Ts 33/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:P 107/08 SK 10/01 SK 13/01 SK 20/08 SK 25/11 SK 27/09 SK 40/07 SK 7/08 Ts 105/00 Ts 105/00 Ts 107/07 Ts 143/06 Ts 143/06 Ts 144/06 Ts 144/06 Ts 162/06 Ts 162/06 Ts 163/11 Ts 163/11 Ts 240/10 Ts 240/10 Ts 260/08 Ts 260/08 Ts 284/06 Ts 284/06 Ts 300/12 Ts 300/12 Ts 47/07 Ts 47/07 I C 1118/09 IV CSK 242/13 VIII Ca 489/12
Pełny tekst orzeczenia
478/5/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 16 czerwca 2014 r.
Sygn. akt Ts 33/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Wróbel,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w sprawie zgodności:
1) art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 2, art. 7 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13, ze zm.) w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Nr 10, poz. 51, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 lutego 2014 r. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności: 1) art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z art. 2, art. 7 i art. 32 ust. 1 Konstytucji, 2) art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13, ze zm.; dalej: dekret PKWN z 1944 r. lub dekret) w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Nr 10, poz. 51, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1945 r.) z art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wniósł o stwierdzenie, że art. 2 ust. 1 lit e dekretu PKWN z 1944 r. w zw. z § 5 rozporządzenia nie obowiązuje i nie może być podstawą prawną orzeczeń sądowych.
Skargę sformułowano na podstawie następującego stanu faktycznego. Spadkobiercy właściciela dóbr rycerskich w Nawrze (dalej: powodowie) wnieśli przeciwko Skarbowi Państwa i skarżącemu pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wykreślenie z jej działu II Skarbu Państwa jako właściciela oraz skarżącego jako użytkownika wieczystego i wpisanie powodów – każdego w ¼ części – jako współwłaścicieli. Wyrokiem z 5 stycznia 2012 r. Sąd Rejonowy w Toruniu – Wydział I Cywilny (sygn. akt I C 1118/09) oddalił powództwo. Na skutek apelacji powodów Sąd Okręgowy w Toruniu – VIII Wydział Cywilny Odwoławczy zmienił powyższy wyrok i uwzględnił powództwo wyrokiem z 28 listopada 2012 r. (sygn. akt VIII Ca 489/12). Od wyroku sądu drugiej instancji skarżący wniósł skargę kasacyjną, jednak Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia jej do rozpoznania postanowieniem z dnia 15 października 2013 r. (sygn. akt IV CSK 242/13). Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że skarżący nie sformułował zagadnienia prawnego, które jest jedną z przesłanek przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, a wskazane przez skarżącego rozbieżności w orzecznictwie zostały już ujednolicone przez Sąd Najwyższy.
Według skarżącego art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK jest niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim przewiduje umorzenie postępowania przez Trybunał Konstytucyjny, jeżeli zaskarżony akt normatywny utracił moc obowiązującą. Zdaniem skarżącego narusza to zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), zasadę legalizmu (art. 7 Konstytucji) i zasadę równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Jak podkreśla skarżący, art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK przewiduje „niedozwoloną swobodę” w podejmowaniu przez Trybunał decyzji dotyczącej umorzenia postępowania. W przekonaniu skarżącego Trybunał powinien orzekać o zgodności z Konstytucją norm prawnych bez względu na to, że utraciły moc obowiązującą.
