Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G.

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2015 r. w Gdańsku

sprawy J. B.

z udziałem zainteresowanej M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ubezpieczenie społeczne

na skutek apelacji J. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 31 marca 2015 r., sygn. akt VI U 1638/14

oddala apelację.

SSA Bożena Grubba SSA Alicja Podlewska SSA Maria Sałańska - Szumakowicz

Sygn. akt III AUa 1155/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.05.2014r. organ rentowy stwierdził, że J. B. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 08 sierpnia 2013r.. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że zgłoszenie prowadzenia działalności gospodarczej miało jedynie charakter formalny, miało na celu jedynie uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, a odwołująca nie wykonywała żadnych prac związanych z działalnością gospodarczą.

W odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych J. B. zakwestionowała ustalenie organu, iż faktycznie nie wykonywała działalności gospodarczej oraz, że rozpoczęcie działalności miało na celu jedynie uzyskanie prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Wskazała, iż ciąża nie jest stanem chorobowym i można w tym okresie pracować.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu decyzji.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 31 marca 2015r., sygn. akt VI U 1638/14 oddalił odwołanie ubezpieczonej J. B.. Rozstrzygnięcie, Sąd I instancji oparł o następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne.

J. B. w czerwcu 2013r. ukończyła Technikum Architektury i Krajobrazu, będąc w zaawansowanej ciąży (7 miesiąc) i nie znalazła pracy. Na początku sierpnia 2013r. podjęła decyzję o tym, iż zacznie prowadzić własną działalność gospodarczą i od 08.08.2013r., zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, jako osoba fizyczna wpisana do ewidencji działalności gospodarczej. Przedmiotem działalności gospodarczej J. B. miało być niespecjalistyczne sprzątanie budynków i obiektów przemysłowych. W okresie od sierpnia 2013r., do października 2013r., odwołująca opłaciła składki od zadeklarowanej podstawy wymiaru składek. Ubezpieczona zanim podjęła się prowadzenia działalności gospodarczej udała się po poradę do zainteresowanej M. B., która prowadziła biuro rachunkowe w M. i prowadziła usługi związane z doradztwem oraz podatkami. Zainteresowana wówczas nie dawała sobie rady ze sprzątaniem pomieszczeń wynajmowanych dla prowadzenia swojej działalności i potrzebowała osoby do pomocy. Wybór padł na J. B. i zainteresowana zdecydowała się na zawarcie ustnej umowy o sprzątanie pomieszczeń: w K. pokoju o powierzchni 20m ² oraz korytarza i toalety, które odwołująca miała sprzątać 2-3 razy w tygodniu, w Ż. pokoju o powierzchni 20m ², sali konferencyjnej o powierzchni około 50m ², korytarza, toalety, oddzielnego pokoju dla kontrahentów – te pomieszczenie miała sprzątać 2 razy w tygodniu, natomiast w M. odwołująca miała sprzątać salę po zajęciach fitness także 2 razy w tygodniu w godzinach wieczornych. Odwołująca natomiast zeznała, że w Ż. oraz w K. pomieszczenia sprzątała 3 razy w tygodniu. Odwołująca nie zawarła pisemnej umowy z zainteresowaną, rozliczały się w ten sposób, że J. B., co miesiąc wystawiała rachunki za wykonana pracę a wynagrodzenie wynosiło 2000zł miesięcznie. Odwołująca prowadziła działalność jednoosobowo. Oprócz zawartej umowy z M. B. nigdzie więcej nie sprzątała. W dniu (...) J. B. urodziła dziecko i miała płacony zasiłek macierzyński do kwietnia 2014r. Następnie ubezpieczona powróciła do pracy u M. B.. Odwołująca przed urodzeniem dziecka zamieszkiwała w W. (7 kilometrów od Koronowa).

