dokonała niewielkiej korekty poprzedniej decyzji, wobec czego pełnomocnik ubezpieczonego podtrzymał odwołanie złożone od decyzji z dnia 20 maja 2009r. w zakresie, w jakim nie zostało ono uwzględnione przez organ rentowy ( protokół rozprawy z 5 czerwca 2012r., k. 167 -168 a.s., pismo procesowe z 26 czerwca 2012r., k. 171 a.s.).

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 17 grudnia 2012r.:

1. oddalił odwołanie od decyzji z dnia 20 maja 2009r.,

2. odrzucił odwołanie od decyzji z dnia 24 lipca 2009r. i z dnia 10 listopada 2010r.,

3. wniosek o uwzględnienie do wyliczenia podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia dewizowego za okres 3 miesięcy i 20 dni za rok 1989 przekazał organowi rentowemu według właściwości ( wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 17 grudnia 2012r., k. 193 a.s.).

Apelację od ww. wyroku złożył W. T. (1), zaskarżając rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1 i 2 orzeczenia ( apelacja W. T. (1) z 15 lutego 2013r., k. 205 – 207 a.s.).

Wyrokiem z 23 kwietnia 2015r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżony wyrok w pkt 1 i 2 i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy nie ustalił, w jakim zakresie żądanie ubezpieczonego zostało zaspokojone i nie wydał w tym zakresie żadnego rozstrzygnięcia. Podkreślił również, że żądania ubezpieczonego sformułowane w odwołaniu dotyczyły kilku spraw. Tymczasem Sąd I instancji zajął się jedynie kwestią wysokości zarobków skarżącego w latach 1969 - 1971, nie dokonując oceny całego materiału zebranego w sprawie oraz całkowicie pomijając pozostałe jego roszczenia z odwołania. Ponadto, zdaniem Sądu Apelacyjnego, żądanie uwzględnienia, przy obliczaniu wysokości emerytury, czasokresów urlopów tzw. dewizowych dotyczy zaliczenia tego okresu do okresów składkowych, a nie do podstawy wymiaru, a taki wniosek w pkt 3 wyroku został przekazany do rozpoznania organowi rentowemu. Sąd II instancji zwrócił również uwagę na zaświadczenie znajdujące się na karcie 123 akt sprawy, mające znaczenie przy rozpoznawaniu roszczenia z pkt 1 odwołania. W związku z powyższym, ostatecznie ocenił, że sprawa wymaga ponownego rozpoznania, gdyż nie doszło do rozpoznania istoty sprawy. Zaznaczył przy tym, że Sąd Okręgowy w zakresie zgłoszonych w odwołaniu zarzutów nie zawarł rozstrzygnięcia (w uzasadnieniu wyroku nie ustosunkował się do nich) ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 kwietnia 2015r. wraz z uzasadnieniem, k. 289 i 294 – 304 a.s.).

W. T. (1) w dniu 19 kwietnia 2016r. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 8 kwietnia 2016r., znak: (...).

Uzasadniając swe stanowisko ubezpieczony wskazał, że w okresie od 1 września 1989r. do 20 listopada 1989r., korzystając z urlopu dewizowego, otrzymywał identyczne wynagrodzenie jak w okresie poprzedzającym ten urlop. Podkreślił, że nie jest jego winą, że firma nie miała możliwości odprowadzania składek do ZUS. Podniósł również, że w związku z wprowadzeniem nowych zasad ustalania kapitału początkowego od 1 października 2013r. chciałby, aby przeliczyć jego emeryturę (uwzględniając okres 3 miesięcy i 20 dni) od momentu przejścia na emeryturę ( odwołanie z 19 kwietnia 2016r., k. 2 akt VII U 926/16).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w odpowiedzi na odwołanie z 15 czerwca 2016 roku wniósł o oddalenie odwołania, wskazując że podstawę wymiaru emerytury w części obliczonej zgodnie z art. 53 ustalono w myśl art. 15 ust. 6 ustawy emerytalnej, tj. z 20 lat kalendarzowych wybranych z okresu ubezpieczenia, tj. od 1970r. do 1999r., a wwpw wyniósł 108,90%. W związku z przedłożeniem zarobków za lata 1982-1983 i korektą kapitału początkowego, w dniu 24 lipca 2009r. emerytura została przeliczona od 10 lutego 2009r. Decyzją z dnia 12 listopada 2010r. o przeliczeniu emerytury Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu podjął wypłatę emerytury obliczonej w myśl art. 26 ustawy emerytalnej jako świadczenia korzystniejszego. Na podstawie decyzji z 2 grudnia 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z urzędu przejął wypłatę emerytury w dotychczasowej wysokości od 1 stycznia 2012r.

W dalszej części organ rentowy wskazał, że w wyroku z 17 grudnia 2012r., sygn. akt VII U 966/09, Sąd Okręgowy przekazał organowi rentowemu wniosek o uwzględnienie do wyliczenia podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia dewizowego za okres 3 miesięcy i 20 dni za rok 1989. Realizując wskazany punkt wydanego orzeczenia, zaskarżoną decyzją z 8 kwietnia 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu uwzględnienia do wysokości podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia dewizowego za 3 miesiące i 20 dni w roku 1989, tj. od 1 sierpnia 1989r. do 20 listopada 1989r.

Organ rentowy, powołując się na przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a także przepisy rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent oraz orzecznictwo sądów apelacyjnych, wskazał, że okres korzystania przez ubezpieczonego z tzw. „urlopu dewizowego”, tj. wykorzystywanego w kraju okresu urlopu wypoczynkowego, do którego wnioskodawca nabył prawo z tytułu pracy za granicą, nie stanowi okresu składkowego, jak i nieskładkowego w myśl art. 6 i art. 7 ustawy emerytalnej. Z uwagi na powyższe za rok 1989, do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru uwzględniono wynagrodzenie rzeczywiste na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wygrodzeniu z 18 grudnia 2000r. oraz wynagrodzenie zastępcze za okres, w którym ubezpieczony był zatrudniony na eksporcie - na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu 16 marca 2009r. ( odpowiedź na odwołanie z dnia 15 czerwca 2016r., k. 3 – 4 akt VII U 926/16).

Zarządzeniem z dnia 27 czerwca 2016r., na podstawie art. 219 k.p.c., Sąd połączył sprawę z odwołania od decyzji z 8 kwietnia 2016r., znak: (...), z sprawą o sygn. VII U 1378/15, dotyczącą odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia: 20 maja 2009r., 24 lipca 2009r. oraz 10 listopada 2010r. ( zarządzenie z 27 czerwca 2016r., k. 8 akt VII U 926/16).

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę ustalił następujący stan faktyczny:

W. T. (1), urodzony w dniu (...), w okresie od 2 września 1968r. do 8 listopada 1992r. był zatrudniony w jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa (...) (dalej: (...)), w pełnym wymiarze czasu pracy. W wymienionym wyżej okresie zajmował stanowiska:

⚫

w Elektrowozowni (...), (...) – adiunkta kp, rzemieślnika specjalisty, dyspozytora przew.;

⚫

w Ministerstwie Komunikacji – dyspozytora;

⚫

w Dyrekcji Generalnej Przedsiębiorstwa (...) – dyspozytora i w ostatnim okresie starszego dyspozytora (świadectwo pracy z 2 grudnia 1992r., k. 7 tom II akt rentowych.

Początkowo w okresie od 2 września 1968r. do 31 marca 1969r. W. T. (1) odbywał praktyki (służbę przygotowawczą) na adiunkta sł. tr. el. Umowa o pracę określała należne ubezpieczonemu wynagrodzenie składające się z wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 1.250,00 zł oraz premii za jakościowe osiągnięcia w pracy w wysokości nie przekraczającej 10% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego (umowa o pracę z dnia 5 września 1968r., k/ 74 a.s. oraz akta osobowe W. T.). Następnie od dnia 1 kwietnia 1969r. ubezpieczony został wyznaczony do pełnienia czynności adiunkta ds. technicznych i przydzielony do pełnienia czynności pomocnika maszynisty pojazdu trakcji elektrycznej I kl. Określenie „adiunkt” stanowiło jedynie tytuł, zaś faktyczny zakres obowiązków ubezpieczonego wiązał się z pracą pomocnika maszynisty. Wykonując te czynności W. T. (1) asystował maszyniście i przygotowywał pojazd trakcyjny do eksploatacji, np. wykonywał smarowanie, dolewanie spirytusu, czyszczenie lokomotywy wewnątrz i na zewnątrz, spinanie i rozpinanie pociągów, itp. Została mu przyznana 9 grupa uposażenia zasadniczego w stawce „a” według tabeli płac „A”, w wysokości miesięcznej wynoszącej 1.550 zł oraz dodatek służbowy według szczebla „6” tabeli I w wysokości miesięcznej 100 zł. Ponadto W. T. (1) przysługiwał dodatek godzinowo – kilometrowy oraz premia za oszczędne zużycie paliwa i energii elektrycznej oraz właściwą obsługę taboru (pismo (...) Oddział (...) z dnia 4 kwietnia 1969r., k. 16 a.s. oraz akta osobowe W. T., karta ewidencyjna W. T. (1) – akta osobowe, zeznania świadka T. B. (1), nagranie rozprawy z dnia 20 maja 2016r., płyta CD - k. 406 a.s., zeznania świadka J. J. (1), nagranie rozprawy z dnia 20 maja 2016r., płyta CD - k. 406 a.s., zeznania świadka A. W. (1), nagranie rozprawy z dnia 20 maja 2016r., płyta CD - k. 406 a.s., zeznania świadka W. S., k. 596 - 597 a.s., zeznania świadka T. S. (1), k. 597 – 598 a.s., zeznania W. T. (1), k. 606 – 607 a.s.).

Obowiązki pomocnika maszynisty W. T. (1) realizował do 30 listopada 1971r. W tym okresie, tj. w latach 1969 – 1971, w skład wynagrodzenia osoby pracującej na takim stanowisku wchodziły także następujące składniki wynagrodzenia:

- dodatek służbowy w wysokości wynikającej z decyzji osobowych;

- dodatek godzinowy za czas zaliczony do czasu pracy na pojeździe trakcyjnym lub przy pociągu w wysokości 1 zł za każdą godzinę;

- dodatek za warunki szkodliwe dla zdrowia;

- dodatek za staż pracy określony w umowie o pracę;

- dodatek kilometrowy uzależniony od rodzaju pociągu, wynoszący: za pociągi pospieszne i osobowe dalekobieżne – 0,09 zł/km; za pociągi osobowe miejscowe – 0,13 zł/km; za pociągi mieszane – 0,10 zł/km; za pociągi towarowe – 0,07 zł/km; za pociągi zbiorowe – 0,15 zł/km; za pociągi zdawcze – 0,25 zł/km; za manewry – 0,20 zł/km; za jazdę luzem – 0,06 zł/km i za popych i jazdę podwójną trakcją – 0,07 zł/km;

- dodatek kilometrowy za pracę manewrową i ogrzewanie pociągu;

- dodatki za pracę w godzinach nocnych, świątecznych, stanowiące procentowy ułamek grupy uposażenia pracownika;

- dodatek za godziny nadliczbowe, który przy normie miesięcznej 200 godzin wynosił za każdą godzinę nadliczbową do 36 godzin miesięcznie – 1/200 części uposażenia zasadniczego wynikającego z posiadanej grupy zwiększone o 50%, a za każdą godzinę nadliczbową ponad 36 godzin miesięcznie – 1/200 części uposażenia zasadniczego wynikającego z posiadanej grupy zwiększone o 100%.

Dodatek kilometrowy przysługiwał za czas choroby i urlopu. W okresie trudnych warunków zimowych wysokość dodatku godzinowo – kilometrowego mogła być podwyższona o 10%. Dodatek ten nie podlegał podatkowi od wynagrodzeń (informacja z (...), k. 64 – 65 a.s.).

Od dnia 1 grudnia 1971r. W. T. (1) został wyznaczony do pełnienia czynności rzemieślnika specjalisty. W związku z tym została mu przyznana 9 grupa uposażenia zasadniczego w stawce „a” według tabeli płac „A”, w wysokości miesięcznej wynoszącej 1.550 zł oraz dodatek służbowy według szczebla „5” tabeli III w wysokości miesięcznej 200 zł. Ponadto W. T. (1) przysługiwała premia wypłacana na zasadach określonych w załączniku (...) do zarządzenia Ministra Komunikacji (...) z dnia 12 lutego 1968r. w sprawie premiowania pracowników przedsiębiorstwa (...) (pismo (...) Oddział (...) z dnia 4 grudnia 1971r., k. 17 a.s. oraz akta osobowe W. T. (1), karta ewidencyjna W. T. (1) – akta osobowe). Od dnia 1 stycznia 1973r. nastąpiło podwyższenie uposażenia zasadniczego, które od ww. daty przysługiwało ubezpieczonemu w wysokości 1.800 zł miesięcznie, zaś dodatek służbowy w kwocie 350 zł miesięcznie (pismo (...) Oddział (...) z dnia 24 lutego 1973r., k. 37 a.s. oraz akta osobowe W. T. (1), karta ewidencyjna W. T. (1) – akta osobowe).

Z dniem 1 czerwca 1973r. pracodawca zmienił W. T. (1) postanowienia umowy o pracę, wyznaczając ubezpieczonego do pełnienia czynności dyspozytora lokomotywowni I klasy i przyznając 7 grupę uposażenia zasadniczego w stawce „I” w kwocie miesięcznej 2.200 zł oraz dodatek służbowy według szczebla „6” tabeli „III” w stawce miesięcznej 500 zł (pismo Dyrekcji (...) w W. z dnia 20 maja 1973r., k. 38 a.s. oraz akta osobowe W. T. (1), karta ewidencyjna W. T. (1) – akta osobowe). Następnie kwota dodatku służbowego została podwyższona do 650 zł (pismo Dyrekcji (...) w W. z dnia 30 czerwca 1973r.,akta osobowe W. T. (1)).

W latach 1971 – 1973 dyspozytorom w (...) przysługiwały następujące dodatki:

- funkcyjny w wysokości 200 zł miesięcznie;

- za staż pracy;

- za warunki szkodliwe dla zdrowia;

- za pracę w godzinach nocnych i świątecznych oraz nadliczbowych w zależności od uposażenia zasadniczego pracownika.

Dodatkowo przysługiwała dyspozytorom również premia indywidualna, ekwiwalent za deputat węglowy oraz ekwiwalent za umundurowanie (informacja z (...), k. 64 – 65 a.s.).

W okresie od 1 maja 1973r. do daty zakończenia pracy w jednostkach organizacyjnych przedsiębiorstwa (...), W. T. (1) pracował jako dyspozytor, a w ostatnim okresie jako starszy dyspozytor (karta ewidencyjna W. T. (1) – akta osobowe). Korzystał z urlopu bezpłatnego w następujących okresach: od 16 czerwca 1976r. do 15 lipca 1976r., od 18 czerwca 1978r. do 25 czerwca 1978r., od 28 kwietnia 1980r. do 27 maja 1980r., od 23 lipca 1985r. do 31 grudnia 1985r., od 1 stycznia 1986r. do 30 czerwca 1986r., od 1 lipca 1986r. do 31 grudnia 1986r., od 1 stycznia 1987r. do 31 lipca 1987r., od 1 sierpnia 1987r. do 31 lipca 1988r., od 1 sierpnia 1988r. do 31 stycznia 1989r., od 1 lutego 1989r. do 31 marca 1989r., od 1 kwietnia 1989r. do 31 lipca 1989r. oraz od 9 listopada 1991r. do 8 listopada 1992r. Z dniem 8 listopada 1992r. jego stosunek pracy zakończył się na zasadzie porozumienia stron (zaświadczenie z dnia 23 lipca 2002r., k. 11 tom II akt rentowych).

W okresach: od 1 lipca 1976r. do 31 sierpnia 1976r. oraz od 1 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1977r. ubezpieczony wykonywał pracę w Szwecji, a w okresie od 1 maja 1980r. do 30 czerwca 1980r. w Austrii. Wynagrodzenie zastępcze innego pracownika zatrudnionego w kraju kształtowało się w tym czasie następująco:

⚫

w 1976r. – 4.459 zł;

⚫

w 1977r. – 4.859 zł

⚫

w 1980r. – 6.943 zł.

( zaświadczenie ze szwedzkiej instytucji ubezpieczeniowej, k. 99-103 akt kapitałowych, zaświadczenie z austriackiej instytucji ubezpieczeniowej, k. 87 -91 akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 17 maja 2018r., k. 673 a.s.)

W czasie zatrudnienia w (...) ubezpieczony w okresie od 23 lipca 1985r. do 31 lipca 1989r. został skierowany do pracy za granicą w celu realizowania budownictwa eksportowego. Na budowie eksportowej pracował w (...) Po zakończeniu tej pracy pozostał mu do wykorzystania urlop dewizowy w łącznym wymiarze 93 dni (za lata 1986, 1987 i 1988 – po 26 dni i za rok 1989 – 15 dni) ( świadectwo pracy na budowie eksportowej z 31 lipca 1989r., k. 13 tom II akt rentowych i k. 17 akt kapitałowych, zaświadczenie z dnia 2 stycznia 2007r., k. 27 akt kapitałowych, pismo Dyrekcji Generalnej (...) z dnia 10 sierpnia 1989r., k. 29 akt kapitałowych). (...) S.A. Centrala w dniu 6 marca 2009r. wystawiła zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, które za lata 1985 – 1989 wskazywało zarobki zastępcze pracownika zatrudnionego w kraju na równorzędnym stanowisku oraz ekwiwalent węglowy, wynoszące:

- za 1985r. – 123.243,00 zł;

- za 1986r. – 335.997,00 zł;

- za 1987r. – 437.677,00 zł;

- za 1988r. – 824.341,00 zł;

- za 1989r. – 918.865,00 zł (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 6 marca 2009r., k. 49 tom II akt emerytalnych).

Z tytułu zatrudnienia w (...) wynagrodzenie ubezpieczonego w tych latach, kiedy pracował, zostało potwierdzone przez pracodawcę jako kształtujące się w następujący sposób:

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 23 czerwca 2009 r., k. 139 – 140 tom II akt emerytalnych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 17 maja 2018r., k. 673 a.s., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 6 marca 2009r., k. 49 tom II akt emerytalnych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 18 grudnia 2000r., k. 9 akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 18 grudnia 2000r., k. 11 akt kapitałowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 18 grudnia 2000r., k. 13 akt kapitałowych).

W (...) w okresie, kiedy był zatrudniony W. T. (1) pracowali również m.in. T. S. (1), T. B. (1), J. J. (1), A. W. (1), W. S., M. T. (1). T. S. (1) pracował w (...): od 2 września 1968r. do 30 kwietnia 1971r. jako praktykant na adiunkta, od 1 maja 1971r. do 28 lutego 1973r. jako pomocnik maszynisty pojazdu trakcyjnego, a od 1 marca 1973r. do 31 sierpnia 1985r. jako maszynista pojazdu trakcyjnego. J. J. (1) pracował od 4 września 1968r. jako praktykant na adiunkta, od 1 maja 1969r. do 1 marca 1971r. na stanowisku adiunkta ds. technicznych/pomocnika maszynisty, zaś od 1 marca 1971r. jako dyspozytor. W. S. pracował na stanowisku adiunkta ds. technicznych/pomocnika maszynisty od lutego 1969r. do 1971r. Natomiast T. B. (1) był zatrudniony jako stażysta od 2 września 1968r. do 28 lutego 1970r., od 1 marca 1970r. do 30 kwietnia 1970r. jako elektromonter, od 1 maja 1970r. do 28 lutego 1973r. jako pomocnik maszynisty, od 1 marca 1973r. do 31 sierpnia 1973r. jako maszynista, zaś od 1 września 1973r. został wyznaczony do pełnienia czynności dyspozytora lokomotywowni I klasy. A. W. (1) został zatrudniony w (...) od 1 września 1967r. jako praktykant. Następnie od 1 sierpnia 1970r. został pomocnikiem maszynisty pojazdu trakcyjnego, a od 1 lipca 1972r. do 31 lipca 1982r. był dyspozytorem. M. T. (1) został zatrudniony od 14 września 1966r. i do 30 maja 1969r. pracował jako praktykant na stanowisko adiunkta. Potem od 1 czerwca 1969r. do 30 września 1970r. był pomocnikiem maszynisty pojazdu trakcyjnego, a od 1 października 1970r. do 31 sierpnia 1978r. maszynistą pojazdu trakcyjnego ( zeznania świadka T. B. (1), nagranie rozprawy z dnia 20 maja 2016r., płyta CD - k. 406 a.s., zeznania świadka J. J. (1), nagranie rozprawy z dnia 20 maja 2016r., płyta CD - k. 406 a.s., zeznania świadka A. W. (1), nagranie rozprawy z dnia 20 maja 2016r., płyta CD - k. 406 a.s., zeznania świadka W. S., k. 596 - -597 a.s., zeznania świadka T. S. (1), k. 597 – 598 a.s., zaświadczenie z (...) sp. z o.o. dot. T. S., k. 428 a.s., świadectwo pracy T. S. z 12 września 2013r., k. 429 – 430 a.s., decyzja ZUS o przyznaniu emerytury T. S., k. 431 - 433 a.s., zeznania W. T. (1), k. 606 – 607 a.s., pisma (...) dot. T. B., k. 28 – 29 a.s., zmiana umowy o pracę z 22 maja 1969r., k. 55 akt osobowych J. J., umowa o pracę z 7 września 1968r., k. 54 akt osobowych J. J., świadectwo pracy T. B., k. 125 a.s., Rp-7 dot. T. B., k. 126 a.s., świadectwo pracy A. W., k. 397 a.s., Rp-7 dot. A. W., k. 399 a.s., świadectwo pracyM. T., k. 25 i k. 120 a.s., Rp-7 dot. M. T., k. 24 i 121 a.s.).

W okresach od 1 grudnia 1991r. do 31 grudnia 1998r., od 1 stycznia 1999r. do 31 stycznia 1999r., od 1 lutego 2000r. do 31 października 2001r., od 1 kwietnia 2003r. do 30 września 2003r. W. T. (1) był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywanej współpracy w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez żonę M. T. (2) ( informacja z 11 grudnia 2001r., k. 15 tom II akt emerytalnych, zaświadczenie z 21 listopada 2001r., k. 17 tom II akt emerytalnych, zaświadczenie z 21 listopada 2001r. k. 21 tom II akt rentowych, pismo ZUS z dnia 29 listopada 2004r., k. 23 tom II akt emerytalnych).

W okresie od 1 lutego 1999r. do 10 stycznia 2000r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) B. G. na stanowisku kierownika działu handlowego (świadectwo pracy z 12 stycznia 2000r., k. 19 tom II akt emerytalnych). Od 12 listopada 2001r. do 31 marca 2003r. oraz od 11 stycznia 2005r. do 30 września 2005r. był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w L. ( zaświadczenie z PUP w L., k. 25 tom II akt rentowych).

Od 1 października 2005r. do 9 lutego 2009r. W. T. (1) pracował w (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na stanowisku magazynier-wózkowy ( świadectwo pracy z 9 lutego 2009r., k. 61 tom II akt emerytalnych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 1 kwietnia 2009r., k. 121 tom II akt rentowych).

W dniu 11 maja 2005r. W. T. (1) złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego (wniosek o ustalenie kapitału początkowego, k. 3 – 5 akt kapitałowych). Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 8 lutego 2007r., znak: (...), ustalił kapitał początkowy, który na dzień 1 stycznia 1999r. wyniósł 168.401,75 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.398,41 zł. Do jej obliczenia oraz do obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1982 roku do 31 grudnia 1991 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 114,54%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 114,54% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (114,54% x 1.220,89 zł = 1.398,41 zł). Jednocześnie do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w wymiarze 29 lat, 9 miesięcy i 11 dni, tj. 357 miesięcy, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszący 90,39% oraz średnie dalsze trwanie życia. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów urlopu bezpłatnego: 16 czerwca 1976r. do 15 lipca 1976r., od 18 czerwca 1978r. do 25 czerwca 1978r., od 28 kwietnia 1980r. do 27 maja 1980r., od 1 sierpnia 1989r. do 21 listopada 1989r. i od 9 listopada 1991r. do 30 listopada 1991r. ( decyzja z dnia 8 lutego 2007r., znak: (...), k. 41 – 43 akt kapitałowych). W. T. (1) nie odwołał się od wskazanej decyzji. W dniu 8 stycznia 2009r. (miesiąc przed ukończeniem 60 lat) złożył wniosek o emeryturę. Do wniosku dołączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych oraz dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia ( wniosek o emeryturę wraz z kwestionariuszem dot. okresów składkowych i nieskładkowych, k. 1 – 5 tom II akt emerytalnych). Organ rentowy w związku z nabyciem prawa do emerytury od 10 lutego 2009r., przeliczył kapitał początkowy dla ubezpieczonego i wydał decyzję z dnia 12 marca 2009r., znak: (...) (...). Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.332,85 zł. Do jej obliczenia oraz do obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1982 roku do 31 grudnia 1991 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 109,17%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 109,17% przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (114,54% x 1.220,89 zł = 1.332,85 zł). Jednocześnie do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w wymiarze 29 lat, 9 miesięcy i 11 dni, tj. 357 miesięcy, okres składkowy dodany na podstawie art. 185 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący 4 lata, 11 miesięcy i 27 dni, tj. 59 miesięcy, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszący 90,39% oraz średnie dalsze trwanie życia. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniósł 180.904,13 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów urlopu bezpłatnego: 16 czerwca 1976r. do 15 lipca 1976r., od 18 czerwca 1978r. do 25 czerwca 1978r., od 28 kwietnia 1980r. do 27 maja 1980r., od 1 sierpnia 1989r. do 21 listopada 1989r. i od 9 listopada 1991r. do 30 listopada 1991r. ( decyzja z dnia 12 marca 2009r., znak: (...) (...), k. 55 – 57 akt kapitałowych). W. T. (1) nie zaskarżył decyzji z dnia 12 marca 2009r.

Decyzją z 27 marca 2009r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał W. T. (1) zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 10 lutego 2009r., tj. od daty ustania zatrudnienia ( decyzja ZUS z 27 marca 2009r., k. 77 tom II akt emerytalnych).

Kolejną decyzją z 20 maja 2009r., znak: (...), organ rentowy dokonał przeliczenia emerytury W. T. (1) od 10 lutego 2009r., tj. od daty ustania zatrudnienia. Emerytura została wyliczona w myśl art. 183 ustawy emerytalnej, tj. 80% w oparciu o art. 53 ustawy emerytalnej i 20% w oparciu o art. 26 ustawy emerytalnej. Do obliczenia tej części świadczenia, która została obliczona zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej organ rentowy przyjął:

- przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. od 1970r. do 1999r.;

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 109,92 %.

Ponadto do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 36 lat, 5 miesięcy, 4 dni, a także okresy nieskładkowe w wymiarze 6 miesięcy i 1 dnia.

Z kolei do obliczenia tej części świadczenia, która została wyliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej przyjęto: kwotę zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie W. T. (1) do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, tj. 34.246,37 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącego 408.444,61 zł i średnie dalsze trwanie życia - 245,30 m-cy ( decyzja ZUS z 20 maja 2009r., k. 133 tom II akt emerytalnych).

W dniu 25 czerwca 2009r. ubezpieczony złożył w organie rentowym zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez (...) S.A. Centrala w dniu 23 czerwca 2009r., które zmieniało wysokość wynagrodzenia otrzymywanego w latach 1982 i 1983. Z zaświadczenia tego wynika, że ubezpieczony w roku 1982 uzyskał wynagrodzenie w wysokości 130.988,00 zł + deputat węglowy (6.765 zł), tj. łącznie 137.753,00 zł, natomiast w roku 1983 uzyskał wynagrodzenie w wysokości 222.616,00 zł + deputat węglowy (7.200 zł), a więc w sumie 229.816 zł ( zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 23 czerwca 2009r., k. 139 – 140 tom II akt emerytalnych).

Uwzględniając wskazane zaświadczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z 24 lipca 2009r., znak: (...), przeliczył emeryturę ubezpieczonego wyliczoną na podstawie art. 183 ustawy emerytalnej, począwszy od 10 lutego 2009r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury wyliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. od 1970r. do 1999r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 113,10%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 113,10% przez 2.275,37 zł, tj. kwotę bazową, wyniosła 2.573,44 zł. Do ustalenia wysokości emerytury ZUS uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 36 lat, 5 miesięcy i 4 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 6 miesięcy i 1 dnia ( decyzja ZUS z 24 lipca 2009r., k. 145 – 147 tom II akt emerytalnych, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury, k. 149 tom II akt emerytalnych)

W dniach 15 grudnia 2009r. i 16 grudnia 2009r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wnioski z dnia 14 grudnia 2009r. i 16 grudnia 2009r. o ponowne przeliczenie emerytury w związku z potwierdzeniem okresów ubezpieczenia przez austriacką i szwedzką instytucję ubezpieczeniową ( wniosek o przeliczenie emerytury wraz z załącznikami, k. 85 – 95 akt kapitałowych, wniosek o przeliczenie emerytury wraz z załącznikami, k. 97 – 105 akt kapitałowych). W związku z powyższym decyzją z 10 listopada 2010r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeliczył emeryturę ubezpieczonego, obliczoną zgodnie z art. 183 ustawy emerytalnej, poczynając od 10 lutego 2009r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej, przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. od 1970r. do 1999r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 113,10%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 113,10% przez 2.275,37 zł, tj. kwotę bazową, wyniosła 2.573,44 zł. Do ustalenia wysokości emerytury ZUS uwzględnił okresy składkowe wynoszące 36 lat, 6 miesięcy, 14 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 6 miesięcy i 1 dnia. Z kolei emerytura obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej została obliczona przy uwzględnieniu: kwoty zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie W. T. (1) do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, tj. 34.246,37 zł, kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącego 428.961,92 zł i średniego dalszego trwania życia - 245,30 m-cy. Ostatecznie przysługujące ubezpieczonemu świadczenie wyliczone na podstawie art. 183 ustawy emerytalnej wyniosło 1.798,63 zł. Emerytura tak wyliczona uległa jednak zawieszeniu, ponieważ okazała się świadczeniem mniej korzystnym ( decyzja ZUS z 10 listopada 2010r., k. 165 – 167 tom II akt emerytalnych).

Decyzją z 12 listopada 2010r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przeliczył emeryturę ubezpieczonego na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota świadczenia na dzień przeliczenia emerytury łącznie z kwotą zewidencjonowanych składek po przeliczeniu emerytury podzielonych przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę, ustalone dla wieku w dniu złożenia wniosku o przeliczenie emerytury. Kwota składek zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji przyjęta do wyliczenia to 34.246,37 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego to 428.961,92 zł, a średnie dalsze trwanie życia to 245,30 m-cy. Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.888,33 zł. Emerytura po waloryzacji przysługiwała od 1 marca 2009r. w kwocie 2.003,52 zł, a od 1 marca 2010r. w kwocie 2.096,08 zł. Jednocześnie organ rentowy poinformował ubezpieczonego, że emerytura ustalona na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej jest korzystniejszym świadczeniem, więc podlega wypłacie ( decyzja ZUS z 12 listopada 2010r., k. 175 – 176 tom II akt rentowych).

Ubezpieczony złożył odwołanie od decyzji z 12 listopada 2010r. inicjując przed Sądem Okręgowym Warszawa – Praga postępowanie w sprawie o sygn. VII U 354/11. Postanowieniem z 17 kwietnia 2014r. Sąd Okręgowy umorzył postępowanie, ponieważ strony nie zgłosiły w ciągu roku wniosku o podjęcie postępowania, które zostało zawieszone na zgodny wniosek stron. Postanowieniem z 24 sierpnia 2015r. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił zażalenie W. T. (1) złożone na ww. postanowienie ( odwołanie z 14 grudnia 2010r., k. 2 akt VII U 354/11, postanowienie z 17 kwietnia 2014r., k. 77 akt VII U 354/11, postanowienie Sądu Apelacyjnego z 24 sierpnia 2015r., k. 141 – 143 akt VII U 354/11).

Decyzją z 2 grudnia 2011r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych przejął wypłatę emerytury ubezpieczonego od 1 stycznia 2012r. Od 1 stycznia 2012r. emerytura brutto wyniosła 2.191,89 zł. Organ rentowy poinformował ubezpieczonego, że do polskiego stażu pracy został zaliczony okres zatrudnienia w Szwecji od 1 lipca 1979r. do 15 lipca 1976r., tj. 15 dni oraz zatrudnienie w Austrii w okresie od 1 maja 1980r. do 27 maja 1980r., tj. 27 dni. Pozostałe okresy zatrudnienia w Szwecji (od 16 lipca 1976r. do 31 sierpnia 1976r. oraz od 1 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1977r.) oraz w Austrii (od 28 maja 1980r. do 30 czerwca 1980r.) to okresy pokrywające się z polskimi okresami ubezpieczenia ( decyzja ZUS z 2 grudnia 2011r., k. 249 tom II akt emerytalnych).

W związku z wniesieniem przez ubezpieczonego odwołań od decyzji z 20 maja 2009r., z 24 lipca 2009r. oraz z 10 listopada 2010r., zainicjowane zostało postępowanie sądowe przed Sądem Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie o sygn. akt VII U 966/09. Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 17 grudnia 2012r.:

1.  oddalił odwołanie od decyzji z dnia 20 maja 2009r.,

2.  odrzucił odwołanie od decyzji z dnia 24 lipca 2009r. i 10 listopada 2010r.,

3.  wniosek o uwzględnienie do wyliczenia podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia dewizowego za okres 3 miesięcy i 20 dni za rok 1989 przekazał organowi rentowemu według właściwości ( wyrok Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z 17 grudnia 2012r., k. 193 a.s.).

Apelację od wyroku z 17 grudnia 2012r. wniósł W. T. (1) zaskarżając rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1 i 2 orzeczenia ( apelacja z 15 lutego 2013r., k. 205 – 207 a.s.).

Wyrokiem z 23 kwietnia 2015r. Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżony wyrok w pkt 1 i 2 i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 kwietnia 2015r., k. 289 a.s.).

Wykonując prawomocny pkt 3 wyroku Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 17 grudnia 2012r., decyzją z 8 kwietnia 2016r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił W. T. (1) uwzględnienia do wysokości podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia dewizowego za 3 miesiące i 20 dni w roku 1989, tj. w okresie od 1 sierpnia 1989r. do 20 listopada 1989r. ( decyzja ZUS z 8 kwietnia 2016r., k. 157 akt emerytalnych).

W. T. (1) odwołał się od decyzji z 8 kwietnia 2016r. ( odwołanie z 19 kwietnia 2016r., k. 2 akt VII U 926/16).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dokumentów oraz w oparciu o zeznania świadków: W. S., T. S. (1), A. W. (1), J. J. (1), T. B. (1), a także ubezpieczonego W. T. (1).

Dowody z dokumentów obejmowały dokumenty urzędowe organu rentowego oraz dokumenty prywatne dotyczące zatrudnienia ubezpieczonego, a także T. S. (1), A. W. (1), J. J. (1) i T. B. (1), w tym m.in. świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz angaże znajdujące się w aktach osobowych. Z uwagi na brak podstaw do kwestionowania, Sąd ocenił wskazane dokumenty jako wiarygodne.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków: W. S., T. S. (1), A. W. (1), J. J. (1) i T. B. (1) w takim zakresie, w jakim informacje wynikające z zeznań tych osób były ze sobą spójne i wzajemnie się uzupełniały. Sąd miał na uwadze, że wszyscy przesłuchani świadkowie byli w przeszłości pracownikami jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa (...) i przepracowali w tym zakładzie pracy co najmniej kilkanaście lat, w związku z tym zeznania w części, w jakiej przedstawiali ogólnie zasady pracy w zakładzie oraz zasady wynagradzania i premiowania pracowników, były wiarygodne.

Zeznania ubezpieczonego, które potwierdziły w części dokumenty oraz świadkowie, w takim zakresie, jak w przypadku świadków, zostały ocenione jako zasługujące na wiarę i w tym zakresie były podstawą dokonanych ustaleń.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Postępowanie zainicjowane odwołaniami W. T. (1) od decyzji z 20 maja 2009r. i 24 lipca 2009r., w części, w której organ rentowy zaspokoił roszczenie, podlegało umorzeniu. Art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. stanowi, że zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy.

W rozpatrywanej sprawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając decyzje z dnia 24 lipca 2009r. i 10 listopada 2010r., częściowo uwzględnił żądanie ubezpieczonego. Na podstawie zaświadczenia Rp-7 wystawionego przez (...) S.A. Centrala w dniu 23 czerwca 2009r. wyliczył wysokość świadczenia w wyższej kwocie. Wynikało to z tego, że zostały przyjęte kwoty wynagrodzenia uzyskanego w latach 1982 – 1983, które wyniosły odpowiednio 137.753,00 zł i 229.816 zł i były wyższe niż wskazane w zaświadczeniu Rp-7 z dnia 18 grudnia 2000r., gdzie kształtowały się poziomie 101.302,00 zł za 1982 rok i 147.387,00 zł z 1983 rok. Z kolei wydając decyzję z 10 listopada 2010r. organ rentowy uwzględnił, zgodnie z żądaniem ubezpieczonego, staż pracy w Austrii i w Szwecji. Do polskiego stażu pracy został zaliczony okres zatrudnienia w Szwecji od 1 lipca 1979r. do 15 lipca 1976r., tj. 15 dni oraz zatrudnienie w Austrii w okresie od 1 maja 1980r. do 27 maja 1980r., tj. 27 dni. W tym więc zakresie roszczenie ubezpieczonego również należało uznać za zaspokojone. W związku z powyższym na podstawie zacytowanego przepisu, postępowanie w wyżej wymienionych zakresach zostało umorzone, o czym Sąd orzekł w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku.

W związku z częściowym uwzględnieniem żądania W. T. (1) i wydaniem nowych decyzji z 24 lipca 2009r. i 10 listopada 2010r., ostatecznie zasadniczy spór w zakresie odwołań od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. koncentrował się na tym:

⚫

czy okres pracy ubezpieczonego na kolei od 1 kwietnia 1969r. do 30 listopada 1971r. winien zostać uwzględniony przy obliczeniu emerytury, przy zastosowaniu z art. 43 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

⚫

czy wynagrodzenie za okres zatrudnienia od 1 stycznia 1969r. do 31 grudnia 1973r. powinno zostać uwzględnione przy wyliczaniu emerytury w innej wysokości niż została wskazana w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu;

⚫

czy do polskiego stażu pracy powinien zostać zaliczony cały okres zatrudnienia w Austrii i Szwecji, nie wyłączając okresu pokrywającego się polskim ubezpieczeniem od 16 lipca 1976r. do 31 sierpnia 1976r., od 1 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1977r. oraz od 28 maja 1980r. do 30 czerwca 1980r.;

⚫

czy istnieje możliwość uwzględnienia do podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia rzeczywiście uzyskiwanego przez ubezpieczonego w okresie zatrudnienia w Austrii i Szwecji w walucie obcej, tj. w koronach szwedzkich i szylingach.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do możliwości zastosowania w sprawie art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. z 2018r., poz. 1270), zwanej dalej ustawą emerytalną. Wskazany przepis stanowi, że każdy pełny rok zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy liczy się jako 14 miesięcy zatrudnienia na kolei. Ubezpieczony, odwołując się do ww. przepisu, żądanie swoje opierał na argumentacji, z której wynika, że skoro od 1 kwietnia 1969r. do 30 listopada 1971r. wykonywał pracę jako pomocnik maszynisty, to przyznaną mu emeryturę należy przeliczyć zgodnie z brzmieniem tego przepisu.

Sąd stanowiska ubezpieczonego nie podzielił, choć trzeba zwrócić uwagę, że w pewnym momencie co do zakresu świadczeń, do których prawo ustala się przy zastosowaniu przelicznika z art. 43 ust. 2 ww. ustawy, zarysowała się rozbieżność w orzecznictwie i doktrynie. Zdaniem Sądu Okręgowego przywilej ten zachowany jest jedynie dla emerytur kolejowych, o których mowa w art. 40 ww. ustawy. W pierwszej kolejności należy zaakcentować systematykę, wedle której umiejscowiono art. 43 ust. 2 ww. ustawy wśród przepisów regulujących prawo do emerytury kolejowej. Pozwala to na wysnucie wniosku, że przepis ten ma jedynie zastosowanie do ustalania prawa do emerytur kolejowych. Nadto przepis ten znajduje się w rozdziale 2 działu II dotyczącym emerytur dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949r. Natomiast odnośnie pracowników kolejowych, urodzonych po 31 grudnia 1948r., do których należy również W. T. (1), a więc osób, które w dniu wejścia w życie ustawy nie ukończyły 50 roku życia, ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zmieniła zasady nabywania świadczeń emerytalnych, a także zasady ustalania ich wysokości. Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948r. nabywają prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na ogólnych zasadach, a więc po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Ustawa przewiduje jednak pewne wyjątki od tej zasady. W myśl art. 50 ust. 1 ustawy, prawo do emerytury kolejowej, o której mowa w art. 40, przysługuje pracownikom kolejowym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki: 1) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa; 2) warunki do uzyskania emerytury określone w tym przepisie spełnią do dnia 31 grudnia 2008r.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13 listopada 2013r. (I UK 154/13) dokonał równie wykładni historycznej zapisu znajdującego się aktualnie w art. 43 ust. 2 ww. ustawy i wywiódł, że ustawodawca nie przyznawał kolejarzom uprawnienia z obecnego art. 43 ust. 2 ww. ustawy w sposób ciągły i konsekwentny. Przeciwnie, Sąd Najwyższy uznał, że ustawodawca miał zamysł zachowania tego przywileju wyłącznie w stosunku do osób, które spełniły wszystkie warunki do nabycia emerytury kolejowej najpóźniej do dnia 31 grudnia 2008r. oraz wygaszenia tego przywileju wobec pozostałych osób. Podkreślone zostało także, że art. 43 ust. 2 ww. ustawy stanowi szczególny przywilej, stanowiący odstępstwo od zasady równego traktowania ubezpieczonych, także wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którym jednak ustawa emerytalna nie przyznaje takich preferencji. Oznacza to, że ten przywilej należy stosować jedynie w uprawnionych do tego sytuacjach. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie bowiem podkreślał, że z zasady równości, wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji, wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa w obrębie określonej klasy (kategorii). Wszystkie podmioty prawa, charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną (relewantną), powinny być traktowane równo, bez zróżnicowań, zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Podmioty różniące się mogą być natomiast traktowane odmiennie (por. uzasadnienie wyroku z 28 maja 2002r., P 10/01, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 35). W oparciu o tę zasadę obecnie ugruntowało się już orzecznictwo Sądu Najwyższego, z którego wynika, że zastosowanie art. 43 ust. 2 cytowanej ustawy możliwe jest tylko wówczas, gdy wynika to w sposób jednoznaczny z ustawy ( tak wyrok Sądu Najwyższego z 13 listopada 2013r., I UK 154/13, uchwała Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013r., II UZP 7/13, wyrok Sądu Najwyższego z 1 grudnia 2016r., I UK 454/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 10 grudnia 2014r., III AUa 346/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 26 stycznia 2010r., III AUa 653/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2016r., I UK 454/15), co pozostaje w kontraście do stanowiska ubezpieczonego.

Mając na uwadze powyższe Sąd przyjął, że brak jest w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przepisu pozwalającego na przeliczenie stażu pracy na kolei z uwzględnieniem preferencyjnego przelicznika z art. 43 ust. 2 tej ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury przyznanej na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ww. ustawy. Także rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mającego zastosowanie w sprawie w zw. z art. 32 ww. ustawy nie przewiduje zaliczania do uprawnień emerytalnych innego niż nominalny okresu zatrudnienia, w tym również na kolei. Okoliczność ta wyklucza zastosowanie tego przelicznika przy innych niż kolejowe emeryturach.

W rozważanym przypadku nie ulega wątpliwości, że W. T. (1) nie nabył prawa do emerytury kolejowej. Zgodnie z art. 40 ustawy emerytalnej, kolejowa emerytura przysługuje pracownikowi kolejowemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949r., który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzn 60 lat;

2) ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzny, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia na kolei, łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia na kolei, o których mowa w art. 44-45.

W. T. (1) urodził się w dniu (...), a zatem nie przed 1 stycznia 1949r., lecz po tej dacie. Zgodnie jednak z art. 50 ust. 1 ustawy emerytalnej, prawo do emerytury kolejowej, o której mowa w art. 40, przysługuje pracownikom kolejowym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

1) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

2) warunki do uzyskania emerytury określone w tym przepisie spełnią do dnia 31 grudnia 2008r.

W. T. (1) ww. warunków nie spełnił do dnia 31 grudnia 2008r., gdyż wiek 60 lat osiągnął w dniu 9 lutego 2009r. Powyższe oznacza, że decyzją z dnia 27 marca 2009r. przyznane zostało mu prawo do emerytury, ale nie jest to emerytura kolejowa, o której mowa w art. 40 - 43 ustawy emerytalnej. Do ubezpieczonego znajduje zastosowanie art. 184 ustawy (zawarty wśród przepisów przejściowych), który stanowi, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Powyższe oznacza, że przelicznik przewidziany w art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej nie może być do ubezpieczonego zastosowany.

Odnosząc się do żądania ubezpieczonego przyjęcia do podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia za lata 1969 – 1973 w wysokości innej niż przyjęta przez organ rentowy, wskazanej na k. 339 – 342 a.s., Sąd zważył, że szczegółowy tryb postępowania w sprawach ustalania prawa do świadczeń przewidzianych w ustawie emerytalnej został określony w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r. nr 237, poz. 1412). Stosownie do przepisu § 10 ust. 1 powyższego rozporządzenia, osoba ubiegająca się o emeryturę powinna przedstawić dokumenty stwierdzające okresy zatrudnienia uzasadniające prawo do świadczeń oraz ich wysokość. Z kolei zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Aby potwierdzić wysokość wynagrodzenia otrzymywanego w danym okresie zatrudnienia wymagane jest przedłożenie dokumentów wymienionych w § 21 cytowanego wyżej rozporządzenia. Jednocześnie w orzecznictwie podkreśla się, że w postępowaniu odwoławczym od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie ma ograniczeń co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków i w myśl art. 473 k.p.c. wysokość wynagrodzenia może być dowodzona wszelkimi dostępnymi dowodami przewidzianym w Kodeksie postępowania cywilnego. Rzeczą sądu jest natomiast ocena wiarygodności przedstawionych w toku postępowania dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997r., II UKN 186/97, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 marca 1997r., III AUa 105/97). Dokonując takiej oceny należy pamiętać, że w odniesieniu do podstawy wymiaru składki ubezpieczeniowej w postaci wynagrodzenia z tytułu stosunku pracy, brak odpowiedniej dokumentacji płacowej i innych dokumentów, takich jak wpisy w książeczce ubezpieczeniowej, przeważnie uniemożliwia prawidłowe ustalenie wysokości takiego wynagrodzenia za pomocą innych środków dowodowych. Jest to bowiem trudne z uwagi na szczegółowość takich danych przy znacznej najczęściej odległości czasowej. Jeśli natomiast uwzględnienie zarobków wykazanych w innych sposób niż poprzez wymienione dowody, miałoby nastąpić, to zawsze wymaga przedstawienia dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyrok Sądu Najwyższych z 9 stycznia 1998r., II UKN 440/97). Wiąże się to z tym, że mimo braku ograniczeń dowodowych w postępowaniu przed sądami ubezpieczeń społecznych, wysokość zarobków stanowiących podstawę wyliczenia składki na ubezpieczenia społeczne nie może być ustalana w sposób hipotetyczny, przybliżony, oparty jedynie na domniemaniu czy uprawdopodobnieniu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007r., III AUa 482/07, Apel. - W-wa 2008, nr 1; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007r., I UK 36/07, LEX nr 390123; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2013r., II UK 315/12, LEX nr 1375196; wyroki Sądu Apelacyjnego w Lublinie: z dnia 14 sierpnia 2012r., III AUa 322/12, LEX nr 1213861; z dnia 4 października 2012r., III AUa 305/12, LEX nr 1223273; z dnia 19 grudnia 2012r., III AUa 1009/12, LEX nr 1237287; wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku: z dnia 5 października 2012r., III AUa 565/12, LEX nr 1223165 i z dnia 22 stycznia 2013r., III AUa 1244/12, LEX nr 1280044; wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 sierpnia 2013r., III AUa 459/13, LEX nr 1363361). Zadaniem Sądu w sprawach o wysokość emerytury czy kapitału początkowego jest więc dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe muszą być wykazane w sposób niebudzący wątpliwości, w ściśle określonej kwotowo wysokości.

Powołane okoliczności, zdaniem Sądu, skutecznie ograniczały możliwość ustalenia rzeczywistej wysokości wynagrodzenia w (...) pobieranego przez W. T. (1) w latach 1969 – 1973. Świadkowie odwołując się do swojej pamięci przedstawili skomplikowane zasady wynagradzania, co w przeważającym zakresie pokrywa się z informacją (...) S.A. (k. 64 – 66 a.s.). W informacji tej ww. podmiot określił jakie dodatki w latach 1969 – 1971 były wypłacane osobom wykonującym obowiązki pomocnika maszynisty elektrycznych pojazdów trakcyjnych, zaś w latach 1971 – 1973 osobom zatrudnionym na stanowisku dyspozytora. W przypadku ubezpieczonego, problemem jest jednak nie to, że nie można ustalić składników jego wynagrodzenia w ww. latach, lecz to, że co do części z nich nie ma danych o ich wysokości i zasadach obliczania, część dodatków natomiast – mimo dysponowania informacjami o stawce za godzinę bądź za kilometr – była niemożliwa do wyliczenia, gdyż w dokumentach, które zostały Sądowi udostępnione nie ma danych w odniesieniu do wskazanych lat, które pozwoliłyby na ustalenie, ile godzin pracował W. T. (1) w poszczególnych miesiącach, ile kilometrów przejechał i jaki rodzaj pracy pociągowej wykonywał. Wobec tego takie składniki wynagrodzenia, które rzutowały znacząco na kwoty wypłacane w poszczególnych miesiącach, jak dodatek kilometrowy, czy dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, nie mogły być wyliczone. Niemożliwe do ustalenia były również kwoty premii, jakie otrzymywał W. T. (1). Z pisma (...) S.A. wynika, że taka premia uzyskiwana przez dyspozytorów miała charakter indywidualny, ale jej wysokości nie udało się ustalić. Podobnie nie ustalono wysokości premii za właściwą obsługę taboru, wypłacanej pomocnikom maszynisty. Dodatkowo, zdaniem Sądu, nie można pomijać okoliczności, na którą W. T. (1) nie zwracał uwagi, a mianowicie, że od 1 grudnia 1971r. do 30 maja 1973r. wykonywał czynności rzemieślnika specjalisty i zgodnie z pismem pracodawcy z dnia 4 grudnia 1971r. był uprawniony do:

- wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 1.550 zł, a od 1 stycznia 1973r. w wysokości 1.800 zł;

- dodatku służbowego w wysokości 200 zł, a od 1 stycznia 1973r. w wysokości 350 zł oraz

- premii, której wysokości nie można ustalić.

(...) S.A. nie dotyczy natomiast uposażeń rzemieślników specjalistów. Również żaden ze świadków, których zarobki ubezpieczony porównywał do swoich, nie wykonywał pracując w (...), pracy na takim stanowisku.

Mimo wskazanych braków w dokumentacji i niemożności ustalenia niektórych składników wynagrodzenia, do jakich był uprawniony ubezpieczony, Sąd weryfikując prawidłowość wyliczeń zarobków W. T. (1), wskazanych w Rp-7, postanowieniem z dnia z 11 stycznia 2018r. Sąd dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości A. G. na okoliczność przeliczenia emerytury W. T. (1), na podstawie art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz odrębnie na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przysługującej od 10 lutego 2009r. przy uwzględnieniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za okres od 1 stycznia 1969r. do 31 grudnia 1973r. obliczonego przy uwzględnieniu danych o zarobkach ubezpieczonego z w/w okresu, jakie się zachowały (za okresy, kiedy dane z Rp-7 są wyższe, to w wartości wyższej) oraz tych składników wynagrodzenia, do jakich na stanowiskach pomocnika maszynisty i dyspozytora (w przypadku odwołującego jest to okres od 1 kwietnia 1969r. do 30 listopada 1971r. – pomocnik maszynisty oraz od 1 czerwca 1973 r. do 31 grudnia 1973r. – dyspozytor), zgodnie z informacją (...) S.A. (k. 64 – 66 a.s.), byłby uprawniony odwołujący, przy czym tylko takich, których wyliczenie jest możliwe przy uwzględnieniu liczby godzin pracy zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami, jakie powinien przepracować w danym miesiącu (po odliczeniu ewentualnych udokumentowanych nieobecności) przy założeniu, że jeździł pociągami osobowymi ( postanowienie z 11 stycznia 2018r., k. 608 – 609 a.s.).

Przed przeprowadzeniem analizy wyliczeń biegłego, dokonanych zgodnie ze wskazanym postanowieniem z dnia 11 tycznia 2018r., zaakcentować należy, że biegły sądowy zanim sporządził opinię uzupełniającą zgodnie z podaną tezą dowodową, to przedstawił opinię główną z dnia 1 lutego 2017r. (k. 480 – 494 a.s.) oraz opinię uzupełniającą z 1 września 2017r. (k. 541 – 549 a.s.). W ocenie Sądu opinie te nie są jednak przydatne w przedmiotowej sprawie, gdyż biegły przeliczył emeryturę, którą wyliczono ubezpieczonemu na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej oraz obliczył wwpw kapitału początkowego, którego wysokość ustalona odrębnymi decyzjami nie była przedmiotem odwołania. W. T. (1), co należy szczególnie zaakcentować, odwołał się w przedmiotowej sprawie od decyzji o przeliczeniu emerytury z tym, że chodzi o świadczenie wyliczone w tzw. systemie mieszanym, a więc zgodnie z art. 183 ustawy emerytalnej. Co prawda w okresie późniejszym, od 12 listopada 2010r., została ubezpieczonemu wyliczona emerytura w myśl art. 26 ustawy emerytalnej i została podjęta jej wypłata z jednoczesnym zawieszeniem emerytury obliczonej na podstawie art. 183 ustawy emerytalnej. Sąd jednak bada prawidłowość decyzji, od których wniesiono odwołanie, a w rozpatrywanym przypadku są to tylko trzy decyzje: z 20 maja 2009r. z 24 lipca 2009r. i z 10 listopada 2010r. W taki sposób zakres odwołania oznaczył pełnomocnik ubezpieczonego, wobec czego Sąd weryfikował prawidłowość wyliczenia świadczenia w tych właśnie decyzjach, a więc według art. 183 ustawy emerytalnej.

Przechodząc do wyliczeń, jakie zaprezentował biegły sądowy z zakresu księgowości A. G. w opinii z dnia 15 lutego 2018r. ( opinia uzupełniająca z 15 lutego 2018r, k. 618 – 636 a.s.) wskazać należy, że nie budzi wątpliwości wysokość wynagrodzenia zasadniczego w latach 1969 – 1973 oraz dodatek służbowy, wskazane w zachowanych dokumentach. Jak słusznie zauważył biegły sądowy, nie było natomiast możliwości ustalenia pozostałych składników wynagrodzenia, których realizacja przebiegała w oparciu o faktyczny czas pracy (godziny nocne, nadliczbowe, czy dodatek kilometrowy, który był przyznawany w wysokości średniej dla pracownika, ustalonej dla danego zespołu pracowników zatrudnionych na tym samym stanowisku). Angaż dla stanowiska praktykant za okres od 2 września 1968r. do 31 marca 1969r. wskazywał wynagrodzenie zasadnicze - 1.250 zł, a także premię za jakościowe osiągnięcia w pracy w wysokości nie przekraczającej 10%. W przypadku adiunkta ds. technicznych/pomocnika maszynisty, od 1 kwietnia 1969r. do 30 listopada 1971r. wynagrodzenie zasadnicze ubezpieczonego wynosiło 1.550 zł oraz dodatek służbowy 100 zł. Angaż przewidywał również premię za oszczędne zużycie paliwa przyznawaną zgodnie z regulacjami zakładowymi, jednak materiał dowodowy nie pozwalał na ustalenie jej wysokości. Nie było również możliwe ustalenie dodatku kilometrowo-godzinowego, którego wysokość była uzależniona od ilości godzin pracy drużyn trakcyjnych i liczby przejechanych kilometrów. Biegły mając na uwadze te wszystkie okoliczności przyjął warunkowo (poza wynagrodzeniem zasadniczym i dodatkiem służbowym jako wynagrodzeniem udokumentowanym), premię jako 10% wynagrodzenia zasadniczego. Biegły ustalając ten procent posiłkował się wynagrodzeniem faktycznie otrzymywanym w okresie od 1971r. do 1973r. przez pracownika J. J. którego kartoteki płacowe zostały dołączone do akt niniejszej sprawy. Biorąc pod uwagę te założenia biegły ustalił, że ubezpieczony w 1968r. uzyskał wynagrodzenie w wysokości 5.500 zł, (było 5.403,00 zł wg zaświadczenia Rp-7), a w 1969r. - 22.679,00 zł, (było 19.309,00 wg zaświadczenia Rp-7). W latach 1970 – 1973 nie ma natomiast podstaw do dokonania zmiany wynagrodzenia wskazanego w Rp-7, bo nie ma takich danych o zarobkach, które pozwoliłyby inaczej ukształtować poziom wykazanych i pewnych zarobków, jakie osiągał ubezpieczony. Przede wszystkich należy przypomnieć, że od 1 listopada 1971r. ubezpieczony został rzemieślnikiem specjalistą i odnośnie jego pracy na tym stanowisku nie ma żadnych dokumentów i danych pozwalających podwyższyć zarobki przyjęte w Rp-7. Z kolei w okresie pracy na stanowisku dyspozytora (od 1 maja 1973r.) nie ma możliwości, z powodów, o których była już mowa, ustalić wysokości tych składników wynagrodzenia (w tym premii), które były zależne od indywidualnego wkładu pracy, w tym liczby przepracowanych godzin czy liczby przejechanych kilometrów.

Wobec powyższego Sąd podzielił ustalenia biegłego w tym zakresie i przyjął wynagrodzenia za rok 1968 i 1969 w takiej wysokości jak biegły, nie zmienia to jednak wwpw, który został przez organ rentowy uwzględniony do wyliczenia tej części emerytury mieszanej, którą obliczono na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej. Wynika to z tego, że wwpw został obliczony z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu od 1970 roku do 1999 roku. Wśród wybranych 20 lat nie było roku 1968 i roku 1969. Aby te lata uwzględnić, wysokość wynagrodzenia uzyskanego przez ubezpieczonego w tych latach musiałby być na tyle wysoka, by korzystne dla ubezpieczonego okazało się dokonanie zmiany owych wybranych 20 lat i uwzględnienie lat 1968 – 1969 zamiast dwóch innych, które należałoby wyeliminować. Taki wariant dla W. T. (1) nie jest jednak korzystny, gdyż ubezpieczony w pierwszych latach swojej pracy zawodowej, a więc w latach 1968 – 1969, zarabiał najmniej. W późniejszym czasie jego zarobki były wyższe, stąd dokonanie zmiany lat wybranych do wyliczenia wwpw nie dawałoby ubezpieczonemu możliwości uzyskania wyższego wskaźnika.

Ubezpieczony określając poziom wynagrodzeń, jakie za lata 1969 – 1973 powinny być uwzględnione, przedstawił własne wyliczenia (k. 339 – 342), ale Sąd z takim wyliczeniem nie zgodził się. Jak słusznie zauważył biegły sądowy, wątpliwości budzą premie, które doliczył W. T. (1). Sam fakt prawa ubezpieczonego do takiej premii, zdaniem Sądu nie jest sporny w świetle pisma (...) S.A. oraz zeznań świadków. Sporne i wątpliwe jest doliczenie świadczeń premiowych w takich kwotach, jakie przyjął ubezpieczony. Zdaniem Sądu, ani zeznania świadków, ani dokumenty, które Sąd zgromadził nie dają podstaw do tego. Jedną z okoliczności poddających wyliczenia ubezpieczonego w wątpliwość jest wskazywana już okoliczność, że ubezpieczony w latach 1971 – 1973 zajmował stanowisko rzemieślnika specjalisty. Tymczasem na takim stanowisku nie pracował żaden ze świadków, co czyni niemożliwym porównanie i przeniesienie kwot, jakie świadkowie uzyskiwali w tych latach, do wyliczeń zarobków W. T. (1). Ponadto, ubezpieczony w roku 1971, kiedy pracował jako pomocnik maszynisty, przyjął premie na poziomie 1.700 zł miesięcznie, a więc w kwocie przewyższającej wynagrodzenie zasadnicze. Dla uwzględnienia premii na poziomie ponad 100% nie ma tymczasem podstaw, gdyż żaden dowód nie potwierdza, by świadczenie premiowe w tak wysokiej kwocie przysługiwało ubezpieczonemu. (...) S.A. wskazując na taki składnik wynagrodzenia zaznaczyło, że nie można ustalić wysokości premii. Wyliczenia ubezpieczonego w omawianym zakresie nie zostały zatem uwzględnione.

Sąd nie uwzględnił również danych GUS do wyliczenia świadczenia W. T. (1). Z powodów, które zostały omówione, Sąd stoi na stanowisku, że wysokość zarobków do wyliczenia emerytury nie może być ustalona jako wartość uśredniona czy przybliżona, a taki właśnie charakter mają wspomniane dane GUS. Stanowią one średnią zarobków wszystkich pracowników w transporcie, ale nawet gdyby dotyczyły tylko transportu kolejowego, to i tak ich wartość dla potrzeb świadczeń emerytalnych, nie jest możliwa do uwzględnienia. Jak wynika z informacji (...) S.A. oraz z zeznań świadków, część składników wynagrodzenia, przynajmniej w tej grupie, do której należał ubezpieczony, była zależna od indywidualnego wkładu pracy. W związku z tym, jeśli GUS uśrednił takie wynagrodzenia, to nie ma podstaw, by przyjąć jako pewne założenie, że wynagrodzenia w takich uśrednionych wartościach otrzymywał również W. T. (1).

Zdaniem Sądu, niemożliwy do zastosowania w rozważanym przypadku, był również ten wariant wyliczeń, w którym ich podstawę stanowiłyby zarobki współpracowników, na których powoływał się ubezpieczony. Wedle Sądu, niemożliwe do zaakceptowania było uśrednienie zarobków trzech współpracowników, czego dokonał biegły sądowy, jak również dokonanie wyboru którejś z osób, na którą wskazywał W. T. (1). T. S. (1), T. B. (1), J. J. (1), A. W. (1), W. S. i M. T. (1) – jak wynika z ich dokumentów, w tym świadectw pracy – pracowali w różnych okresach, na różnych stanowiskach. Tylko w niewielkiej części okresy ich pracy jako pomocnika maszynisty czy odbywającego służbę przygotowawczą na stanowisko adiunkta, pokrywały się z okresami pracy ubezpieczonego na takich stanowiskach. W większości świadkowie w innych niż ubezpieczony okresach takie prace wykonywali, a jeżeli chodzi o stanowisko rzemieślnika specjalisty, na którym w spornym okresie ubezpieczony pracował od 1 grudnia 1971r. do 30 kwietnia 1973r. (1 rok i 5 miesięcy spornego okresu), to żaden ze świadków na takim stanowisku nie pracował. Uwzględnianie więc zarobków któregoś z ww. pracowników (...) czy ich uśrednianie nie było więc możliwe.

Sądowi Okręgowemu znane są takie poglądy orzecznictwa, z których wynika dopuszczalność uwzględnienia w postępowaniu o ustalenie wysokości świadczenia jako dowodu pośredniego dokumentacji płacowej współpracowników wnioskodawcy w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie przedłożyć stosownych zaświadczeń o wynagrodzeniu, pod warunkiem, że współpracownicy byli zatrudnieni na stanowisku tożsamym do stanowiska wnioskodawcy oraz w pokrywającym się okresie zatrudnienia w zakładzie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006r., I UK 115/06). W rozważanym przypadku z powodów, o których była mowa, nie wystąpiła jednak taka sytuacja. Żaden z pracowników, których wskazał ubezpieczony, nie wykonywał dokładnie w tych samych okresach, dokładnie takiej samej pracy. Dodatkowo, zdaniem Sądu, możliwość uwzględnienia płacy innego pracownika odnosi się raczej do stałych składników wynagrodzenia, a w przedmiotowej sprawie sporne są przede wszystkim te składniki, które były zmienne i zależały od indywidualnego wkładu pracy. Nie można było więc dokonać przeliczenia emerytury według odmawianej metody tym bardziej, że stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny i określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia, oparte na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników, nie może zatem oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 4 lipca 2007r., I UK 36/07).

Na podstawie zgromadzonych dowodów Sąd ustalił, że w przypadku i ubezpieczonego, i świadków wysokość wynagrodzenia w zakresie zmiennych składników, nie była jednolita. Ponadto, co istotne, występowały różnice w wysokości wynagrodzeń pomiędzy poszczególnymi miesiącami w przypadku jednej osoby. Nie było zatem możliwości ustalenia niestałych, zmiennych, indywidualnych składników wynagrodzenia, których wysokość była ustalana w oparciu o faktyczny czas pracy czy przejechane kilometry.

Przechodząc do roszczenia W. T. (1) o zaliczenie całego okresu zatrudnienia w Austrii i Szwecji, nie wyłączając okresu pokrywającego się polskim okresem ubezpieczenia społecznego, Sąd zważył, że zgodnie z art. 8 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. Wątpliwości interpretacyjne, jakie pojawiały się na tle ww. przepisu, rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z 5 października 2006r. (I UK 99/06, OSNPUSiSP 2007, nr 23-24, poz. 356), wyjaśniając w uzasadnieniu, że chodzi tu nie o okresy zatrudnienia za granicą, które mogą być według prawa polskiego kwalifikowane jako okresy ubezpieczenia, lecz o okresy, które zgodnie z prawem państwa, w którym ubezpieczony w danym okresie przebywał (był zatrudniony) i podlegał ubezpieczeniu, są okresami ubezpieczenia i mogą być na zasadzie art. 8 ustawy emerytalnej uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości w Polsce. Sąd Najwyższy jednoznacznie wskazał także, że takiej kwalifikacji dokonywać mogą wyłącznie właściwe organy ubezpieczeniowe lub sądy państwa, w którym zatrudnienie to miało miejsce. Przeciwne stanowisko podważałoby bowiem zasady wynikające z zawartych przez Polskę umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego. Organ rentowy ustalając staż pracy ubezpieczonego nie uwzględnił okresu od 16 lipca 1976r. do 31 sierpnia 1976r., od 1 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1977r. (zatrudnienie w Szwecji) oraz od 28 maja 1980r. do 30 czerwca 1980r. (zatrudnienie w Austrii) wskazując, że te okresy pokrywają się z polskimi okresami ubezpieczenia. W sprawie niesporne jest, że w okresie od 1 lipca 1976r. do 31 sierpnia 1976r. oraz od 1 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1977r. ubezpieczony wykonywał pracę w Szwecji, a w okresie od 1 maja 1980r. do 30 czerwca 1980r. w Austrii i z tytułu tego zatrudnienia do szwedzkiej i austriackiej, a nie polskiej instytucji ubezpieczeniowej odprowadzane były składki na ubezpieczenia społeczne. Stosownie zaś do przepisu art. 46 Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 1971.149.2), okresy ubezpieczeniowe przebyte przez wnioskodawcę na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego są uwzględniane przy ustalaniu uprawnień do świadczenia zgodnie z zasadą proporcjonalności, zgodnie z którą instytucje ubezpieczeniowe poszczególnych państw ustalają i wypłacają świadczenia w wysokościach proporcjonalnych do okresów ubezpieczenia przebytych w tych państwach, czyli każde państwo płaci za własne okresy ubezpieczenia, tj. okresy ubezpieczenia przebyte zgodnie z ustawodawstwem tego państwa. Wysokość świadczenia obliczana jest jako proporcja długości okresów ubezpieczenia przebytych na podstawie ustawodawstwa stosowanego przez daną instytucję (np. instytucję polską) w stosunku do całkowitej długości okresów ubezpieczenia spełnionych na podstawie prawa wszystkich zainteresowanych państw. Zasada proporcjonalności gwarantuje wypłatę świadczeń w wysokości odpowiadającej okresom ubezpieczenia przebytym zgodnie z ustawodawstwem danego państwa, w efekcie czego instytucje ubezpieczeniowe zainteresowanych państw wypłacają świadczenia wyłącznie za własne okresy ubezpieczenia, tj. okresy ubezpieczenia przebyte zgodnie z ustawodawstwem danego państwa.

W ocenie Sądu nie ma zatem podstaw do uwzględnienia okresów zatrudnienia w Szwecji (tj. od 16 lipca 1976r. do 31 sierpnia 1976r. oraz od 1 lipca 1977r. do 31 sierpnia 1977r.) oraz w Austrii (tj. od 28 maja 1980r. do 30 czerwca 1980r.) w sytuacji kiedy okresy te pokrywają się z polskimi okresami ubezpieczenia. Skoro w ww. okresach nastąpił zbieg tytułów do ubezpieczenia organ rentowy miał obowiązek zaliczenia do stażu pracy jedynie jednego z nich. W związku z powyższym organ rentowy prawidłowo uwzględnił okres zatrudnienia w Szwecji od 1 lipca 1979r. do 15 lipca 1976r., tj. 15 dni oraz zatrudnienie w Austrii w okresie od 1 maja 1980r. do 27 maja 1980r., tj. 27 dni.

Odnosząc się do żądania ubezpieczonego w zakresie uwzględnienia wynagrodzeń faktycznie otrzymywanych za pracę świadczoną w Austrii i Szwecji przy obliczaniu podstawy wymiaru świadczenia wypłacanego ubezpieczonemu w Polsce, Sąd uznał je za niezasadne.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, do którego odsyła art. 111 ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę. Natomiast możliwość ustalenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, została uzależniona od złożenia przez zainteresowanego wniosku w tym przedmiocie (art. 15 ust. 6), co oczywiście łączy się z koniecznością udowodnienia wysokości podstawy wymiaru składek z wybranego okresu, stosownie do art. 116 ust. 5 powołanej ustawy. Ten dodatkowy wariant ustalenia podstawy wymiaru został przewidziany dopiero przepisami ustawy o emeryturach i rentach, obowiązującej od dnia 1 stycznia 1999r., stąd też przepisy regulujące obowiązkowy okres archiwowania dokumentów płacowych w przeszłości, nie mogły być do niego dostosowane. Określone w przepisie art. 15 ustawy emerytalnej zasady ustalenia podstawy wymiaru emerytury mają więc zastosowanie także do okresów przypadających przed wejściem w życie ustawy emerytalnej i wprowadzonej równocześnie ustawy z dnia 13 października 1998r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.), kiedy nie prowadzono indywidualnych kont emerytalnych. Za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w tych okresach przyjmuje się kwoty wynagrodzenia wypłaconego przez pracodawcę. Osoba ubiegającą się o emeryturę lub rentę musi zatem wykazać wysokość przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli była pracownikiem - wysokość wynagrodzenia. Za podstawę wymiaru emerytury przyjmuje się kwotę udowodnioną przez zainteresowanego, która niekoniecznie musi odpowiadać wysokości faktycznie uzyskanego wynagrodzenia ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 8 sierpnia 2006r., I UK 27/06, OSNP 2007/15-16/235).

Odnośnie rozważanego zagadnienia kluczowa jest jednak regulacja szczególna, a mianowicie § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 kwietnia 1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (tekst jedn.: Dz. U. z 1989r., Nr 11, poz. 63 ze zm.), z której wynika, że jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Nie jest wątpliwe, że do chwili obecnej nie zostały wydane nowe przepisy wykonawcze, zapowiadane w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, w myśl którego Rada Ministrów, została upoważniona do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytury i renty, uwzględniających m.in. przypadki, w których podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników zatrudnionych za granicą ustala się na podstawie wynagrodzenia przysługującego pracownikom zatrudnionym w tym okresie w kraju w tym samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę, albo na podstawie kwot ryczałtowych. Jednoznaczne stanowisko w powyższym zakresie zajął Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 9 stycznia 2012r. (II UK 74/11, LEX nr 1130386) wskazał, że w takiej sytuacji zastosowanie znajduje rozporządzenie Rady Ministrów z 1 kwietnia 1985r. wydane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 22 ust. 1 pkt 4 ustawy z 14 grudnia 1982r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 z późn. zm.), stanowiącego, że Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określa zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń, gdy pracownik zatrudniony był za granicą, szczególnie gdy porówna się z jednej strony zakresy delegacji określone w obu ustawach (tekst jedn.: w ww. ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym z 1982r. oraz w ustawie o emeryturach i rentach z FUS), z drugiej zaś strony treść tych regulacji. Również w wyroku z 4 marca 2010r. (II UK 306/09, OSNP 2011 nr 17-18, poz. 236) Sąd Najwyższy wskazał, że podstawę wymiaru emerytury (renty) pracownika skierowanego do pracy za granicą przed 1 stycznia 1991r. stanowi wynagrodzenie zastępcze, o którym mowa w § 10 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985r., zachowujące moc i znajdujące dalej zastosowanie na podstawie art. 194 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak dobitnie zaznaczył Sąd Najwyższy, brak jest normy prawnej, według której wynagrodzenia otrzymywane w czasie zatrudnienia za granicą stanowiłyby w pełni (w pełnej wysokości) podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, według tych samych zasad, jakie obowiązują dla zatrudnionych w kraju. Innymi słowy, uprawnione jest stwierdzenie, że przepis § 10 rozporządzenia z dnia 1 kwietnia 1985r., dotyczący podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zatrudnianych za granicą, stanowi regulację szczególną i samodzielną, skoro wprowadza inną niż powszechna podstawę wymiaru składek obowiązującą dla zatrudnianych w kraju.

W świetle zaprezentowanych wyżej przepisów prawa oraz ich wykładni jakichkolwiek wątpliwości nie mogła zatem budzić teza, że również w przypadku W. T. (1) - jako pracującego za granicą w Szwecji i w Austrii przed dniem 1 stycznia 1991r. - podstawę wymiaru emerytury stanowić mogło tylko i wyłącznie wynagrodzenie zastępcze, o którym mowa w § 10 pkt 2 ww. rozporządzenia Rady Ministrów z 1 kwietnia 1985r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent. Jak trafnie w wyroku z dnia 4 marca 2010r. (I UK 306/09, OSNP 2011/17-18/236) uwypuklił Sąd Najwyższy, z ww. przepisu wynika alternatywa rozłączna i jej drugi człon (zdanie z pkt 2 stwierdzające, że "jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991r., to do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę") nie jest uwarunkowany od niespełnienia się normy z pierwszego przepisu (tekst jedn.: zdania z pkt 1, stwierdzającego, że "jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, to do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju"). Norma prawna wynikająca z tego przepisu jest zatem taka, że wyłącznie dla zatrudnionych za granicą do końca 1990r. do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie zastępcze, którego wysokość powinien potwierdzić pracodawca, zatrudniający pracownika przed jego wyjazdem za granicę.

W przypadku ubezpieczonego wynagrodzenie zastępcze w poszczególnych latach ustalono w następujących kwotach: za 1976r. – 4.459 zł; za 1977r. – 4.859 zł, za 1980r. – 6.943 zł. W takiej wysokości wynagrodzenia zastępcze zostały przyjęte przez biegłego A. G. przy obliczeniu wskaźnika podstawy wymiaru emerytury, który biegły ustalił jako wynoszący 114,45%. Sąd wyliczenie biegłego zaaprobował jako dokonane prawidłowo pod względem rachunkowym, ale również jako zasadne merytorycznie z powodów, które zostały omówione. W związku z powyższym Sąd zmienił na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. zaskarżone decyzje z 20 maja 2009r., z 24 lipca 2009r. oraz z 10 listopada 2010r. tak jak w punkcie 4 wyroku, przyjmując do obliczenia emerytury zgodnie z art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podany przez biegłego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyliczony przy uwzględnieniu lat 1970, 1973-1988, 1990 – 1991 i 1999, wynoszący 114,45%.

W pozostałym zakresie Sąd ocenił jako niezasadne odwołania W. T. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 20 maja 2009r., z 24 lipca 2009r. oraz z 10 listopada 2010r. i dlatego w punkcie 5 sentencji wyroku orzekł o ich oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Odnosząc się do odwołania ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z 8 kwietnia 2016r., znak: (...), Sąd również ocenił je jako niezasadne.

Ubezpieczony kwestionował okoliczność niezaliczenia przy ustalaniu emerytury okresu urlopu dewizowego i wynagrodzenia otrzymywanego w tym okresie, nie negując jednocześnie, że za ten okres nie były przez pracodawcę uiszczane składki na ubezpieczenia społeczne. Argumentacja przedstawiona przez ubezpieczonego nie znajduje potwierdzenia przede wszystkim w aktualnym orzecznictwie, które przyjmuje, że urlop udzielany po okresie pracy za granicą, polegający na umożliwieniu "odebrania" dni wolnych, w pewnym sensie funkcjonalnie powiązany z pracą za granicą, nie miał znaczenia w zakresie stażu pracy wpływającego na uprawnienia pracownicze. W konsekwencji także nie miał wpływu na uprawnienia wynikające z ubezpieczenia społecznego. Okres ten w zakresie ubezpieczenia społecznego nie był okresem składkowym ani nieskładkowym; dla ubezpieczenia społecznego był to okres obojętny. Między macierzystym pracodawcą a pracownikiem korzystającym z urlopu bezpłatnego trwał stosunek ubezpieczenia społecznego, istniejący od nawiązania stosunku pracy do jego ustania, jednak w ramach tego stosunku status pracownika korzystającego z urlopu bezpłatnego rozpatrywany jako okres, w którym nie był zobowiązany do wykonywania pracy i nie otrzymywał świadczeń ze stosunku pracy lub z nimi związanych ani też ich surogatów, analizowany w świetle art. 6 ust. 2 lit. a ustawy o emeryturach i rentach, nie był i nie może być obecnie uznany za okres zatrudnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1973r., I PR 408/73, OSNCP 1974/5, poz. 96; z dnia 7 października 1998r., II UKN 334/98, OSNAPiUS 1999 Nr 21, poz. 694 i uchwałę z dnia 12 czerwca 2002r., III UZP 4/02, OSNAPiUS 2002 Nr 24, poz. 601, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3 kwietnia 2013r., III AUa 1369/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 marca 2007r., III AUa 2537/05, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 kwietnia 2014r., III AUa 2811/13). W konsekwencji także nie ma wpływu na uprawnienia wynikające z ubezpieczenia społecznego. Okres ten w zakresie ubezpieczenia społecznego nie jest okresem składkowym ani nieskładkowym; dla ubezpieczenia społecznego jest to okres obojętny, zatem również ekwiwalent za urlop dewizowy nie może być uwzględniony przy dokonywaniu wyliczenia świadczenia emerytalnego.

W konsekwencji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., odwołanie W. T. (1) od decyzji z 8 kwietnia 2016r., znak: (...), jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)