Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2014 r. w Szczecinie

sprawy I. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o podjęcie wypłaty świadczenia, odsetki

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 16 września 2013 r. sygn. akt VI U 720/13

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I w części dotyczącej zasądzenia odsetek i wniosek o ich wypłatę przekazuje organowi rentowemu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. do rozpoznania,

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz ubezpieczonej I. Ł. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt III AUa 1126/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5.04.2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił I. Ł. uchylenia decyzji z dnia 12.10.2011r.
w części w jakiej zawieszała na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r.
o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1140, ze zm.) - zwaną dalej ustawą emerytalną - prawo do emerytury za okres od 1.10.2011 r. do 30.06.2012r.

W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczona I. Ł. wniosła:

- o jej zmianę poprzez uchylenie decyzji z 12.10.2011r. w części w jakiej zawieszała ona prawo do emerytury za okres od 1.10.2011 roku do 30.06.2012 roku,

- o zobowiązanie organu rentowego do podjęcia wypłaty zaległej emerytury
za wskazany okres wraz z odsetkami ustawowymi za zwłokę.

Ubezpieczona podniosła, że organ rentowy na podstawie art. 103a ustawy emerytalnej zawiesił jej wypłatę świadczenia emerytalnego, lecz Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. K 2/12, stwierdził niezgodność z Konstytucją RP przepisów art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku
z art. 103a ustawy emerytalnej w zakresie jaki odpowiada sytuacji ubezpieczonej. Ubezpieczona domaga się zatem wypłaty zaległego świadczenia, poczynając od dnia 1.10.2011r. wraz z odsetkami ustawowymi.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i wskazał,
że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27.11.2012r., sygn. K 2/12, wszedł
w życie w chwilą jego opublikowania w Dzienniku Ustaw, tj. od dnia 22.11.2012r.,
i dopiero od tego dnia przepis art. 103a ustawy emerytalnej utracił moc. Poza tym, wyrok Trybunału nie wywiera skutków prawnych z mocą wsteczną, a zatem nie ma zastosowania do okresu przypadającego przed dniem 22.11.2012r. Z tych przyczyn więc nie można uwzględnić odwołania ubezpieczonej.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 września 2013 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że podjął wypłatę emerytury ubezpieczonej od dnia 1.10.2011 r. do dnia 30 czerwca 2012r. i przyznał ubezpieczonej prawo
do ustawowych odsetek od całej kwoty należnego w związku z tym wyrównania za okres od 30 stycznia 2013 r. do dnia wypłaty wyrównania (pkt I); oddalił odwołanie
w pozostałym zakresie (pkt II), a nadto stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w zakresie wynikającym z punktu I. wyroku (pkt III orzeczenia).

Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że I. Ł. na podstawie decyzji ZUS z dnia 11.03.2009 roku nabyła prawo do emerytury od dnia 1.03.2009 roku. Organ rentowy decyzją z dnia 12.10.2011 r. wstrzymał wypłatę tego świadczenia, poczynając od dnia 1.10.2011 roku, z uwagi na kontynuowanie przez ubezpieczoną zatrudnienia u dotychczasowego, pracodawcy, tj. tego, u którego była zatrudniona bezpośrednio przed nabyciem emerytury. W dniu 2.07.2012 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o wznowienie wypłaty zawieszonych świadczeń, wskazując że jej stosunek pracy z pracodawcą na rzecz którego wykonywała pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury uległ rozwiązaniu z dniem
30 czerwca 2012 r. Decyzją z dnia 4.07.2012 r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość świadczenia oraz wznowił wypłatę należnej ubezpieczonej emerytury od 1 lipca 2012 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku.

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art.
28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 r. Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy emerytalnej, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 22 listopada 2012r., poz. 1285.