Kwestią sporną w niniejszej sprawie w ocenie Sądu I instancji było ustalenie, czy odwołująca faktycznie prowadziła działalność gospodarczą polegającą na sprzątaniu pomieszczeń u zainteresowanej M. B., na czym polegała jej praca oraz czy ubezpieczona zarejestrowała działalność gospodarczą jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Sąd I instancji zważył, iż mimo, że wpis do rejestru działalności gospodarczej stwarza domniemanie wykonywania tej działalności to jednak może ono być podważone przez organ rentowy oraz, iż sam fakt odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i chorobowe nie stanowi jeszcze o tym, iż dana osoba faktycznie realizowała zamiar prowadzenia działalności gospodarczej zwłaszcza, że ubezpieczona była w siódmym miesiącu ciąży. Sąd Okręgowy podkreślił, że ciąża nie wyklucza możliwości wykonywania działalności gospodarczej na własny rachunek i nie stanowi o żadnej chorobie, nie może być, zatem dyskryminowana kobieta, która jest w ciąży odnośnie wykonywania pracy zgodnie ze swoimi możliwościami zdrowotnymi i wymogami ustawowymi zabraniającymi wykonywania niektórych prac przez kobiety w ciąży. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy stwierdził jednak, iż wobec sprzecznych zeznań odwołującej i zainteresowanej nie było możliwe przyjęcie ustalenia (wobec braku pisemnej umowy) ile razy w tygodniu odwołująca sprzątała w pomieszczeniach wynajmowanych przez M. B. tym bardziej, że oprócz zeznań samych stron odwołująca nie zaoferowała innych środków dowodowych. Sąd Okręgowy konstatował, iż zainteresowana M. B. zeznała, że w K. w pomieszczeniach odwołująca była zobowiązana do sprzątania 2-3 razy w tygodniu, a odwołująca, że pracowała 2 razy w tygodniu, natomiast w pomieszczeniach w Ż. w budynku biurowym 2 razy w tygodniu, podczas gdy odwołująca określiła tę częstotliwość na 3 razy w tygodniu, natomiast praca w M. polegająca na sprzątaniu świetlicy po zajęciach fitness była wykonywana, jak zgodnie zeznały strony, 2 razy w tygodniu.

W ocenie Sądu I instancji odwołująca nie świadczyła w ogóle pracy na rzecz zainteresowanej M. B.. Zdaniem Sądu Okręgowego przyjmując, iż odwołująca była w pełni zdrowa, to będąc w zaawansowanej ciąży w – 7 miesiącu nie była w stanie aż do dnia porodu ciężko pracować fizycznie, tym bardziej, iż jedno sprzątanie zajmowało jej, jak sama zeznała ok. 2 godzin. Trudno jednak zdaniem Sądu I instancji przyjąć tak, jak podała odwołująca, iż 2 godziny wystarczały jej na sprzątanie większej liczby pomieszczeń np. biura w Ż., gdzie oprócz pomieszczenia biurowego była jeszcze sala konferencyjna plus toalety.

Zdaniem Sądu Okręgowego sprzątanie pomieszczeń biurowych w dwóch różnych miejscowościach i wobec konieczności dojazdu do tych miejscowości (nawet własnym samochodem) oraz sprzątanie sali po zajęciach sportowych jest ciężką pracą fizyczną i z doświadczenia życiowego wiadomo, iż takiej pracy nie powierza się osobie będącej w ostatnim trymestrze ciąży. Odwołująca w ocenie Sądu I instancji nie przedstawiła żadnych środków dowodowych, na okoliczność, iż taką pracę świadczyła we wskazanym przez siebie okresie. Sąd Okręgowy podkreślił, że racjonalny zleceniodawca zatrudnia osobę do sprzątania, dlatego, że potrzebuje pomocy, a M. B. nie udowodniła, że takiej pomocy potrzebowała, skoro związała się umową z osobą będącą w wysokiej ciąży. W ocenie Sądu Okręgowego logicznym było, że do takich prac dokonuje się wyboru osób zdrowych, w pełni sprawnych fizycznie. Dlatego też Sąd I instancji nie uwierzył zainteresowanej M. B. ani odwołującej, iż pracowała przy sprzątaniu różnego rodzaju pomieszczeń.