Ponadto skarżący kwestionuje zastosowanie w jego sprawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN z 1944 r. w zw. z § 5 rozporządzenia z 1945 r. Jak podnosi skarżący, obecnie nie powinno być możliwe rozstrzyganie na podstawie dekretu o reformie rolnej z 1944 r., że część przejętych nieruchomości nie była nim objęta. Stosunki prawne ukształtowane w przeszłości na podstawie dekretu są – zdaniem skarżącego – „składnik[iem] bytu ekonomicznego i społecznego narodu” i nie powinny być destabilizowane. Wadliwe zastosowanie zaskarżonych i – jak zauważa skarżący – nieobowiązujących przepisów naruszyło jego prawo własności (art. 31 ust. 1, art. 64 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 1 Konstytucji). Skarżący zwraca również uwagę na to, że sądy orzekające w jego sprawie nie respektowały postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2010 r. (P 107/08, OTK ZU nr 3/A/2010, poz. 27), zgodnie z którym § 5 rozporządzenia z 1945 r. utracił moc obowiązującą.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy spełnia ona warunki określone przez prawo. Warunki te zasadniczo zostały uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowane w art. 46–48 ustawy o TK. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Trybunał stwierdza, że złożona skarga nie spełnia warunków formalnych, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu. Skarżący nie dochował bowiem trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, o którym stanowi art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Trybunał przypomina, że wymóg wyczerpania drogi prawnej dotyczy wniesienia przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków zaskarżenia. Skorzystanie z innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych (np. skargi kasacyjnej w sprawach cywilnych, kasacji w sprawach karnych, skargi o wznowienie postępowania czy też skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia), wykracza poza ramy drogi prawnej, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60; 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209 oraz 16 maja 2011 r. i 28 lipca 2011 r., Ts 240/10, OTK ZU nr 4/B/2011, poz. 325 i 326; 26 lipca 2011 r. i 7 grudnia 2011 r., Ts 163/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 508 i 509).
Należy przypomnieć, że od czasu wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym w szczególnych sytuacjach od prawomocnych orzeczeń. Wspomniana nowelizacja spowodowała modyfikację sposobu liczenia trzymiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej. W związku z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101) termin ten biegnie od daty doręczenia skarżącemu orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać wniesiona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.
W związku z powyższym w rozpatrywanej sprawie trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg w chwili doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku (wraz z uzasadnieniem) Sądu Okręgowego w Toruniu z 28 listopada 2012 r. Wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej nie wpłynęło na wstrzymanie biegu tego terminu.
Należy zaznaczyć, że w szczególnych sytuacjach rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w sprawie skargi kasacyjnej może być ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Jest tak wówczas, gdy skarżący domaga się zbadania zgodności z Konstytucją norm proceduralnych dotyczących tego etapu postępowania (np. podstaw skargi kasacyjnej) lub – co trzeba szczególnie podkreślić – norm, na podstawie których orzekał dopiero sąd kasacyjny (zob. postanowienie TK z 13 lutego 2013 r., Ts 300/12, OTK ZU nr 4/B/2013, poz. 428). Z tą drugą sytuacją mamy do czynienia np. wtedy, gdy Sąd Najwyższy przyjmie całkowicie odmienną wykładnię przepisów od wykładni zastosowanej przez sąd drugiej instancji, co doprowadzi do oddalenia powództwa, które na początku zostało przez sąd drugiej instancji uwzględnione. Z żadną z wymienionych sytuacji nie mamy jednak do czynienia w sprawie skarżącego. Sąd Najwyższy odmówił bowiem przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, stwierdziwszy, że z argumentacji skarżącego nie wynika, iż w jego sprawie wystąpiła którakolwiek z przesłanek przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. W przypadku skarżącego ostatecznym rozstrzygnięciem – w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK – jest wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 28 listopada 2012 r.
Trybunał ustalił z urzędu, że wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu wraz z uzasadnieniem został doręczony skarżącemu 7 stycznia 2013 r. Skarżący wniósł skargę konstytucyjną 4 lutego 2014 r., a zatem ponad rok po odebraniu tego orzeczenia. W związku z powyższym znacznie przekroczył trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Okoliczność ta stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że art. 39 ust. 1 ustawy o TK nie był podstawą żadnego z orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego. Przepis ten mógłby być podstawą postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu lub umorzenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Takich orzeczeń skarżący jednak nie przedstawił. Nie spełniona została zatem przesłanka z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Odnosząc się do zarzutu dotyczącego rozbieżności w zastosowaniu przepisów prawa w sprawie skarżącego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że jako sąd prawa nie jest władny kontrolować aktów stosowania prawa, nawet jeżeli in concreto prowadziłyby one do niekonstytucyjnych skutków (zob. postanowienia TK z: 28 lutego 2012 r., SK 27/09, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 20; 13 października 2008 r., SK 20/08, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 146; a także wyrok TK z 1 lipca 2008 r., SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101).
Należy także zauważyć, że w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny bada – jeśli spełnione są warunki formalne wniesienia tego środka prawnego – zgodność z Konstytucją zakwestionowanych przepisów (a w określonych przypadkach – także ich wykładni). W skardze konstytucyjnej nie można domagać się, by Trybunał stwierdził, że zaskarżany przepis nie obowiązuje i nie może być podstawą prawną orzeczeń sądowych.
Odnosząc się do wzorców kontroli konstytucyjnej przywołanych w skardze, Trybunał stwierdza, że wyrażający zasadę demokratycznego państwa prawnego art. 2 Konstytucji nie może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym, ponieważ nie statuuje żadnej konkretnej wolności ani żadnego prawa konstytucyjnego (zob. wydane w pełnym składzie postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60; postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9). Trybunał podkreśla, że art. 2 Konstytucji nie może być traktowany jako ogólny i zastępczy – względem przepisów wyrażających bezpośrednio prawa i wolności konstytucyjne – wzorzec kontroli konstytucyjności, a art. 7 Konstytucji (zasada legalizmu) zawiera przede wszystkim nakaz działania organów władzy publicznej w granicach wyznaczonych przez prawo (zob. wyrok TK z 14 stycznia 2014 r., SK 25/11, OTK ZU nr 1/A/2014 poz.1). Z kolei wyrażona w art. 32 Konstytucji zasada równości jest adresowaną do organów państwa dyrektywą zakazującą stanowienia norm prawnych dyskryminujących lub uprzywilejowujących pewne osoby przez bezzasadne różne traktowanie ich sytuacji prawnej. Ze względu na zasadę równości nie powstają dla obywateli żadne prawa, a zatem art. 32 Konstytucji nie może być samodzielnym wzorcem kontroli konstytucyjnej. Prawo do równego traktowania określa sytuację prawną jednostki dopiero wspólnie z inną normą prawną (zob. postanowienia TK z: 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225; 26 listopada 2009 r., SK 7/08, OTK ZU nr 10/A/2009, poz. 161).
W tym stanie rzeczy należało postanowić jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 16 czerwca 2014 r.
Sygn. akt Ts 33/14
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Andrzej Wróbel,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w sprawie zgodności:
1) art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) z art. 2, art. 7 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13, ze zm.) w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Nr 10, poz. 51, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 lutego 2014 r. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności: 1) art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z art. 2, art. 7 i art. 32 ust. 1 Konstytucji, 2) art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13, ze zm.; dalej: dekret PKWN z 1944 r. lub dekret) w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. Nr 10, poz. 51, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 1945 r.) z art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wniósł o stwierdzenie, że art. 2 ust. 1 lit e dekretu PKWN z 1944 r. w zw. z § 5 rozporządzenia nie obowiązuje i nie może być podstawą prawną orzeczeń sądowych.
Skargę sformułowano na podstawie następującego stanu faktycznego. Spadkobiercy właściciela dóbr rycerskich w Nawrze (dalej: powodowie) wnieśli przeciwko Skarbowi Państwa i skarżącemu pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wykreślenie z jej działu II Skarbu Państwa jako właściciela oraz skarżącego jako użytkownika wieczystego i wpisanie powodów – każdego w ¼ części – jako współwłaścicieli. Wyrokiem z 5 stycznia 2012 r. Sąd Rejonowy w Toruniu – Wydział I Cywilny (sygn. akt I C 1118/09) oddalił powództwo. Na skutek apelacji powodów Sąd Okręgowy w Toruniu – VIII Wydział Cywilny Odwoławczy zmienił powyższy wyrok i uwzględnił powództwo wyrokiem z 28 listopada 2012 r. (sygn. akt VIII Ca 489/12). Od wyroku sądu drugiej instancji skarżący wniósł skargę kasacyjną, jednak Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia jej do rozpoznania postanowieniem z dnia 15 października 2013 r. (sygn. akt IV CSK 242/13). Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że skarżący nie sformułował zagadnienia prawnego, które jest jedną z przesłanek przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, a wskazane przez skarżącego rozbieżności w orzecznictwie zostały już ujednolicone przez Sąd Najwyższy.
Według skarżącego art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK jest niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim przewiduje umorzenie postępowania przez Trybunał Konstytucyjny, jeżeli zaskarżony akt normatywny utracił moc obowiązującą. Zdaniem skarżącego narusza to zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), zasadę legalizmu (art. 7 Konstytucji) i zasadę równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Jak podkreśla skarżący, art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK przewiduje „niedozwoloną swobodę” w podejmowaniu przez Trybunał decyzji dotyczącej umorzenia postępowania. W przekonaniu skarżącego Trybunał powinien orzekać o zgodności z Konstytucją norm prawnych bez względu na to, że utraciły moc obowiązującą.
Ponadto skarżący kwestionuje zastosowanie w jego sprawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN z 1944 r. w zw. z § 5 rozporządzenia z 1945 r. Jak podnosi skarżący, obecnie nie powinno być możliwe rozstrzyganie na podstawie dekretu o reformie rolnej z 1944 r., że część przejętych nieruchomości nie była nim objęta. Stosunki prawne ukształtowane w przeszłości na podstawie dekretu są – zdaniem skarżącego – „składnik[iem] bytu ekonomicznego i społecznego narodu” i nie powinny być destabilizowane. Wadliwe zastosowanie zaskarżonych i – jak zauważa skarżący – nieobowiązujących przepisów naruszyło jego prawo własności (art. 31 ust. 1, art. 64 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 1 Konstytucji). Skarżący zwraca również uwagę na to, że sądy orzekające w jego sprawie nie respektowały postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2010 r. (P 107/08, OTK ZU nr 3/A/2010, poz. 27), zgodnie z którym § 5 rozporządzenia z 1945 r. utracił moc obowiązującą.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy spełnia ona warunki określone przez prawo. Warunki te zasadniczo zostały uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowane w art. 46–48 ustawy o TK. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Trybunał stwierdza, że złożona skarga nie spełnia warunków formalnych, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu. Skarżący nie dochował bowiem trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, o którym stanowi art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Trybunał przypomina, że wymóg wyczerpania drogi prawnej dotyczy wniesienia przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków zaskarżenia. Skorzystanie z innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych (np. skargi kasacyjnej w sprawach cywilnych, kasacji w sprawach karnych, skargi o wznowienie postępowania czy też skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia), wykracza poza ramy drogi prawnej, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60; 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209 oraz 16 maja 2011 r. i 28 lipca 2011 r., Ts 240/10, OTK ZU nr 4/B/2011, poz. 325 i 326; 26 lipca 2011 r. i 7 grudnia 2011 r., Ts 163/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 508 i 509).
Należy przypomnieć, że od czasu wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym w szczególnych sytuacjach od prawomocnych orzeczeń. Wspomniana nowelizacja spowodowała modyfikację sposobu liczenia trzymiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej. W związku z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101) termin ten biegnie od daty doręczenia skarżącemu orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać wniesiona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.
W związku z powyższym w rozpatrywanej sprawie trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg w chwili doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku (wraz z uzasadnieniem) Sądu Okręgowego w Toruniu z 28 listopada 2012 r. Wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej nie wpłynęło na wstrzymanie biegu tego terminu.