W dniu 29 listopada 2012 r. ubezpieczona wniosła o wypłatę świadczeń zawieszonych w okresie od 1 października 2012 r. do 30 czerwca 2012 r., powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał,
że odwołanie w przeważającej mierze zasługiwało na uwzględnienie i wyjaśnił,
że istotą sporu było ustalenie, czy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wywołuje skutki prawne wyłącznie do zdarzeń przyszłych, czy wywołuje skutki także do stanu sprzed publikacji, czy ogłoszenia wyroku, a zatem sytuacji prawnej ubezpieczonej. W przypadku ubezpieczonych, którzy nabyli prawo do emerytury w okresie
od 8.01.2009r. do 31.12.2010 roku świadczenie emerytalne było wypłacane, mimo kontynuowania przez nich zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego wykonywali je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, bowiem nie obowiązywały
w tym zakresie żadne ograniczenia. Zdaniem Sądu orzekającego obecnie - w związku
z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego – trzeba więc uznać, że prawo do wypłaty emerytury dla tej grupy ubezpieczonych zostało zachowane. Brak było bowiem podstaw do zawieszenia przez organ rentowy prawa do emerytury i to od momentu wejścia w życie niekonstytucyjnego przepisu, tj. od dnia 1 października 2011 r.,
nie zaś od daty utraty mocy przepisów wskazanych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego, sygn. K 2/12. Zdaniem Sądu Okręgowego odpadła podstawa prawna wstrzymania wypłaty świadczenia, a zatem zasadne okazało się żądanie ubezpieczonej wznowienia wypłaty od 01.10.2011r. do 21.11.2012r.

Odnośnie żądania odsetek od dnia 1.10.2011 roku, Sąd Okręgowy wskazał, że żądanie to częściowo okazało się zasadne, a mianowicie co do odsetek od dnia 30.01.2013 r. do dnia wypłaty wyrównania. Sąd meriti powołał się przy tym treść art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2013 roku, poz. 1442, ze zm.) - zwaną dalej ustawą systemową - i wyjaśnił, że obowiązek zapłaty odsetek nie powstaje w razie opóźnienia w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia, za które Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi odpowiedzialności. Skoro jednak ubezpieczona złożyła wniosek w dniu 29.11.2012r., to po upływie dwóch miesięcy od tego zdarzenia, organ rentowy pozostawał w zwłoce, gdyż do tego czasu nie załatwił sprawy z wniosku i nie wydał decyzji. W ocenie Sądu orzekającego, organ rentowy wydał błędną decyzję, odmawiającą podjęcia wypłaty świadczenia od dnia 1 października 2011 r. w sytuacji, gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem, gdyby tylko organ rentowy prawidłowo ustalił konsekwencje uznania przez Trybunał Konstytucyjny skutków przepisu art. 103a ustawy emerytalnej za niebyłe w stosunku do osób, które nabyły
to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., a zatem również
w stosunku do ubezpieczonej. Powyższe oznacza, że opóźnienie w ustaleniu prawa
do świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób powyżej wskazany, tj. nakazując wypłatę emerytury ubezpieczonej od 1 października 2011 roku do 30 czerwca 2012 roku
z ustawowymi odsetkami liczonymi od 30 stycznia 2013r. do dnia wypłaty wyrównania (punkt I sentencji wyroku), oddalił odwołanie ubezpieczonej
w pozostałym zakresie tj. co do żądania odsetek do dnia 29 stycznia 2013r. (punkt II sentencji wyroku) i na podstawie art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej stwierdził odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji w zakresie wynikającym z punktu I. wyroku (pkt III orzeczenia).

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył organ rentowy w części, tj. w zakresie punktu I. i III. orzeczenia. Skarżący zakwestionował datę od jakiej Sąd Okręgowy przyznał ubezpieczonej prawo do dalszej wypłaty zawieszonej emerytury oraz stwierdzenie, że organ ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji.

Apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 103a ustawy emerytalnej w związku z art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r.
o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. nr 257 poz. 1726, ze zm.) w zw. z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP, poprzez błędną wykładnię, że „norma ta nie znajduje zastosowania w okresie przed wejściem w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 r., a zatem do dnia opublikowania wyroku 22.11.2012 r.”, w konsekwencji czego Sąd orzekł o obowiązku podjęcia wypłaty zawieszonej emerytury ubezpieczonej począwszy od 01.10.2011 r. do 30.06.2012 r.,

- art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie,
że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania prawidłowej decyzji,

- art. 85 ust. 1 ustawy emerytalnej poprzez jego zastosowanie i przyjęcie, że organ rentowy pozostaje w zwłoce i w związku z tym jest zobowiązany do wypłaty odsetek od całej kwoty należnego świadczenia za okres od dnia 30 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty.

Apelujący podniósł, że zaskarżony wyrok nie odpowiada prawu. Decyzją z dnia 04.07.2012 r. wznowiono bowiem ubezpieczonej wypłatę świadczenia od lipca 2012 r. z uwagi na rozwiązanie stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała ona pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Zdaniem apelującego nie powinno dojść do wypłaty świadczeń za okres od 01.10.2011 r. do 30.06.2012 r., gdyż wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012r. ogłoszony został dopiero w dniu 22.11.2012r. i wywiera skutki tylko na przyszłość. W kwestii mocy obowiązującej i zasięgu czasowego, a tym samym skutku prawnego orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, niejednokrotnie wypowiadano się w literaturze przedmiotu oraz orzecznictwie sądowym, nie uzyskując przy tym jednolitego stanowiska. Prezentowany jest bowiem zarówno pogląd, że orzeczenia Trybunału działają ex tunc, tj. z mocą wsteczną, począwszy od daty wejścia w życie kwestionowanego przepisu jak również pogląd, że orzeczenia te rodzą skutki ex nunc, tj. na przyszłość od daty ogłoszenia decyzji o niekonstytucyjności. Zdaniem apelującego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wywierają skutki na przyszłość z chwilą opublikowania wyroku Trybunału. Z uwagi na powyższe w ocenie organu rentowego za błędne należy uznać stwierdzenie na podstawie art. 118 ust. 1 a ustawy emerytalnej o odpowiedzialności organu za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem apelującego, wobec bezzasadności zasądzenia tego wyrównania niezasadne jest także zasądzenie odsetek ustawowych
od 30.01.2013 r. Organ rentowy nie pozostawał bowiem w zwłoce w wypłacie świadczenia. Nawet przy uznaniu roszczenia w zakresie wyrównania za prawidłowe, błędna jest data początkowa naliczenia odsetek., skoro przyjęto dla ubezpieczonej termin wypłaty świadczenia na 25. dzień każdego miesiąca.