Sąd I instancji stwierdził, iż o pozorności danej umowy decydują okoliczności wskazane w art. 83 § 1 k.c., które występować muszą w czasie składania przez strony oświadczeń woli. Umowa o pracę jest zawarta, bowiem dla pozoru (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie, jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany, jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można w ocenie Sądu I instancji, zatem przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca tę pracę przyjmował (por. wyroki SN z dnia: 12.07.2012r., (...) 14/12, LEX nr: 1216864; 04.08.2005r., II UK 321/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 190 i z 19.10.2007r., II UK 56/07, LEX nr 376433). Pozorność czynności prawnej istnieje więc także wtedy, gdy strony stwarzają pozór dokonania jednej czynności prawnej, podczas gdy w rzeczywistości dokonują innej czynności prawnej. Istnieje zatem taka sytuacja, w której element ujawniony stanowi inny typ umowy, niż element ukryty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005r., IV CK 684/04, LEX nr 284205). O tym, czy strony istotnie nawiązały umowę o pracę nie decyduje zatem formalne zawarcie (podpisanie) umowy nazwanej umową o pracę, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie na jej podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy - przede wszystkim świadczenie pracy z zamiarem wykonywania obowiązków pracowniczych, czyli świadczenie pracy podporządkowanej, w charakterze pracownika, w czasie i miejscu oznaczonym przez pracodawcę. W odniesieniu do umowy o pracę pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z tej umowy, a określonych w art. 22 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04 stycznia 2008r., I UK 223/07, LEX nr 442836, wyrok z dnia 05 października 2006r., I UK 120/06, OSNP 2007/19-20/294, M. Raczkowski „Pozorność w umownych stosunkach pracy” Lexis-Nexis, W-wa 2010, s. 200-202). Sąd Okręgowy powołał się także na pogląd wyrażony w judykaturze, iż wady oświadczenia woli dotykające umowy o pracę, nawet powodujące nieważność, nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, bowiem w tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez fikcyjne (pozorne) zawarcie umowy, czyli takie, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia. Jeżeli zatem po zawarciu umowy o pracę pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, to nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli przy zawarciu umowy o pracę (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05 października 2005r., I UK 32/05, OSNP 2006/15-16/249).

Dokonując subsumpcji prawnej Sąd I instancji podkreślił, że, pomimo iż wyżej cytowane orzeczenia dotyczyły pozorności zawieranych umów o pracę to miały pełne zastosowanie wobec umów zawieranych w ramach działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy przytoczył przepis art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13.10.1998r., który stanowi, iż obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Sąd I instancji powołał się na art. 11 ust. 2 ustawy systemowej, który stanowi, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu na swój wniosek. Na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 1 powołanej wyżej ustawy za osobę prowadzącą działalność gospodarczą uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Skoro odwołująca, w ocenie Sądu Okręgowego, nie prowadziła działalności gospodarczej to nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym ani dobrowolnemu, dlatego oddalono odwołanie zgodnie z art. 477 ^{1 4} § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Okresowego w B. VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 31 marca 2015r. sygn. akt VI U 1638/14 wywiodła ubezpieczona zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości, zarzucając naruszenie przepisów postępowania tj.:

-

art. 233 § 1 k.p.c., polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, a w konsekwencji przyjęcie, iż w niniejszej sprawie sprzecznym z zasadami doświadczenia życiowego było wykonywanie przez powódkę określonych czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z uwagi na stan zaawansowanej ciąży;

-

art. 5 k.p.c. poprzez zaniechanie pouczenia skarżącej, co do czynności procesowych, co doprowadziło do sytuacji, w której skarżąca działająca bez pełnomocnika zaniechała inicjatywy dowodowej na własną szkodę.

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.

