Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W I M I E N I U

R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

Dnia 31 lipca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Słupcy, I Wydział Cywilny

w składzie następującym

Przewodniczący: Sędzia Piotr Kuś

Protokolant: sekr. sąd. Mirosława Sobczak

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2023 r. w Słupcy

na rozprawie

sprawy z powództwa: S. N.

przeciwko: Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego w Koninie

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w Koninie na rzecz powoda S. N. kwotę 462 ( czterysta sześćdziesiąt dwa ) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 14.04.2023 r. do dnia zapłaty

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 57 ( pięćdziesiąt siedem ) zł, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu

Sędzia Piotr Kuś

Sygn. akt I C 198/23

UZASADNIENIE

Powód S. N. wystąpił przeciwko Skarbowi Państwa – Prezesowi Sądu Rejonowego w Koninie z powództwem o zapłatę kwoty 462 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14.04.2023 r. do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie kosztów procesu.

Uzasadnienie pozwu powód przedstawił w piśmie z dnia 19.04.2023 r.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Uzasadnienie odpowiedzi na pozew przedstawił w piśmie z dnia 12.06.2023 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest adwokatem. W sprawie karnej II K 395/18 powód został wyznaczony obrońcą z urzędu podejrzanej B. C.. Powód pełnił funkcję obrońcy w toku postępowania przygotowawczego jak i na etapie postępowania przed sądem. Wyrokiem z dnia 7.06.2018 r., wydanym w sprawie II K 395/18, Sąd Rejonowy w Koninie przyznał powodowi kwotę 738 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu.

Wyrokiem z dnia 28.12.2022 r. wydanym w sprawie SK 78/21 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż § 17 ust. 1 pkt 2 oraz § 17 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 18, ze zm.) są niezgodne z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 2 i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że wskazane w nich stawki dla adwokatów ustanowionych obrońcami z urzędu są niższe od stawek w tych samych sprawach dla adwokatów ustanowionych obrońcami z wyboru.

Powód wystąpił o wznowienie postępowania w zakresie przyznanych mu kosztów z powołaniem się na wspomniane orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Sąd Okręgowy w Koninie w sprawie II Ko 21/23 uznał, iż nie jest możliwe wznowienie postępowania. Wobec powyższego powód złożył wniosek o przyznanie dodatkowego wynagrodzenia na podstawie art. 626 § 2 k.p.k. Wniosek został prawomocnie oddalony. Powód wobec niemożności uzyskania dodatkowego wynagrodzenia, stosownie do treści uzasadnienia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, wystąpił na drogę sądową z pozwem o zapłatę.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów dołączonych do akt niniejszej sprawy.

Stan faktyczny w spawie był bezsporny, a kwestią sporną była jedynie ocena prawna tak ustalonego stanu faktycznego.

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie strony powodowej okazało się słuszne co do zasady jak i co do wysokości, wobec powyższego zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Strona powodowa jako podstawę prawną roszczenia wskazała przepisy art. 415 k.c., 417 k.c. i 417 ¹ k.c.

Zgodnie z przepisem art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Stosownie natomiast do treści przepisu art. 417 ¹ § 1 i 2 k.c. jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją , ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją , ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Wstępnie należy podkreślić, iż zarówno strona powodowa jak i strona pozwana nie przedstawiły w pismach procesowych ( jak i zresztą w toku rozprawy ) żadnej analizy prawnej w zakresie odnoszącym się do podstawy prawnej roszczenia w konkretnym stanie faktycznym. Strona powodowa ograniczyła się do ogólnikowego powołania szeregu przepisów, natomiast strona pozwana swą argumentację przedstawiła w oderwaniu od istoty problemu, a co najmniej w sposób dalece wymijający.

Taka postawa stron postępowania nie zwalnia jednaka sądu od konieczności dokonania subsumpcji stanu faktycznego pod obowiązujące normy prawne, co oczywiście, zdaniem sądu, powinno być poprzedzone analizą prawną.