Mając na uwadze powyższą argumentację apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania w całości oraz zasądzenie
od ubezpieczonej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego w zasadniczej części nie zasługiwała
na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podzielił w całości ustalenia faktyczne przyjęte przez Sąd pierwszej instancji i przyjął je za własne, co czyniło zbytecznym ich powielenie. Rozpoznający sprawę Sąd Okręgowy nie naruszył prawa materialnego, z tym jednak wyjątkiem, że rozstrzygnięcie o żądaniu zasądzenia odsetek ustawowych, podlegało uchyleniu z uwagi na brak przedmiotu zaskarżenia.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że ubezpieczona nabyła prawo do emerytury
od dnia 01.03.2009 r., a zatem w okresie kiedy nie obowiązywał uchylony z dniem 8.01.2009r. przepis art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej, a nie wszedł w życie przepis o tożsamym brzmieniu art. 103a cyt. ustawy. Zmiana regulacji polegająca
na uchyleniu art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej z dniem 8 stycznia 2009 r. na mocy art. 37 pkt 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. nr 228, poz. 1507) spowodowała, że od dnia 8.01.2009 roku treścią ryzyka emerytalnego stało się tylko osiągnięcie odpowiedniego wieku i stażu ubezpieczeniowego, bez konieczności rozwiązania przez ubezpieczonych dotychczasowego stosunku pracy, w celu uzyskania świadczenia emerytalnego. Ten stan rzeczy obowiązywał do dnia 31.12.2010 r., ponieważ od dnia następnego wszedł w życie przepis art. 103a ustawy emerytalnej, dodany do ustawy emerytalnej
na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2010 r. znoszący możliwość pobierania emerytury bez rozwiązywania umowy o pracę
z dotychczasowym pracodawcą, na rzecz którego była wykonywana praca bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Należy podnieść,
że niekonstytucyjna regulacja art. 103a cyt. ustawy emerytalnej, potwierdzona wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/12, opubl. w OTK-A 2012/10/121, Dz.U 2012r., poz. 1285, lex nr 1227132, dotyczy tylko tych osób, na które nałożono obowiązek rozwiązania stosunku pracy
z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji nabytego prawa
do emerytury - a które nabyły prawo emerytalne w okresie kiedy wskazany obowiązek nie istniał, tj. od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 r. Zgodnie
z wyrokiem Trybunału, w przypadku ubezpieczonej, która nabyła prawo
do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., w okresie, kiedy nie istniał obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą w celu realizacji prawa
do emerytury, nie można było zawiesić wypłaty należnego świadczenia z tego tylko powodu, że nie doszło do rozwiązania umowy o pracę. Od samego początku i przez cały okres brak było podstaw do zawieszenia ubezpieczonej wypłaty emerytury,
a nie tylko – jak tego chciałby organ rentowy - od daty opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw. Istotnie też, Trybunał nie wskazał, aby przepis art. 28 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudni 2012r. tracił moc od daty ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Z chwilą ogłoszenia wyroku jedynie potwierdzono niekonstytucyjność przyjętej przez ustawodawcę regulacji prawnej.

Sąd Apelacyjny podziela przy tym pogląd prawny wyrażony w orzeczeniach Sądu Najwyższego w których przeważa pogląd prawny o skuteczności wyroków Trybunału Konstytucyjnego ex tunc, a zatem z mocą wsteczną (zob. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 99/06, OSNC 2007, nr 6, poz. 79, uchwały z dnia 23 stycznia 2001 r., III ZP 30/00, OSNP 2001, nr 23, poz. 685, z dnia 3 lipca 2003 r., III CZP 45/03, OSNC 2004, nr 9, poz. 136, z dnia 23 stycznia 2004 r. III CZP 112/03, OSNC 2005, nr 4, poz. 61, z dnia 23 czerwca 2005 r., III CZP 35/05, OSNC 2006, nr 5, poz. 81 i z dnia 19 maja 2006 r. III CZP 26/06, OSNC 2007, nr 3, poz. 39 oraz wyroki z dnia 10 listopada 1999 r., I CKN 204/98, OSNC 2000, nr 5, poz. 94, z dnia 19 grudnia 1999 r., I CKN 632/98, niepubl., z dnia 19 kwietnia 2000 r., II CKN 272/00, niepubl., z dnia 15 stycznia 2003 r. IV CKN 1693/00, niepubl., z dnia 9 października 2003 r., I CK 150/02, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 132, ze sprost. OSNC 2004, nr 10, s. 131, z dnia 29 października 2003 r., III CK 34/02, OSP 2005, nr 4, poz. 54, z dnia 30 września 2004 r., IV CK 20/04, OSNC 2005, nr 9, poz. 161, z dnia 26 listopada 2004 r., V CK 270/04, niepubl., z dnia 12 stycznia 2005 r., I CK 457/04, niepubl., z dnia 7 października 2005 r., II CK 756/04, "Monitor Prawniczy" 2005, nr 21, s. 1027, z dnia 14 września 2006 r., III CSK 102/06, niepubl., z dnia 15 czerwca 2007 r., II CNP 37/07, niepubl., z dnia 13 grudnia 2007 r., I CSK 315/07, niepubl., z dnia 19 czerwca 2008 r. V CSK 31/08, OSNC-ZD 2009, nr 1, poz. 16, z dnia 20 maja 2009r., I CSK 379/08, OSNC 2009, nr 10, poz. 172 i z dnia 10 grudnia 2009 r., III CSK 110/09, OSNC 2010, nr 5, poz. 82, a także postanowienia z dnia 7 grudnia 2000 r., III ZP 27/00, OSNAPUS 2001, nr 10, poz. 331 i z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 272/03, niepubl.). Od zasady skuteczności wyroku Trybunału Konstytucyjnego ex tunc istnieją co prawda wyjątki mające podstawę w przepisach Konstytucji, ale nie zachodzą one w okolicznościach niniejszej sprawy. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2011 r., sygn. II CSK 335/10, Biuletyn SN z 2011, nr 4, s. 8), wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie jest skuteczny ex tunc, również w takim zakresie, w jakim naruszałoby to zasadę ochrony praw słusznie nabytych (art. 2 Konstytucji RP). A conrario, w przypadku przyznanej emerytury, a ściślej przyznanego prawa do emerytury, wskutek spełniania przez ubezpieczoną wszystkich ustawowych przesłanek, według stanu prawnego obowiązującego na dzień wydania decyzji, a więc w sytuacji prawa słusznie nabytego, ochrona realizacji tego prawa, czyli wypłaty, rozciąga się na cały okres. Charakterystyczny przykład wyłączenia skuteczności ex tunc wyroku Trybunału Konstytucyjnego wynikający z odroczenia utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji), nie dotyczy niniejszej sprawy i nie może być tłumaczony inaczej niż jego pozostawienie przez oznaczony czas w porządku prawnym i oznacza, że Trybunał Konstytucyjny, mimo stwierdzenia niezgodności aktu z przepisami wyższego rzędu, działając w granicach kompetencji, utrzymuje w mocy normę prawną. Do wskazanej w wyroku Trybunału Konstytucyjnego daty utraty mocy obowiązującej przepis musi być uznany za zgodny z Konstytucją RP, a tym samym wyłączony jest skutek retrospektywny takiego wyroku (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2003 r., III CZP 45/03, OSNC 2004, nr 9, poz. 136, z dnia 24 stycznia 2004 r., III CZP 112/03, OSNC 2005, nr 4, poz. 61 i z dnia 23 czerwca 2005 r., III CZP 35/05, OSNC 2006, nr 5, poz. 81, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 28/06, OSNC 2007, nr 2, poz. 31 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
14 listopada 2008 r., V CZ 73/08, nie publ.). Trybunał Konstytucyjny wyraźnie
zaś wskazał, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury - nie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r.
do 31 grudnia 2010 r., a zatem wyraźnie wskazano na niekonstytucyjność przyjętego przez ustawodawcę rozwiązania do stanu przeszłego.

Mając na uwadze powyższe rozważania, należało przyjąć, że wyrok Trybunału ma skutki retroaktywne i utrata mocy obowiązującej zakwestionowanych nim przepisów art. 103 a ustawy emerytalnej w związku z art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw nastąpiła od daty ich uchwalenia i po okresie vacatio legis wejścia w życie. Realizacja prawa do emerytury nie była uzależniona od rozwiązania stosunku pracy i stan taki obowiązywał w okresie od 8 stycznia 2009 r. do dnia 1 stycznia 2011r., kiedy to ubezpieczona nabyła prawo do emerytury. W związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia
13 listopada 2012 r. prawo do emerytury dla tej grupy ubezpieczonych zostało zachowane i co wymaga podkreślenia winno być respektowane poprzez wypłatę świadczenia. Zakwestionowana regulacja była niekonstytucyjna ex tunc, a zatem ubezpieczona zachowała prawo do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r.