-

art. 83 § 1 k.c., poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż umowa zawarta przez strony zawarły miała charakter umowy pozornej, zaś jedynym celem jej zawarcia było uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Mając powyższe na uwadze apelująca wnosiła o:

-

zmianę zaskarżonego orzeczenia i uchylenie decyzji ZUS z dnia 12 maja 2014r.;

-

zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

ewentualnie o:

-

uchylenie zaskarżonego orzeczenia oraz przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania;

-

pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego;

-

dopuszczenie oraz przeprowadzenie dowodów przedstawionych w apelacji na okoliczności w niej wskazane.

Uzasadniając swoje stanowisko apelująca odkreśliła, iż podjęła działalność gospodarczą w celu jej faktycznego prowadzenia oraz uzyskania dochodu, umożliwiającego zaspokojenie niezbędnych potrzeb związanych z egzystencją. W ramach prowadzenia działalności gospodarczej skarżąca podjęła się czynności polegających na sprzątaniu pomieszczeń wynajmowanych dla prowadzenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną – M. B. a także pomieszczenia, w których prowadzono zajęcia rekreacyjne – fitness w M..

Skarżąca stwierdziła, iż przedstawiła dowody świadczące o prowadzeniu działalności gospodarczej, poczynając od wpisu w rejestrze Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej poprzez wystawione przez nią rachunki za wykonanie określonej pracy aż po zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w roku 2013. Przedstawione dowody zostały uzupełnione wyczerpującym wyjaśnieniem okoliczności sprawy zarówno poprzez sama skarżącą jak i poprzez zainteresowaną - M. B.,

Skarżąca wskazała, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy, jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (vide: wyrok SN z dnia 20 marca 1980r., II URN 175/79, wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999r., IIUKN 685/98, a także postanowieni SN z dnia 15 lutego 2000r., III CKN 1049/99).

J. B. podkreśliła, iż Sąd I instancji analizując dostępny materiał dowodowy przyjął, iż z doświadczenia życiowego wynika, że wskazanej przez skarżącą pracy nie powierza się osobom, będącym w stanie zaawansowania ciąży tożsamym ze stanem skarżącej, zaś opisane czynności były ciężką pracą fizyczną. Sąd podkreślił ponadto, iż logicznym jest, że do wykonywania wskazanych przez skarżącą prac (m.in. sprzątanie pomieszczeń biurowych) zatrudnia się jedynie osoby zdrowe i w pełni sprawne fizycznie. Ciąża ubezpieczonej nie może być uznana za przeszkodę do skutecznego rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza, jeśli działalność ta nie wymaga wysiłku fizycznego oraz pozwala na ustalenie elastycznych godzin wykonywania usług, (wyrok SA w Gdańsku, III AUa 1542/12).

W apelacji J. B. konstatowała, iż rozumowanie Sądu I instancji obarczone było kilkoma uchybieniami - w żadnym etapie postępowania przed Sądem I instancji nie wskazano, jakoby wykonywana przez skarżącą praca wiązała się ze szczególnym wysiłkiem fizycznym, w sposób uzasadniający przyjęcie jej wykonywania, jako obciążający a niejako przekraczający możliwości fizyczne skarżącej. Założenie to dokonane zostało przez sąd zupełnie dowolnie bez głębszej analizy rodzaju pracy skarżącej a także bez uwzględnienia, co konkretnie wchodziło w zakres jej obowiązków ujętych zbiorczo, jako „sprzątanie pomieszczeń biurowych”. Tymczasem przedmiotem uzgodnień skarżącej i jej zleceniodawczyni były zwykle czynności porządkowe, niezwiązane ze szczególnym wysiłkiem. W szczególności skarżąca nie była obowiązana do mycia okien, czy przesuwania lub podnoszenia ciężkich przedmiotów. Weszły one w zakres jej obowiązków dopiero po jej powrocie do świadczenia usług, po urodzeniu dziecka.