Należy zaznaczyć, że w szczególnych sytuacjach rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w sprawie skargi kasacyjnej może być ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Jest tak wówczas, gdy skarżący domaga się zbadania zgodności z Konstytucją norm proceduralnych dotyczących tego etapu postępowania (np. podstaw skargi kasacyjnej) lub – co trzeba szczególnie podkreślić – norm, na podstawie których orzekał dopiero sąd kasacyjny (zob. postanowienie TK z 13 lutego 2013 r., Ts 300/12, OTK ZU nr 4/B/2013, poz. 428). Z tą drugą sytuacją mamy do czynienia np. wtedy, gdy Sąd Najwyższy przyjmie całkowicie odmienną wykładnię przepisów od wykładni zastosowanej przez sąd drugiej instancji, co doprowadzi do oddalenia powództwa, które na początku zostało przez sąd drugiej instancji uwzględnione. Z żadną z wymienionych sytuacji nie mamy jednak do czynienia w sprawie skarżącego. Sąd Najwyższy odmówił bowiem przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, stwierdziwszy, że z argumentacji skarżącego nie wynika, iż w jego sprawie wystąpiła którakolwiek z przesłanek przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. W przypadku skarżącego ostatecznym rozstrzygnięciem – w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK – jest wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 28 listopada 2012 r.
Trybunał ustalił z urzędu, że wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu wraz z uzasadnieniem został doręczony skarżącemu 7 stycznia 2013 r. Skarżący wniósł skargę konstytucyjną 4 lutego 2014 r., a zatem ponad rok po odebraniu tego orzeczenia. W związku z powyższym znacznie przekroczył trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej przewidziany w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Okoliczność ta stanowi samodzielną podstawę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Niezależnie od powyższego Trybunał stwierdza, że art. 39 ust. 1 ustawy o TK nie był podstawą żadnego z orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego. Przepis ten mógłby być podstawą postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu lub umorzenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Takich orzeczeń skarżący jednak nie przedstawił. Nie spełniona została zatem przesłanka z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Odnosząc się do zarzutu dotyczącego rozbieżności w zastosowaniu przepisów prawa w sprawie skarżącego, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że jako sąd prawa nie jest władny kontrolować aktów stosowania prawa, nawet jeżeli in concreto prowadziłyby one do niekonstytucyjnych skutków (zob. postanowienia TK z: 28 lutego 2012 r., SK 27/09, OTK ZU nr 2/A/2012, poz. 20; 13 października 2008 r., SK 20/08, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 146; a także wyrok TK z 1 lipca 2008 r., SK 40/07, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 101).
Należy także zauważyć, że w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny bada – jeśli spełnione są warunki formalne wniesienia tego środka prawnego – zgodność z Konstytucją zakwestionowanych przepisów (a w określonych przypadkach – także ich wykładni). W skardze konstytucyjnej nie można domagać się, by Trybunał stwierdził, że zaskarżany przepis nie obowiązuje i nie może być podstawą prawną orzeczeń sądowych.
Odnosząc się do wzorców kontroli konstytucyjnej przywołanych w skardze, Trybunał stwierdza, że wyrażający zasadę demokratycznego państwa prawnego art. 2 Konstytucji nie może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu skargowym, ponieważ nie statuuje żadnej konkretnej wolności ani żadnego prawa konstytucyjnego (zob. wydane w pełnym składzie postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60; postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9). Trybunał podkreśla, że art. 2 Konstytucji nie może być traktowany jako ogólny i zastępczy – względem przepisów wyrażających bezpośrednio prawa i wolności konstytucyjne – wzorzec kontroli konstytucyjności, a art. 7 Konstytucji (zasada legalizmu) zawiera przede wszystkim nakaz działania organów władzy publicznej w granicach wyznaczonych przez prawo (zob. wyrok TK z 14 stycznia 2014 r., SK 25/11, OTK ZU nr 1/A/2014 poz.1). Z kolei wyrażona w art. 32 Konstytucji zasada równości jest adresowaną do organów państwa dyrektywą zakazującą stanowienia norm prawnych dyskryminujących lub uprzywilejowujących pewne osoby przez bezzasadne różne traktowanie ich sytuacji prawnej. Ze względu na zasadę równości nie powstają dla obywateli żadne prawa, a zatem art. 32 Konstytucji nie może być samodzielnym wzorcem kontroli konstytucyjnej. Prawo do równego traktowania określa sytuację prawną jednostki dopiero wspólnie z inną normą prawną (zob. postanowienia TK z: 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225; 26 listopada 2009 r., SK 7/08, OTK ZU nr 10/A/2009, poz. 161).
W tym stanie rzeczy należało postanowić jak w sentencji.