Sąd Apelacyjny uznał, że w zakresie uchylonego rozstrzygnięcia w części dotyczącej zapłaty odsetek ustawowych za zwłokę w wypłacie wstrzymanej emerytury, wniosek ubezpieczonej z dnia 29.11.2012 roku (vide k. 55 a.e.) w istocie nie został rozpatrzony przez organ rentowy w formie decyzji, a zatem nie istniał przedmiot zaskarżenia przez wniesienie odwołania. Sąd Apelacyjny wyjaśnia, że zgodnie z art. 476 § 2 k.p.c. sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych jest sprawa w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego. Wskutek odwołania Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych rozstrzyga o prawidłowości decyzji, a zatem zakres i przedmiot rozpoznania sądowego zostaje wyznaczony przez treść tego aktu administracyjnego (zaskarżonej decyzji). Rozstrzygnięcie sądu odnosi się bowiem do zaskarżonej decyzji (por.: art. 477 ⁹ § 2, art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i art. 477 ^14a k.p.c.), co oznacza, że przedmiot osądu może stanowić tylko stan rzeczy rozpoznany przez organ rentowy w wydanej decyzji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2007 r., sygn. III UZ 1/07, OSNP 2008/7-7/117 i z dnia 13 maja 1999 r., sygn. II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2011r., sygn. II UK 360/10, lex nr 901610). Organ rentowy ma bowiem w pierwszej kolejności rozpoznać żądanie ubezpieczonej i dopiero wskutek ogłoszonej decyzji i jej zaskarżenia, możliwe jest zweryfikowanie jej prawidłowości w toku sądowego postępowania, w obu instancjach. Tak w postępowaniu pierwszo instancyjnym, tak też w postępowaniu apelacyjnym przedmiot rozpoznania sprawy jest zakreślony treścią decyzji od której wniesiono odwołanie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2011 r., sygn. I UK 357/10, LEX nr 863946). Jeżeli więc organ rentowy nie rozstrzygnął kwestii należnych odsetek w formie decyzji, to wobec braku substratu zaskarżenia, Sąd I instancji nie może rozstrzygać w tym przedmiocie, inaczej bowiem wyszedłby poza przedmiot zaskarżenia, i jednocześnie orzekałby ponad żądanie

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie
art. 477 ^14a k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej zasądzenia odsetek
i wniosek o ich wypłatę, jako nie będący przedmiotem decyzji, i nie przesądzając
o jego zasadności, przekazał do organu rentowego celem rozpoznania i załatwienia w formie decyzji, o czym orzekł w pkt 1 wyroku.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego ustalenie odpowiedzialności pozwanego w trybie art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach jest prawidłowe. Sąd II instancji podziela w tym zakresie prawidłowe rozważna Sądu Okręgowego. Organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieprawidłowe określenie skutków Wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Podkreślenia wymaga, że bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w tym zakresie jest wejście w życie ustawy z dnia 13 grudnia 2013 oku o ustaleniu i wypłacie emerytur do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 roku do 21 listopad 2012 roku (Dz. U. 2014r. poz. 168), albowiem ustawa to nie wyłączne stosowanie art. 118 ust 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Apelacyjny, nie podzielił zarazem stanowiska organu rentowego co do daty początkowej, od której przysługuje zawieszone (wstrzymane) świadczenie
i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną, o czym orzekł
w pkt 2 wyroku. Na podstawie zaś art. 108 § 1 zdanie 1 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c.
i art. 99 k.p.c., przy przyjęciu zasady odpowiedzialności za wynik procesu, zasądził
od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz ubezpieczonej, jako strony wygrywającej proces, a reprezentowanej przez radcę prawnego, koszty zastępstwa procesowego przed sądem drugiej instancji. W oparciu o § 2 ust. 1 – 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity w Dz. U z 2013r., poz. 461) zasądzeniu podlegała kwota 120 złotych.

SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak SSO del. Tomasz Korzeń