W ocenie skarżącej podobną dowolnością w rozumowaniu cechuje się przyjęcie, iż zadeklarowany przez skarżącą oraz potwierdzony wyjaśnieniami zainteresowanej czas, który został przeznaczony na wykonanie określonych czynności nie był wystarczający biorąc pod uwagę ich charakter. Przykładem jest odniesienie się Sądu do niemożliwości sprzątania pomieszczeń biurowych w Ż. w okresie 2 godzin, które to zdaniem Sądu były absolutnie niewystarczające na sprzątnięcie m.in. biura, sali konferencyjnej oraz toalety.

Kolejnym błędem w rozumowaniu Sądu I instancji jest w ocenie skarżącej, dowolne przyjęcie, iż racjonalnie myślący zleceniodawca potrzebując pomocy w sprzątaniu zatrudnia osobę w pełni sprawną, zaś zainteresowana - M. B. zatrudniając osobę w ciąży takiej pomocy nie potrzebowała.

Apelująca sformułowała zarzut braku logicznej analizy zaistniałego stanu faktycznego, gdyż ocena dokonana przez Sąd I instancji sprowadzała się w jej ocenie, jedynie do arbitralnego oraz pozbawionego oparcia w okolicznościach sprawy przyjęcia, iż skoro zainteresowana zawarła umowę na wykonanie określonej pracy ze skarżącą będącą osobą w ciąży to zapewne nie było konieczności jej wykonania. Założenie to nie tylko dyskwalifikuje osoby w ciąży z grona osób zdolnych do wykonywania określonych prac (czego przepisy prawa nie zabraniają) ale także bez jakiegokolwiek uzasadnienia odmawia zainteresowanej przymiotu osoby racjonalnie myślącej.

Apelująca uzupełniając powyższe rozważania dodała, iż zainteresowana zlecając wykonanie określonych czynności była świadoma stanu skarżącej, stąd też biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego oraz racjonalnego myślenia należało przyjąć, iż zlecone czynności nie były związane z wysiłkiem, który przekraczał możliwości osoby będącej w ciąży. Wniosek ten jest w ocenie J. B. o tyle bardziej uzasadniony biorąc pod uwagę fakt, iż zainteresowana płaciła 2000zł za wykonanie określonej pracy, co w sytuacji braku konieczności byłoby jawnym marnotrawieniem pieniędzy - sytuacja nie do przyjęcia z punktu widzenia doświadczenia życiowego, zwłaszcza dotyczącej osoby prowadzącej działalność gospodarczą i mającej rozeznanie w obecnych realiach ekonomicznych.

Wadliwość rozumowania Sądu I instancji, zdaniem apelującej, ukazana została także w odmówieniu wiarygodności dowodowi z przesłuchania strony oraz zeznaniom zainteresowanej, które wskazywały w sposób spójny, iż zawarły umowę dotyczącą wykonywania wskazanych czynności przez skarżącą. Pomimo braku formy pisemnej obie strony realizowały wynikające z niej obowiązki w sposób zgodny, czego potwierdzeniem są nie tylko rachunki wystawione przez samą skarżącą, ale także skorelowany obowiązek zapłaty umówionej przez strony kwoty - 2000 zł, z którego zainteresowana wywiązała się rzetelnie oraz terminowo. Odmiennie od rozważań Sądu, zasady doświadczenia życiowego sugerowałyby, że wobec niewykonania zobowiązania przez skarżącą lub jego wykonania w sposób nieprawidłowy zainteresowana wstrzymałaby się z płatnością lub przedstawiła jakiekolwiek zastrzeżenia - co w przedstawionej sytuacji nie miało miejsca.