Zanim sąd przystąpi stricte do analizy wskazanych wyżej przepisów art. 417 k.c. i art. 417 ¹ k.c., zasadnym jest omówienie tych przepisów, które zostały zakwestionowane przez Trybunał Konstytucyjny, jak i samych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, przy uwzględnieniu orzecznictwa, zwłaszcza Sądu Najwyższego, powstałego w następstwie wspomnianych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.

Przede wszystkim należy podkreślić, iż wyrok Trybunału w sprawie SK 78/21 był jednym z szeregu orzeczeń odnoszących się do kwestii zróżnicowania wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru i z urzędu. Wyrok ten wpisuje się w jednolitą linię orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie, co każe komplementarnie przy ocenie wspomnianego orzeczenia uwzględniać pozostałe wyroki Trybunału w zakresie odnoszącym się do wspomnianej materii.

Istota orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w zakresie odnoszącym się do kwestii wynagrodzenia adwokata ( analogicznie radcy prawnego ) ustanowionego z urzędu sprowadza się do zakwestionowania rozróżnienia wynagrodzenia dla adwokata ( radcy prawnego ) ustanowionego z urzędu oraz z wyboru. Trybunał Konstytucyjny w szeregu swych orzeczeń prezentuje jednolitą linię orzeczniczą, której istota sprowadza się do uznania za niezgodne z konstytucją tych regulacji, które pozwalają takie wynagrodzenie różnicować li tylko na tej podstawie, iż pełnomocnik jest ustanowiony z urzędu ( z wyboru ). W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny wskazuje wyraźnie, iż również adwokat ustanowiony z urzędu ma prawo do takiego wynagrodzenia jak adwokat z wyboru, a odmienne regulacje ( zróżnicowanie tych stawek ) są niezgodne z Konstytucją.

W tym kontekście należy wskazać, iż Trybunał Konstytucyjny w sprawach SK 53/22 ( § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 68, ze zm.) w zakresie, w jakim przewiduje wysokość opłaty stanowiącej koszty nieopłaconej pomocy prawnej ponoszonej przez Skarb Państwa udzielonej przez radcę prawnego z urzędu w wysokości niższej niż stawka minimalna opłat za czynności radców prawnych określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265, ze zm.), wydanym na podstawie art. 22 ⁵ ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1166), dotyczącym stawek minimalnych w sprawach prowadzonych z wyboru, jest niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 zdanie drugie i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ), SK 85/22 ( § 8 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 68, z późn. zm.) jest niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 zdanie drugie i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ), SK 83/19 (§ 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 18, z późn. zm.) jest niezgodny z art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 64 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ), 66/19 ( § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 1801) jest niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 zdanie drugie i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ) uznał za niekonstytucyjne takie ukształtowanie wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu, iż możliwe jest jego zasądzenie w wysokości niższej niż stawki minimalne wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru.

Ponadto postanowieniem z dnia 20.12.2022 r. wydanym w sprawie S 2/22 Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393) zwrócił Ministrowi Sprawiedliwości uwagę na obowiązek usunięcia uchybień w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 18, z późn. zm.) oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r. poz. 68, z późn. zm.), polegających na nieuzasadnionym zróżnicowaniu zasad wynagradzania pełnomocników lub obrońców ustanowionych z urzędu względem pełnomocników lub obrońców ustanowionych z wyboru, a w konsekwencji - konieczność podwyższenia stawek dla pełnomocników lub obrońców ustanowionych z urzędu do stawek przewidzianych dla pełnomocników lub obrońców ustanowionych z wyboru.

Analiza wspomnianych orzeczeń ale przede wszystkim wyroku w sprawie SK 78/21 wskazuje wyraźnie, iż przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu w zakresie w jakim były podstawą przyznania wynagrodzenia powodowi wynagrodzenia za pełnienie roli obrońcy z urzędu w sprawie II K 395/18 są niezgodne z Konstytucją. Kwestia ta nie budzi wątpliwości i nie jest sporna pomiędzy stronami.

Należy na marginesie podkreślić, iż efektem wspomnianych orzeczeń Trybunału oraz zasady bezpośredniego stosowania Konstytucji jest ugruntowany w orzecznictwie pogląd, iż w pomimo formalnego obowiązywania wspomnianych przepisów Rozporządzenia w zakresie wynagrodzenia pełnomocników z urzędu stawki wynagrodzeń tychże pełnomocników są ustalane analogicznie jak pełnomocników z wyboru.

Zasadnym jest także wskazanie, iż stosownie do treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego w sprawie SK 78/21 „Na podstawie niniejszego wyroku, skarżący ma możliwość wystąpienia do właściwego sądu z wnioskiem na podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji w związku z art. 626 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1375, ze zm.) - (por. B. Nita-Światłowska, op.cit., s. 57-58)”.

Z kolei w sprawie SK 53/22 w uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż „Skutkiem niniejszego wyroku jest utrata mocy obowiązującej normy poddanej kontroli. Stosownie do art. 190 ust. 4 Konstytucji zainteresowanym podmiotom (w tym skarżącej) przysługuje wznowienie prawomocnie zakończonych postępowań w zakresie rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu, gdzie podstawę prawną stanowiła badana w niniejszej sprawie norma. Niniejszy wyrok powoduje, że w sprawach toczących się na skutek wznowienia postępowań, przy zasądzaniu kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, zastosowanie będą mieć stawki minimalne określone w § 2 rozporządzenia z 2015 r.” W sprawie SK 66/19 w uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż „Stosownie do art. 190 ust. 4 Konstytucji - w związku ze stwierdzeniem niekonstytucyjności § 4 ust. 1 rozporządzenia z 2015 r. - zainteresowanym podmiotom (w tym skarżącemu) przysługuje wznowienie prawomocnie zakończonych postępowań w zakresie rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu, gdzie podstawę prawną stanowił badany w niniejszej sprawie przepis. Niniejszy wyrok powoduje, że zarówno w sprawach toczących się na skutek wznowienia postępowania, jak i w sprawach wszczętych przed 2 listopada 2016 r. i dotychczas niezakończonych w danej instancji, przy zasądzaniu kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu zastosowanie będą mieć stawki maksymalne określone w §§ 8-21 rozporządzenia z 2015 r.”.

Treść wspomnianych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wskazuje ekspressis verbis, iż skutek stwierdzenia niekonstytucyjności powołanych przepisów dotyczy stanów faktycznych zaistniałych przed wejściem w życie wspomnianego orzeczenia. Jego istotą jest przyznanie adwokatowi ( radcy prawnemu ), którego wysokość wynagrodzenia została „zaniżona” wskutek zastosowania niekonstytucyjnego przepisu prawa dochodzenia „dodatkowego” ( rozumianego jako różnica pomiędzy wynagrodzeniem pełnomocnika z wyboru i z urzędu ) wynagrodzenia przy czym Trybunał Konstytucyjny wskazał podstawy prawne właściwe dla danego trybu postępowania . W tym kontekście należy wskazać, iż w orzecznictwie SN pojawiły się trzy orzeczenia odnoszące się do wskazanej procedury. I tak w sprawie V KZ 57/20 Sąd Najwyższy uznał za właściwy tryb realizacji wspomnianego orzeczenia w zakresie uzyskania dodatkowego wynagrodzenia przepis art. 626 § 2 k.p.k. Z kolei w postanowieniu z dnia 26.01.2023 r., wydanym w sprawie V K 4/21 Sąd Najwyższy wskazał, iż przepis art. 626 § 2 k.p.k. nie znajduje zastosowania. W postanowieniu z dnia 27.07.2023 r. wydanym w sprawie IV KK 43/21 Sąd Najwyższy wskazał, iż przepis art. 626 § 2 k.p.c. nie znajdzie zastosowania, a właściwy jest nadzwyczajny tryby przewidziany w przepisie art. 540 § 2 k.p.k. Wspomnienie powyższych rozbieżności ma o tyle znacznie, iż Trybunał Konstytucyjny jako zasadę uznał prawo pełnomocnika do uzyskania dodatkowego wynagrodzenia enigmatycznie wskazując ewentualne podstawy. To prawo powstało z mocy wspomnianych orzeczeń i dotyczy skutków ex tunc, a więc w zakresie stanów faktycznych przed wydaniem orzeczenia. W ustalonym stanie faktycznym wnioski powoda, zarówno o wznowienie postępowania jak i o przyznanie dodatkowego wynagrodzenia nie zostały przez SO w Koninie uwzględnione. Tymczasem w innych podobnych sprawach ( II Ka 177/19 ) wnioski powoda zostały przez SO w Koninie uwzględnione. Powyższe rodzi wątpliwości w zakresie odnoszącym się do jednolitości orzecznictwa co rzutuje na prawa powoda. Kwestia ta ma jednak charakter wtórny wobec wskazanej podstawy orzeczenia, a wskazanie na powyższe okoliczności ma jedynie podkreślić, iż Trybunał Konstytucyjny uznaje, iż skutki przedmiotowych orzeczeń mają charakter retrospektywny co ma znaczenie w kontekście normy art. 417 k.c. o czym w dalszej części uzasadnienia.

Należy podkreślić, iż Konstytucja w art. 190 ust 4 wyraźnie wskazuje iż „Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania”.

Powyższe wiąże się z kwestią retrospektywności (działania ex tunc) lub prospektywności (działania ex nunc) orzeczenia Trybunału.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie w tej kwestii istnieją rozbieżności aczkolwiek za dominujące należy uznać stanowisko, że jeżeli w wyroku Trybunał Konstytucyjny nie odroczy utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego, to traci on moc od daty publikacji orzeczenia w Dzienniku Ustaw, ze skutkiem wstecznym (ex tunc) od dnia uchwalenia przepisu, co przy uwzględnieniu wykładni gramatycznej art. 417 ¹ § 1 otwiera drogę do dochodzenia odszkodowania za szkodę wyrządzoną wydaniem tego aktu normatywnego, niezależnie od środków przewidzianych w art. 190 ust. 4 Konstytucji RP ( tak M. B. – S., A. S. ( red ) Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany; K.P. S., O bezprawiu legislacyjnym uwag kilka, PS 2016, nr 3). Tym samym wyrok Trybunału ma generalnie skutki retroaktywne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r., V CO 43/08, LEX nr 564856, wyrok z dnia 21 listopada 2006 r., II PK 42/06, LEX nr 950622; wyrok SN z dnia 10 listopada 1999 r., I CKN 204/98, OSNC 2000, Nr 5, poz. 94; wyrok z dnia 16 grudnia 1999 r., II CKN 632/98, nie publ. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 99/06, OSNC 2007, Nr 6, poz. 79, uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r., III ZP 30/00, OSNP 2001, Nr 23, poz. 685, z dnia 3 lipca 2003 r., III CZP 45/03, OSNC 2004, Nr 9, poz. 136, z dnia 23 stycznia 2004 r., III CZP 112/03, OSNC 2005, Nr 4, poz. 61, z dnia 23 czerwca 2005 r., III CZP 35/05, OSNC 2006, Nr 5, poz. 81, z dnia 19 maja 2006 r., III CZP 26/06, OSNC 2007, Nr 3, poz. 39, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1999 r., I CKN 204/98, OSNC 2000, Nr 5, poz. 94, z dnia 19 grudnia 1999 r., I CKN 632/98, nie publ., z dnia 19 kwietnia 2000 r., II CKN 272/00, nie publ., z dnia 15 stycznia 2003 r., IV CKN 1693/00, nie publ., z dnia 9 października 2003 r., I CK 150/02, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 132, z dnia 29 października 2003 r., III CK 34/02, OSP 2005, Nr 4, poz. 54, z dnia 30 września 2004 r., IV CK 20/04, OSNC 2005, Nr 9, poz. 161, z dnia 26 listopada 2004 r., V CK 270/04, nie publ., z dnia 12 stycznia 2005 r., I CK 457/04, nie publ., z dnia 7 października 2005 r., II CK 756/04, "Monitor Prawniczy" 2005, nr 21, s. (...), z dnia 14 września 2006 r., III CSK 102/06, nie publ., z dnia 15 czerwca 2007 r., II CNP 37/07, nie publ., z dnia 13 grudnia 2007 r., I CSK 315/07, nie publ., z dnia 19 czerwca 2008 r., V CSK 31/08, OSNC-ZD 2009, nr A, poz. 16, z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08, OSNC 2009, Nr 10, poz. 172, z dnia 10 grudnia 2009 r., III CSK 110/09, OSNC 2010, Nr 5, poz. 82 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2000 r., III ZP 27/00, OSNP 2001, Nr 10, poz. 331, z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 272/03, nie publ.).

Należy także podkreślić, iż retroaktywny ( ex tunc ) skutek wspomnianego wyroku wspiera treść uzasadnienia wspomnianego orzeczenia jak i innych analogicznych, a wcześniej wskazanych, wyroków Trybunału odnoszących się do wspomnianej materii. Treść uzasadnień wyżej cytowanych wyraźnie wskazuje, iż Trybunał uznał prawo „poszkodowanych” pełnomocników z urzędu do dochodzenia różnicy w wysokości należnego wynagrodzenia. Sam fakt wskazania jednej z możliwych podstaw prawnych nic w tej kwestii nie zmienia. Z treści uzasadnienia orzeczeń wynika bowiem, iż orzeczenie wywołuje skutek ex tunc a nie ex nunc.

W realiach przedmiotowej sprawy stronie powodowej została wyrządzona szkoda majątkowa w związku z wydaniem orzeczenia na podstawie przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją. Stosownie do treści art. 77 Konstytucji każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

W konsekwencji zdaniem Sądu podstawą oceny roszczenia powoda jest powołany przepis art. 417 k.c.

Należy wskazać, iż w orzecznictwie przyjmuje się, że przepis art. 417 ¹ k.c. ma charakter procesowy ( funkcjonalny ), a bezpośrednio odpowiedzialność za szkodę stanowi wspomniany art. 417 k.c. ( tak SN w wyroku z dnia 15.10.2014r., V CSK 580/13 oraz SN w uchwale z dnia 6.07.2006 r., III CZP 37/06 ).

Przenosząc powyższe wywody na grunt niniejszej sprawy należy uznać, iż treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wskazuje, iż przepis stanowiący podstawę wydanego orzeczenia jest niezgodny z Konstytucją w zakresie odnoszącym się do zasad określania wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu. Niezgodność ta została stwierdzona w odpowiednim trybie, a więc w toku postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Strona powodowa poniosła szkodę w postaci uzyskania mniejszego wynagrodzenia niż należne. Wysokość szkody stanowi różnicę pomiędzy stawkami za obronę z wyboru i stawkami przyznanymi za obronę z urzędu ( 1200 zł – 738 zł ). Nie budzi także wątpliwości istnienie związku przyczynowego. Szkoda jest następstwem wydania orzeczenia na podstawie aktu normatywnego uznanego za niezgodny z Konstytucją.

Nie budzi także wątpliwość legitymacja strony pozwanej. W szczególności gdy zastosowanie niekonstytucyjnego przepisu następuje w drodze orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej, odpowiedzialność odszkodowawczą za wyrządzoną w ten sposób szkodę przewiduje wprost art. 417 ¹ § 2 k.c., gdyż redakcja tego przepisu nie pozostawia wątpliwości, co do podmiotów legitymowanych biernie w przypadku odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem orzeczeniem lub decyzją. Z jego treści wynika, że legitymowane biernie w takim przypadku pozostają organy stosujące przy wydawaniu decyzji lub orzeczenia przepisy uznane następnie za niekonstytucyjne. W tym przypadku Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego w Koninie.

Mając powyższe na względzie sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 462 zł.

O odsetkach sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 k.c. Strona powodowa poniosła koszty opłaty od pozwu ( 30 zł ), koszty dojazdu do sądu ( 27 zł = ((7,5 l x 56 km )/100 km ) x 6,4 zł/l ). Ustalając koszt dojazdu do sądu sąd uwzględnił liczbę przejechanych kilometrów ( 2 x 28 km = 56 km ), średnie spalanie pojazdu powoda ( 7,5 l ) oraz średnią cenę benzyny ( 6,4 zł ). Razem 57 zł. Powód wygrał w całości, a więc koszty te powinny być w całości zasądzone od pozwanego na rzecz powoda.

Sędzia Piotr Kuś