Niedopuszczalnym w ocenie skarżącej było, iż Sąd zaakcentował także wątpliwości związane z okolicznościami podjęcia współpracy przez zainteresowaną oraz skarżącą, jednak odbywa się to w zupełnym oderwaniu od tła zaistniałych okoliczności. Skarżąca wskazała, iż z uwagi na młody wiek, brak doświadczenia zawodowego oraz stan ciąży zdawała sobie sprawę, iż potrzebuje środków finansowych, celem zabezpieczenia potrzeb swoich oraz swego dziecka. W tym kontekście nie bez znaczenia pozostaje sytuacja osobista skarżącej, będąca niejako konsekwencją sytuacji na rynku pracy, wszak w przypadku kobiety ciężarnej znalezienie pracy graniczy często z cudem. Skarżąca żyjąc z konkubentem, bez jakiejkolwiek pomocy ze strony swojej rodziny i mając do dyspozycji niewystarczające środki finansowe postawiona została przed koniecznością podjęcia jakiejkolwiek pracy.

Świadoma tej sytuacji skarżąca postanowiła podjąć działalność na własną rękę, jednak przed jej podjęciem zdecydowała się zasięgnąć niezbędnych informacji u zainteresowanej, która świadczyła usługi we wskazanym zakresie. Jak zasygnalizowano wcześniej zainteresowana potrzebowała pomocy ze sprzątaniem pomieszczeń biurowych, stąd też chęć pracy ze strony skarżącej była korzystna dla obu stron, zatem zdecydowały się podjąć współpracę.

Sąd I instancji, opierając się na instytucji z art. 83 § 1 k.c. przyjął także, iż skarżąca nie prowadziła działalności gospodarczej. Stanowisko to jest w ocenie skarżącej, nie do przyjęcia w świetle okoliczności niniejszej sprawy. Apelująca wskazywała, iż ww. przepis stanowi, iż nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Skarżąca wywodziła, iż z pozornością mamy do czynienia wówczas, gdy strony swobodnie i z rozmysłem tworzą czynność prawną ujawnioną, której treść nie stanowi odzwierciedlenia ich rzeczywistych zamiarów. Strony stwarzają pozór rzeczywistego dokonania czynności prawnej o określonej treści, podczas gdy tak naprawdę nie chcą wywołać żadnych skutków prawnych, lub też wywołać inne, niż w pozornej czynności deklarują, (wyrok SA w Warszawie z dnia 19 lutego 2014r,, VI ACa 654/13).

Analizując niniejszą sprawę przez pryzmat powyższych rozważań należy dojść do wniosku, w ocenie J. B., że nie mogło być mowy o pozornym charakterze umowy zawartej pomiędzy skarżącą a zainteresowaną a wniosek ten wynika wprost z okoliczności prowadzenia wspomnianej działalności. Czynności uzgodnione przez strony faktycznie wykonywane były cyklicznie, w sposób zorganizowany oraz odpłatnie. Z charakteru współpracy stron nie wynika, co prawda regularność obserwowana w przypadku istnienia stosunku pracy, jednak skarżąca wykonywała swe obowiązki należycie, o czym świadczy choćby brak jakichkolwiek zastrzeżeń ze strony zainteresowanej oraz terminowe uiszczanie przez nią należności.

Apelująca wskazała, iż nieważność czynności prawnej z powodu pozorności złożonego oświadczenia woli może być stwierdzona tylko wówczas, gdy brak zamiaru wywołania skutków prawnych został przejawiony wobec drugiej strony tej czynności otwarcie tak, że miała ona pełną świadomość, co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta i w pełni się z nią zgadza (wyrok SA w Łodzi z dnia 08 października 2013r., III AUa 46/13).

Skarżąca podkreśliła, iż rozpoczynając działalność gospodarczą a następnie współpracę z zainteresowaną nie miała zamiaru dokonywać czynności dla pozoru, zresztą zamiaru tego nie sposób przypisać także zainteresowanej. Faktem, który świadczy dobitnie o prawdziwości i rzetelności prowadzonej działalności gospodarczej jest, w ocenie skarżącej, powrót do współpracy skarżącej z zainteresowaną, który to miał miejsce po stwierdzeniu przez organ rentowy, iż skarżąca nie ma prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (tj. po 30.04.2014r.). Gdyby, zatem przyjąć, że skarżąca w istocie miała zamiar prowadzenia działalności gospodarczej dla pozom, nie miałaby powodu ku kontynuacji działalności po tym dniu. Tymczasem skarżąca świadczyła usługi do końca 2014 roku.

Apelująca J. B. dodała, iż gdyby w istocie zamierzała dokonać wyłącznie czynności o charakterze pozornym, której jedynym celem było de facto wyłudzenie prawa do świadczeń, zadbałaby o większą wiarygodność tych pozorów. W szczególności skarżąca i zainteresowana (prowadząca biuro rachunkowe) sporządziłyby umowę pisemną, co przecież nie stanowi żadnego praktycznego problemu. Poza tym mogłyby „umówić się” na wykonywanie usług innego rodzaju, niż sprzątanie, które słusznie budzić może pewne wątpliwości, na przykład usługi biurowe lub im podobne.

Powyższe zmierza do wykazania przez apelującą, że przedstawione okoliczności dotyczące nawiązania umowy z zainteresowaną i jej późniejszej realizacji, właśnie z uwagi na swój budzący wątpliwości charakter świadczą o ich prawdziwości.

Apelująca wskazała, iż działała w zupełnym przekonaniu prawdziwości swoich racji, licząc, że w toku postępowania zostaną one wykazane. Dopełniła wszelkich znanych jej obowiązków, przy czym w toku postępowania przed organem rentowym oraz przed sądem I instancji występowała bez udziału profesjonalnego pełnomocnika. Okoliczność ta ma znaczenie, zważywszy na fakt, iż skarżąca występując samodzielnie wobec podmiotu, jakim jest organ rentowy pozostawała w o wiele gorszej pozycji, tym samym mając problemy z obroną swych racji. Skarżąca nie została przez Sąd pouczona, co do czynności procesowych, zwłaszcza w zakresie rozkładu ciężaru dowodu i kontradyktoryjnego charakteru postępowania. Działając bez rozeznania, skarżąca zaniechała inicjatywy dowodowej w celu dodatkowego potwierdzenia okoliczności potwierdzających prawdziwość jej twierdzeń. Uzasadnia to dodatkowo wniosek o uwzględnienie składanych obecnie wniosków dowodowych.

Apelująca przytoczyła wyrok SN z dnia 04 kwietnia 2014r., I UK 363/13, w którym to stwierdzono, iż jeśli z okoliczności sprawy wynika, że strona wnosząca odwołanie od decyzji organu rentowego przejawia w określonym stopniu nieporadność, to sąd orzekający (również w postępowaniu odwoławczym) - w zależności od sytuacji - powinien udzielić stronie odwołującej się stosownego pouczenia, co do czynności procesowych (...), zaś w wypadku stwierdzenia, że nieporadność strony jest tak duża, iż nie pozwala na samodzielne wykorzystanie udzielanych jej wskazówek, powinien zwrócić stronie uwagę na potrzebę skorzystania z fachowej pomocy prawnej i wyjaśnić zasady uzyskania takiej pomocy z urzędu. Gdy okaże się, że udział profesjonalnego pełnomocnika w sprawie - z uwagi na nieporadność strony - nie będzie konieczny, to nie można wykluczyć obowiązku przeprowadzenia przez sąd z urzędu dowodu niewnioskowanego przez stronę, zwłaszcza, gdy taka potrzeba będzie wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia. Wnioski dowodowe składane obecnie zmierzają do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Mając na uwadze przedstawione stanowisko należało, w ocenie apelującej przyjąć, iż orzeczenie sądu I instancji, z uwagi na wadliwość, którą zostało dotknięte nie może być potraktowane, jako nadające się do funkcjonowania w obrocie prawnym, zaś analizując niniejszą sprawę przez pryzmat zasad sprawiedliwości oraz zasad współżycia społecznego, nie sposób odnieść wrażenia, iż treść orzeczenia godzi w elementarne poczucie sprawiedliwości, z tego względu skarżąca wnosi jak na wstępie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje: