Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W I M I E N I U

R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

Dnia 7 grudnia 2020 r.

Sąd Rejonowy w Koninie, Wydział I Cywilny

w składzie następującym

Przewodniczący: Sędzia Magdalena Kuś

Protokolant: sekr. sąd. Martyna Kościelska

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2020 r. w K.

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) z siedzibą w K.

przeciwko: M. B., S. J.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  Uznaje umowę dożywocia zawartą w formie aktu notarialnego w dniu 19.04.2016 r. pomiędzy pozwaną M. B. a pozwaną S. J. przed notariuszem M. D. w Kancelarii Notarialnej w K. zapisaną w Rep. A nr (...) za bezskuteczną wobec powoda (...) z siedzibą w K., mocą której to umowy S. J. przeniosła na rzecz M. B. prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość oznaczonego nr (...) położonego w K. przy ulicy (...), o powierzchni użytkowej 36,20 m ^{( 2)}, dla którego Sąd Rejonowy w K.prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z związanym z własnością tego lokalu udziałem wynoszącym (...) części w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...), celem zaspokojenia przysługujących powodowi wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym - nakazem zapłaty S. L.z dnia 25.04.2017 r., sygn. akt VI (...) (...), opatrzonym klauzulą wykonalności z dnia 03.07.2017 r.

II.  Zasądza od pozwanej M. B. na rzecz powoda kwotę 2.840 zł (dwa tysiące osiemset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

III.  Odstępuje od obciążania pozwanej S. J. kosztami postępowania.

IV.  Zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Koninie na rzecz adwokata K. W. kwotę 2.952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej S. J. z urzędu.

Sędzia Magdalena Kuś

Sygn. akt I C 374/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 05.03.2020 r. powód (...) z siedzibą w K. wytoczył przeciwko M. B. i S. J. powództwo o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy darowizny zawartej w dniu 19.04.2016 r. pomiędzy M. B., a dłużniczką S. J., w części w jakiej umowa ta dotyczy nieodpłatnego zbycia przez S. J., na rzecz M. B. prawa własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego oznaczonego nr (...) położonego w K. przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 36,20 m ^{( 2 )}dla którego Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz ze związanym z własnością tego lokalu udziałem wynoszącym (...) części w nieruchomości wspólnej, która stanowi grunt oraz części, budynku i urządzenia, które służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, objętej księgą wieczystą nr (...) z wpisem własności na jej rzecz, w celu umożliwienia powodowi dochodzenia zaspokojenia ze wspomnianej nieruchomości swojej wierzytelności.

W uzasadnieniu wskazano, że powodowi przysługuje wierzytelność wynikająca z nakazu zapłaty wydanego przeze S. L., (...), sygn. akt VI (...) (...) z dnia 25.04.2017 roku.

W piśmie z dnia 18.08.2020 r. powód potrzymał żądanie pozwu, wskazując, iż dłużniczka zawierając umowę dożywocia ze swoją córką posiadała wiedzę w przedmiocie istnienia zadłużenia, wobec czego dokonała wyzbycia się ze swojego majątku wartościowego składnika majątkowego. Powód podniósł, iż jak wynika z pisma Komornika Sądowego S. O. na dzień 23.04.2019 r. prowadzonych było aż 17 postepowań egzekucyjnych na łączną kwotę 220.000 zł. Zdaniem powoda w niniejszej sprawie zastosowanie znajduje art. 528 k.c., albowiem czynność prawna przenosząca korzyść majątkową miała charakter nieodpłatny, albowiem działania pozwanej M. B. miały tak naprawdę genezę w przepisach normujących obowiązek alimentacyjny zstępnego, jaki wynika z przepisów KRiO, tym samym nie zachodzi obowiązek wykazywania przesłanki złej wiary po stronie pozwanej ad. 1.

Pozwane M. B. i S. J. w odpowiedzi na pozew wniosły o oddalenie powództwa w całości oraz obciążenie powoda kosztami procesu.

Postanowieniem z dnia 1 czerwca 2020 r. Sąd Rejonowy w K. zwolnił pozwaną S. J. od kosztów sądowych w całości oraz ustanowił dla niej pełnomocnika z urzędu /postanowienie k. 226/.

W odpowiedzi na pozew z dnia 30.07.2020 r. M. B. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 30.07.2020 r. S. J. reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu. W uzasadnieniu pełnomocnik podał, iż powodzenie roszczenia pauliańskiego zależy od wykazania przez wierzyciela – a więc nie przez dłużnika, czy osobę trzecią, iż spełnione zostały przewidziane do tego przesłanki, które pełnomocnik pozwanej z urzędu szczegółowo wymienił. Wskutek powyższego ciężar dowodu w zakresie ewentualnej złej wiary osoby trzeciej spoczywa na wierzycielu – powodzie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. J. w dniu 02.10.2013 r. na warunkach określonych w umowie i w regulaminie udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich zawarła ze S. im. F. S. z siedzibą w G. umowę pożyczki nr (...), na podstawie której pożyczkobiorczyni udzielono pożyczki w kwocie 30.000,00 zł. Pożyczka miała być spłacana zgodnie z harmonogramem spłaty w miesięcznych ratach w kwocie 465,49 zł w okresie od dnia 30.10.2013 r. do dnia 30.05.2021 r. Kwota pożyczki została przelana na konto wskazane przez pożyczkobiorczynię.

/dowód: bezsporne, umowa pożyczki k. 60-62, deklaracja członkowska k.70, harmonogram spłaty k.71v-71/

W dniu 19.04.2016 r. przed notariuszem M. D. w K. (Rep. A nr (...)) została zawarta pomiędzy S. J. i jej córką M. B. umowa dożywocia, na mocy której S. J. przeniosła na rzecz córki własność do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w K., przy ulicy (...) o powierzchni 36,20 m ^{( 2 )}dla którego Sąd Rejonowy w K., (...), prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z ogółem praw z nim związanych. Dłużniczka S. J. działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, o czym wiedziała również jej córka.

Przedmiotowe prawo własności do lokalu S. J. nabyła na mocy umowy przeniesienia własności w dniu 29.10.2014 r. przed notariuszem E. K. w K. (Rep. A nr (...)).

/dowód: akt notarialny Rep. A nr (...) z dnia 19.04.2016 r., k.113-115, akt notarialny Rep. A nr (...) z dnia 29.10.2014 r., k.115v-118, akta SR w K.: I C 970/19, I C 145/18, I C 1143/19, I C 1392/19, I Nc 3116/17, I Nc 3823/17, I Nc 3798/18, I Nc 1545/19, I Nc 1048/19, I Nc 2542/17, I Nc 3502/17, I Nc 2903/17, I Nc 2205/18, I Nc 1011/19, I Nc 1849/19, I Nc 645/17, I Nc 2988/17, I Nc 53/17, I Nc 44/17, I Nc 2911/18 aktach księgi wieczystej (...), (...), elektroniczne akta postępowania upominawczego oraz akta komorniczych o sygn. Km (...), domniemanie prawne z art. 527 § 3 k.c./

Pismem z dnia 12.05.2016 r. S. J. została wezwana przez S. im. F. S. z siedzibą w G. do zapłaty kwoty 399,32 zł w ciągu 14 dni od doręczenia wezwania. Natomiast pismem z dnia 14.06.2016 r. pozwana została wezwana do zapłaty kwoty 839,76 zł w ciągu 14 dni od doręczenia wezwania.

/dowód: bezsporne, wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania k. 72-74/

Pismem z dnia 06.09.2016 r. S. im. F. S. z siedzibą w G. wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki/kredytu nr (...) z dnia 02.10.2013 r.

/dowód: bezsporne, wypowiedzenie umowy wraz z potwierdzeniem odbioru k.75-76/

Nakazem zapłaty z dnia 25.04.2017 r. wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt VI (...) (...), referendarz sądowy przy S. L. nakazał pozwanej S. J., aby zapłaciła S. im. F. S. z siedzibą w G. kwotę 28.368,38 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie począwszy od dnia 05.12.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.758,55 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

/dowód: bezsporne, nakaz zapłaty z dnia 25.04.2017 r. k.58/

Postanowieniem z dnia 03.07.2017 r. S. L. nadał klauzulę wykonalności na ww. tytuł na rzecz S. im. F. S. z siedzibą w G..

/dowód: bezsporne, postanowienie z dnia 03.07.2017 r. k.59/

W dniu 04.09.2017 r. (data wniosku) do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K. W. P. złożony został wniosek wierzyciela S. im. F. S. z siedzibą w G. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w oparciu o nakaz zapłaty wydany przez S. z dnia 03.07.2017 r. sygn. akt VI (...) (...).

/dowód: wniosek z dnia 04.09.2017 r./

W dniu 27.02.2018 r. S. im. F. S. z siedzibą w G. zawarła z (...) umowę przelewu wierzytelności. Przedmiotem ww. umowy było przeniesienie na rzecz nabywcy wierzytelności przysługującej zbywcy względem strony pozwanej.

/dowód: bezsporne, umowa przelewu wierzytelności k.29-33/

Pismem z dnia 27.04.2018 r. powód oświadczył, iż wstępuje do postępowania egzekucyjnego w miejsce dotychczasowego wierzyciela.

/dowód: oświadczenie z dnia 27.04.2018 r.k.90-91/

Postanowieniem z dnia 10.05.2018 r. wydanym w sprawie egzekucyjnej prowadzonej pod sygn. akt Km (...) Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. S. O. stwierdził, iż w miejsce dotychczasowego wierzyciela S. im. F. S. wstąpił wierzyciel (...) z siedzibą w W.

/dowód: postanowienie z dnia 10.05.2018 r. k. 103-104/

Pozwana S. J. co najmniej od roku 2013 zaczęła zaciągać zobowiązania pieniężne w licznych instytucjach pożyczkowych i kredytowych. Między innymi, oprócz pożyczki w (...)-u, ww. pozwana:

- w dniu 29.05.2013 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. (zaległość na dzień 4.08.2016 r. – 4.626,20 zł, I Nc 44/17),

- w dniu 15.01.2014 r. zawarła umowę kredytu z (...) Bank S.A., otrzymując kredyt w wysokości 4.764,90 zł ((...) (...)),

- w dniu 15.04.2014 r. zawarła umowę kredytu z (...) Bank S.A., otrzymując kredyt w wysokości 6.733,69 zł ((...) (...)),

- w dniu 06.10.2014 r. zawarła umowę kredytu gotówkowego z (...) S.A. (zaległość kapitału na dzień 10.08.2016 r. – 18.039,44 zł, (...) (...)),

- w dniu 26.11.2014 r. zawarła umowę pożyczki z (...) S.A. (zaległość na dzień 06.07.2016 r. – 2.146,36 zł, I Nc 53/17),

- w dniu 01.12.2014 r. zawarła umowę pożyczki na kwotę 6.533 zł z (...) Sp. z o.o. ((...) (...)),

- w dniu 14.01.2015 r. zawarła umowę kredytu gotówkowego z (...) S.A. (zaległość na dzień 29.07.2016 r. – 15.290,60 zł, (...) (...)),

- w dniu 08.04.2015 r. zawarła umowę pożyczki w kwocie 7.840 zł z (...) Sp. z o.o. Sp. j. (I Nc 2988/17),

- w dniu 30.06.2015 r. zawarła umowę kredytu gotówkowego z (...) S.A. (niespłacony kapitał na dzień 01.05.2016 r. – 9.359,70 zł, (...) (...)),

- w dniu 30.07.2015 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. ((...) (...)),

- w dniu 25.08.2015 r. zawarła umowę pożyczki na kwotę 3.300 zł z (...) S.A. z siedzibą w W. ((...) (...)),

- w dniu 06.11.2015 r. zawarła umowę pożyczki w kwocie 11.605 zł z (...) Sp. z o.o. sp. j. (I Nc 645/17),

- w dniu 09.12.2015 r. zawarła umowę pożyczki z F. B.w kwocie 3.500 zł (I Nc 2911/18),

- w dniu 04.01.2016 r. zawarła z (...) S.A. umowę kredytu w wysokości 13.618,76 zł,

- w dniu 06.01.2016 r. zawarła za pośrednictwem usług elektronicznych umowę pożyczki z G. C., A. Z. i A. G. w kwocie 1.800 zł z obowiązkiem spłaty do dnia 10.07.2016 r. I Nc 3502/17),

- w dniu 01.02.2016 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. z obowiązkiem spłaty do dnia 01.05.2016 r. (należność główna – 3.824,91 zł, (...) (...), I Nc 1011/19),

- w dniu 10.02.2016 r. zawarła za pomocą środków porozumiewania się na odległość umowę pożyczki w kwocie 635 zł z W..pl (...). z o.o. z terminem spłaty do dnia 10.04.2016 r. (I Nc 1545/19),

- w dniu 15.02.2016 r. zawarła umowę pożyczki w kwocie 5.000 zł z (...) Sp. z o.o. ((...) (...)),

- w dniu 17.02.2016 r. zaciągnęła pożyczkę na kwotę 12.913,20 zł w (...) Sp. z o.o. (spłacając jedynie kwotę 538,05 zł, Nc-e1480597/16),

- w dniu 18.02.2016 r. zawarła umowę kredytu gotówkowego z Bankiem (...) S.A. (zaległość na dzień 01.05.2016 r. - 12.517,71 zł, (...) (...)),

- w dniu 01.03.2016 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. na kwotę 2.000 zł netto ((...) (...)),

- w dniu 06.03.2016 r. zawarła przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość umowę pożyczki kwoty 2.000 zł z (...) Sp. z o.o. z terminem spłaty 06.04.2016 r. (I C 1143/19, I C 1392/19),

- w dniu 08.03.2016 r. zaciągnęła pożyczkę w (...) Sp. z o.o. ((...) (...)),

- w dniu 08.03.2016 r. zawarła umowę pożyczki w (...) Sp. z o.o. w łącznej kwocie 966,30 zł z datą spłaty na dzień 24.04.2016 r. ((...) (...)),

- w dniu 9.03.2016 r. pozwana zawarła za pomocą środków porozumiewania się na odległość umowę pożyczki w kwocie 3.000 zł z V. PL (...). z o.o. z obowiązkiem spłaty do dnia 08.04.2016 r. (I Nc 1048/19),

- w dniu 9.03.2016 r. pozwana zawarła za pomocą środków porozumiewania się na odległość umowę pożyczki w kwocie 3.000 zł z (...) Sp. z o.o. z obowiązkiem spłaty do dnia 08.04.2016 r. (I C 970/19),

- w dniu 14.03.2016 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. na kwotę 1.500 zł netto z datą spłaty na dzień 13.04.2016 r. ((...) (...)),

- w dniu 16.03.2016 r. pozwana zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. na kwotę 1.850 zł ((...) (...)),

- w dniu 23.03.2016 r. zaciągnęła pożyczkę w kwocie 2.500 zł w (...) Sp. z o.o. z obowiązkiem zwrotu do dnia 28.07.2016 r. ((...) (...)),

- w dniu 23.03.2016 r. zawarła za pomocą usług elektronicznych pożyczkę w kwocie 400 zł z (...) Bank (...). Sp. z o.o. z obowiązkiem zapłaty do dnia 3.05.2016 r. (I Nc 3116/17),

- w dniu 01.04.2016 r. pozwana zawarła za pomocą środków porozumiewania się na odległość umowę pożyczki w kwocie 2.000 zł z (...) Sp. z o.o. z obowiązkiem spłaty do dnia 01.05.2016 r. (I Nc 3798/18),

- w dniu 03.04.2016 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. na kwotę 600 zł z obowiązkiem spłaty do dnia 04.05.2016 r. (I Nc 2205/18),

- w dniu 04.04.2016 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. w kwocie 600 zł z terminem spłaty 04.05.2016 r. ((...) (...), I Nc 2903/17),

- w dniu 04.04.2016 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. w kwocie 3.772,55 zł z terminem spłaty 04.05.2016 r. (I C 145/18),

- w dniu 05.04.2016 r. zawarła umowę pożyczki z (...) Sp. z o.o. (I Nc 1849/19),

- w dniu 06.04.2016 r. zawarła drogą elektroniczną pożyczkę w kwocie 1.923,30 zł z (...). Sp. z o.o. z obowiązkiem zapłaty do dnia 6.05.2016 r. (I Nc 3823/17),

- w dniu 11.04.2016 r. pozwana zawarła umowę pożyczki kwoty 3.100 zł z (...) S.A. z siedzibą w W. ((...) (...)).

Wobec braku spłaty ww. zobowiązań przeciwko pozwanej zostały wystawione m.in. poniżej wskazane tytuły egzekucyjne.

Nakazem zapłaty z dnia 19.01.2017 r. wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie sygn. akt I Nc 53/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J., aby zapłaciła (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. kwotę 2.146,36 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP począwszy od dnia 07.07.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 14.02.2017 r.

/dowód: akta I Nc 53/17/

Nakazem zapłaty z dnia (...).03.2017 r. wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie sygn. akt I Nc 44/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. kwotę 4.626,20 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie począwszy od dnia 05.08.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 10.05.2017 r.

/dowód: akta I Nc 44/17/

Nakazem zapłaty z dnia 07.04.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 645/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J., aby zapłaciła T. (...) z siedzibą w W. kwotę 10.454,86 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 09.02.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.547,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 12.05.2017 r.

/dowód: akta I Nc 645/17/

Nakazem zapłaty z dnia 19.07.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 2988/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J., aby zapłaciła T. (...) z siedzibą w W. kwotę 4.928,47 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 10.07.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 642 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 23.08.2017 r.

/dowód: akta I Nc 2988/17/

Nakazem zapłaty z dnia 16.08.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 1392/19, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. kwotę 797,83 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 24.04.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 204,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 12.09.2017 r.

/dowód: akta I Nc 1392/19/

Nakazem zapłaty z dnia 14.09.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 3116/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 500 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 19.07.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 84,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 19.10.2017 r.

/dowód: akta I Nc 3116/17/

Nakazem zapłaty z dnia 25.09.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 2542/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła Bankowi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. kwotę 14.362,91 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości zmiennej stopy procentowej stanowiącej czterokrotność obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym, jednak nie wyższej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie począwszy od dnia 23.03.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.598,55 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 27.10.2017 r.

/dowód: akta I Nc 2542/17/

Nakazem zapłaty z dnia 28.09.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 3823/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) Ltd z siedzibą w V. ((...)) kwotę 1.923,30 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie począwszy od dnia 07.05.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 624,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 20.10.2017 r.

/dowód: akta I Nc 3823/17/

Nakazem zapłaty z dnia 03.10.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 3502/17, nakazano pozwanej S. J., aby zapłaciła G. C., A. Z., A. G. kwotę 1.669,92 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie począwszy od dnia 16.08.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 624,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 21.10.2017 r.

/dowód: akta I Nc 3502/17/

Nakazem zapłaty z dnia 24.11.2017 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 4908/17, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej M. B. aby zapłaciła (...) S. w K. kwotę 1.632,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 22.08.2017 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 624,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 14.12.2017 r.

/dowód: akta I Nc 4908/17/

Nakazem zapłaty z dnia 04.07.2018 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 2205/18, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła Kancelarii (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. kwotę 775,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 04.05.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 187,50 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 11.08.2018 r.

/dowód: akta I Nc 2205/18/

Wyrokiem zaocznym z dnia 11.07.2018 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 145/18, Sąd Rejonowy w K. zasądził od pozwanej S. J. na rzecz (...) Ltd kwotę 3.772,55 zł wraz z odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie począwszy od dnia 05.05..2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.017 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Wyrok zaoczny wskutek upływu terminu przeznaczonego do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 14.08.2018 r.

/dowód: akta I C 145/18/

Nakazem zapłaty z dnia 01.08.2018 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 2911/18, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J., aby zapłaciła (...) ((...)) Spółka Akcyjna z (...) w L. kwotę 6.506,56 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 12.07.2018 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.279,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 09.11.2018 r.

/dowód: akta I Nc 2911/18/

Nakazem zapłaty z dnia 26.10.2018 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 3798/18, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J., aby zapłaciła (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. kwotę 3.275,43 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 19.05.2018 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 642 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 20.11.2019 r.

/dowód: akta I Nc 3798/18/

Nakazem zapłaty z dnia 18.04.2019 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 1011/19, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła P. z siedzibą we W. kwotę 7.831,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 21.03.2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.292 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 22.05.2019 r.

/dowód: akta I Nc 1011/19/

Nakazem zapłaty z dnia 13.05.2019 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 1048/19, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 4.278,12 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości zmiennej stopy procentowej stanowiącej czterokrotność obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym, jednak nie wyższej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie począwszy od dnia 4.278,12 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 642 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 27.06.2019 r.

/dowód: akta I Nc 1048/19/

Nakazem zapłaty z dnia 15.05.2019 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 1545/19, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) F. z siedzibą w W. kwotę 861,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 19.04.2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 05.06.2019 r.

/dowód: akta I Nc 1545/19/

Nakazem zapłaty z dnia 24.05.2019 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 1849/19, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła P. z siedzibą we W. kwotę 319,(...) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 16.05.2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 18.06.2019 r.

/dowód: akta I Nc 1849/19/

Nakazem zapłaty z dnia (...).07.2019 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I Nc 1392/19, Referendarz sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 2.540 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od dnia 07.04.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 642 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 18.07.2019 r.

/dowód: akta I Nc 1392/19/

Wyrokiem zaocznym z dnia 23.09.2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1143/19, Sąd Rejonowy w K. zasądził od pozwanej S. J. na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 2.540 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie począwszy od dnia 07.04.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.017 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Wyrok zaoczny wskutek upływu terminu do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 26.10.2019 r.

/dowód: akta I C 1143/19/

Nakazem zapłaty z dnia 07.10.2019 r. wydanym w postępowaniu upominawczym w sprawie sygn. akt I C 970/19 Asesor sądowy w Sądzie Rejonowym w K. nakazał pozwanej S. J. aby zapłaciła (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa z siedzibą w W. kwoty 3.663 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP rocznie, nie większymi jednak niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie począwszy od dnia 09.04.2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Nakaz zapłaty wskutek upływu terminu przeznaczonego do jego zaskarżenia stał się prawomocny od dnia 01.11.2019 r.

/dowód: akta I C 970/19/

Pismem z dnia 04.03.2019 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. poinformował Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K. S. O. o przeszkodzie w realizacji zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego w toku prowadzonej wobec pozwanej S. J. przez ww. komornika sprawy egzekucyjnej Km (...). Bank poinformował komornika, iż rachunek bankowy pozwanej został zajęty przez komorników sądowych, którzy w stosunku do S. J. prowadzą postępowania egzekucyjne pod sygn. akt Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...) Km (...)Km (...), Km (...), Km (...).

/dowód: pismo z dnia 04.03.2019 r. k.107/

Pismem z dnia 05.03.2019 r. (...) S.A. poinformował Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K. S. O. o przeszkodzie w realizacji zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego w toku prowadzonej wobec ww. pozwanej przez ww. komornika sprawy egzekucyjnej Km (...). Bank poinformował komornika, iż rachunek bankowy pozwanej został zajęty przez komorników sądowych, którzy w stosunku do pozwanej prowadzą postępowania egzekucyjne pod sygn. akt Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...).

/dowód: pismo z dnia 05.03.2019 r. k.108v-109/

Pismem z dnia 05.03.2019 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. poinformował Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K. S. O. o przeszkodzie w realizacji zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego w toku prowadzonej wobec ww. pozwanej przez ww. komornika sprawy egzekucyjnej Km (...). Bank poinformował komornika, iż rachunek bankowy pozwanej został zajęty przez komorników sądowych, którzy w stosunku do pozwanej prowadzą postępowania egzekucyjne pod sygn. akt Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...)(Km (...)), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km (...).

/dowód: pismo z dnia 05.03.2019 r. k.109v-110/

W piśmie z dnia 03.11.2020 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. zastępca B. O. wskazała, iż na chwilę obecną przeciwko dłużniczce S. J. prowadzonych jest 8 postępowań egzekucyjnych: Km (...), Km (...), Km (...), Km (...), Km(...), Km (...), Km (...), Km (...).

/dowód: pismo z dnia 03.11.2020 r., k. 334/

S. J. ma 60 lat, utrzymuje się z renty, która po potrąceniu wynosi około 800 zł. Po urodzeniu w 2000 r. najmłodszego syna pozwana przestała pracować. Utrzymywała się z renty rodzinnej na starsze dzieci oraz alimentów na najmłodszego syna. Wcześniej pozwana pracowała jako salowa w szpitalu. U pozwanej w lutym 2013 r. wykryto zmiany w piersi prawej, natomiast we wrześniu 2013 r. zdiagnozowano nowotwór piersi. Wizyty lekarskie u specjalistów oraz leczenie wiązały się z dużymi kosztami. Pozwana w maju 2013 r. zaciągnęła pożyczkę w (...) Sp. z o.o., następnie w październiku zawarła umowę pożyczki z poprzednikiem prawnym powoda na kwotę 30.000 zł. Pozwana pozostając na rencie nie była w stanie spłacać ww. pożyczek, wobec czego brała kolejne pożyczki i kredyty. Pozwana spłacała jedną do dwóch rat, po czym okazywało się, że nie ma pieniędzy. W tym czasie musiała opłacać leki i lekarzy, nadto ponosiła koszty własnego utrzymania. Korzystała ona również z pomocy finansowej córki M. B., z którą zawsze miała dobre relacje. Pozwana S. J. oprócz córki M. B. ma dwóch synów. Starszy z nich zamieszkuje w Niemczech. Natomiast młodszy do lipca 2020 r. zamieszkiwał wspólnie z pozwaną S. J. w przedmiotowym lokalu nr (...) przy ul. (...). Pozwana S. J. nie posiada żadnego majątku, z którego mogłaby spłacić wierzycieli. W okresie bezpośrednio poprzedzającym zawarcie umowy dożywocia, tj. w okresie luty-kwiecień 2016 r. pozwana zawarła 22 umowy pożyczki.

/dowód: zeznania pozwanej S. J., k. 337, zeznania świadka R. B. k. 336, zeznania pozwanej M. B., k. 336-337, wyżej wymienione akta SR w K. oraz SR w L., dokumentacja lekarska pozwanej S. J.- zgromadzona w aktach sprawy/

M. B. (córka S. J.) ma 40 lat. Pracuje na stanowisku pracownik biurowy. Utrzymuje bardzo dobre relacje z matką. W wieku 25 lat wyprowadziła się z domu rodzinnego. Zamieszkuje na sąsiadującym osiedlu, w odległości ok. pół kilometra od miejsca zamieszkania matki. Od czasu wyprowadzenia się pomagała matce w załatwianiu różnych spraw, w tym robieniu zakupów. Zdarzało się również, że w razie potrzeby pomagała matce finansowo. Od momentu wykrycia nowotworu pomaga matce w umawianiu wizyt lekarskich czy częściowym zakupie leków. Pozwana M. B. nie utrzymuje dobrych relacji ze swoim najmłodszym - przyrodnim bratem, który jej zdaniem nie chce pomagać matce.

/dowód: zeznania pozwanej M. B. k. 336-337/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rozpoznawanej sprawy, które w ocenie sądu nie budziły wątpliwości, gdyż ich autentyczność nie została przez strony zakwestionowana, a w toku postępowania nie pojawiły się żadne okoliczności podważające ich autentyczność oraz dokumentów znajdujących się w załączonych aktach spraw sygn. akt I C 970/19, I C 145/18, I C 1143/19, I C 1392/19, I Nc 3116/17, I Nc 3823/17, I Nc 3798/18, I Nc 1545/19, I Nc 1048/19, I Nc 2542/17, I Nc 3502/17, I Nc 2903/17, I Nc 2205/18, I Nc 1011/19, I Nc 1849/19, I Nc 645/17, I Nc 2988/17, I Nc 53/17, I Nc 44/17, I Nc 2911/18, aktach księgi wieczystej (...), (...), elektronicznych aktach postępowania upominawczego oraz aktach komorniczych o sygn. Km (...).

Sąd jedynie częściowo dał wiarę zeznaniom świadka R. B.. Sąd nie dał wiary twierdzeniom, jakoby wraz z pozwaną M. B. wydatkowali na rzecz pozwanej S. J. kwoty 850-950 zł miesięcznie (w tym 550 zł za czynsz). Na uwagę zasługuje fakt, że pozwana M. B. we wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych inaczej przedstawiała niniejsze okoliczności, tzn. wskazała, iż czynsz za mieszkanie mamy wynosi 500 zł (a nie 550 zł), podając, że ponadto pomaga mamie finansowo od 50 zł do 300 zł miesięcznie. Tu należy zauważyć, iż do akt sprawy załączone zostało jedynie jedno potwierdzenie zapłaty dotyczące czynszu mieszkania położonego przy ul. (...) z dnia 12.03.2020 r., przy czym w tytule wskazano, iż kwota 500 zł dotyczy zapłaty za czynsz i zadłużenie. Tym samym ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, kto faktycznie opłacał i opłaca czynsz za przedmiotowe mieszkanie i ile on faktycznie wynosi. Tu należy zauważyć, że na rachunek pozwanej M. B. w dniu 16.03.2020 r. wpłynęła kwota 250 zł tytułem czynszu za przedmiotowe mieszkanie od J. K. (syna S. J.). Oprócz oświadczeń pozwanych i świadka brak również dowodów świadczących o wysokości świadczonej pomocy finansowej na rzecz pozwanej S. J.. Nie udowodniono też faktu przekazywania pieniędzy za czynsz za mieszkanie do ręki pozwanej S. J.. Sąd ponadto z dużą dozą ostrożności potraktował zeznania świadka odnośnie jego niewiedzy na temat zobowiązań pozwanej S. J., albowiem świadek jest osobą najbliższą dla pozwanej M. B. (żona), a także pozwanej S. J. (teściowa). W pozostałym zakresie Sąd uznał jego zeznania za wiarygodne, nie mając podstaw do ich kwestionowania. Świadek zeznał co do okoliczności faktycznych, które były mu znane.

Z wyżej wskazanych przyczyn Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom pozwanej M. B. w podobnym zakresie jak zeznaniom świadka R. B., tj. w zakresie ponoszenia kosztów utrzymania pozwanej S. J.. Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanej jakoby nie wiedziała, iż jej matka przed zawarciem umowy dożywocia zaciągała pożyczki i kredyty. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę relacje łączące pozwane wydaje się to niewiarygodne. Pozwana oprócz własnego zaprzeczenia nie przedstawiła żadnych wiarygodnych dowodów mogących potwierdzić jej wersję zdarzeń. Przede wszystkim pozwana nie zgłosiła żadnych wniosków dowodowych w tymże zakresie, za wyjątkiem dowodu z zeznań osoby jej najbliższej, tj. męża. Na uwagę zasługuje fakt, że pozwana nie wniosła o przesłuchanie w charakterze świadków swojego rodzeństwa, w szczególności najmłodszego brata, który do lipca 2020 r. mieszkał z matką – pozwaną S. J. i który to musiał posiadać wiedzę na temat zobowiązań matki, biorąc pod uwagę ilość wezwań kierowanych do pozwanej, telefonów monitujących, pozostawionych niezliczonych awiz w skrzynce pocztowej oraz liczbę doręczonych przesyłek sądowych. Nieprawdopodobnym wydaje się przy tym jakoby nieletni brat nie przekazał starszej – odpowiedzialnej - siostrze tychże informacji. Zaznaczyć tu należy, iż na rozprawie w dniu 23.11.2020 r., po przesłuchaniu świadka R. B. oraz pozwanych, pełnomocnicy pozwanych oświadczyli, iż nie wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego. Należy podkreślić, iż pozwana S. J. zawarła z córką umowę o dożywocie nie w momencie, gdy najbardziej tego potrzebowała, tj. w chwili ataku choroby nowotworowej, mastektomii, chemioterapii, a dopiero w chwili remisji tejże choroby, a jednocześnie w momencie popadnięcia w nieodwracalną spiralę długów. Jak już wyżej wskazano pozwana S. J. w okresie dwóch miesięcy przed zawarciem umowy dożywocia zaciągnęła co najmniej 22 zobowiązania. Należy również pamiętać, iż gros z tych zobowiązań pozwana zaciągnęła za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, co świadczyć może o tym, że ktoś pozwanej pomagał w tymże zakresie (biorąc pod uwagę zarówno wiek pozwanej oraz jej wykształcenie). Tym bardziej wskazywać na to może fakt zawarcia umowy dożywocia a nie darowizny, która to umowa darowizny mogłaby świadczyć na wskazywaną przez pozwaną M. B. oraz świadka R. B. chęć zadośćuczynienia za pomoc w trakcie choroby nowotworowej. Należy zauważyć, iż pozwana M. B. nie wskazała, aby przed zawarciem umowy dożywocia rozmawiała z matką na temat tego skąd ma ona pieniądze na leczenie, specjalistyczne wizyty oraz na temat tego dlaczego akurat w kwietniu 2016 r. zdecydowała się na zawarcie umowy dożywocia; należy tu wskazać, że pozwana M. B. nie zamieszkała z matką celem świadczenia jej opieki zgodnie z umową. Należy pamiętać, iż należyta staranność wymagała dokonania weryfikacji w BIK-u, tj Biurze (...) (gdzie pozwana musiała widnieć z uwagi na pożyczkę w (...)-u oraz liczne kredyty w bankach: (...) Bank S.A. oraz (...) S.A.) czy też w Krajowym Rejestrze Długów. Pozwana M. B. tego nie uczyniła, a powinna skoro jak sama wskazywała finanse w rodzinie były tematem tabu. W pozostałym zakresie Sąd nie miał podstaw, aby podważać wiarygodność zeznań pozwanej M. B., albowiem korespondowały one z zebranym materiałem dowodowym, w tym dokumentacją lekarską przedłożoną przez pozwaną S. J..

Z ww. przyczyn Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanej S. J. jakoby nie rozmawiała z córką na temat zaciągniętych przez nią zobowiązań finansowych. Również za niewiarygodne Sąd uznał twierdzenia pozwanej, iż nie wiedziała, że zawierając umowę dożywocia i tym samym przenosząc własność nieruchomości lokalowej na córkę działa na szkodę wierzycieli. Biorąc pod uwagę sytuację, w jakiej znajdowała się pozwana, jej twierdzenia są w całości pozbawione logiki, pozostając w sprzeczności z zasadami doświadczenia życiowego. Nadto brak dowodów potwierdzających zakres świadczonej na jej rzecz pomocy finansowej przez córkę. Sąd uznał natomiast za wiarygodne twierdzenia pozwanej S. J. w zakresie w jakim przedstawiła swoją trudną sytuację materialną oraz w zakresie w jakim opisała cały proces jak wpadła w spiralę zadłużenia poprzez zaciąganie kolejnych pożyczek, albowiem w tym zakresie jej zeznania były spójne, logiczne i konsekwentne, a pozostały materiał dowodowy nie dał podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności.

Należy podkreślić, iż nie jest obowiązkiem Sądu poszukiwanie dowodów z urzędu. Działanie sądu z urzędu może, bowiem prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron ( por. wyrok SN z 12.12.2000 r., V CKN 175/00, OSP 2001/7-8/116 z glosą aprobującą Broniewicza OSP 2001/7-8/116, uchwała składu 7 sędziów SN z 19.05.2000 r. III CZP 4/00, OSNC 2000/11/195). Postępowanie cywilne jest bowiem postępowaniem kontradyktoryjnym, gdzie aktywność dowodowa obciąża strony procesu. Wszelkie działania Sądu z urzędu mogłyby być poczytane jako naruszające zasadę równych praw stron gdyż w istocie rzeczy prowadziłyby do faworyzowania jednej ze stron procesu na niekorzyść drugiej. W tej kwestii należy wskazać, na art. 3 k.p.c. czy art. 232 k.p.c. Możliwość podejmowania inicjatywny dowodowej przez sąd może mieć jedynie charakter wyjątkowy w sytuacji rażącej nierównowagi procesowej stron, gdy dany dowód jest niezbędny do rozstrzygnięcia, a strona sama z przyczyn wewnętrznych nie jest w stanie przejawiać inicjatywy dowodowej. Z taką sytuacją zdaniem Sądu nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Każda ze stron jest reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, który ma świadomość praw i obowiązków oraz konsekwencji swych działań czy zaniechań. W konsekwencji obowiązek wynikający z art. 6 k.c. w procesie jest realizowany poprzez zgłaszanie stosownych wniosków dowodowych celem udowodnienia okoliczności, na które powołuję się strona procesu. Stosownie do art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku ( por. wyrok SN z 15.07.1999 r. I CKN 415/99 LEX 83805 ). Tym samym w tej samej sprawie na stronach może spoczywać obowiązek udowodnienia różnych okoliczności faktycznych w zależności od tego, jakie skutki prawne z nich poszczególne strony wywodzą. Należy również podkreślić, iż samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą ( por. wyrok SN z 22.11.2001 r. I PKN 660/00, Wokanda 2002/7-8/44 ).

Należy podkreślić, iż ramy swobodnej oceny dowodów są wyznaczone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi do pozostałego materiału dowodowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2002 r., I PKN 106/01). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to ocena ta musi być uznana za prawidłową, chociażby w równym stopniu z tego samego materiału dowodowego można byłoby wysnuć wnioski odmienne.

Sąd zważył, co następuje :

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 527 k.c. statuujący zasadę skargi pauliańskiej. Według wskazanego przepisu przesłankami skargi paulińskiej są:

1) dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz doszło do pokrzywdzenia wierzycieli,

2) działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

3) wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.

Wskazane powyżej przesłanki spełnione być muszą łącznie, by móc skorzystać z roszczenia przewidzianego w tym przepisie - uznania czynności za bezskuteczną (art. 527 § 1 k.c.).

Zgodnie natomiast z § 2 powołanego przepisu z pokrzywdzeniem wierzycieli mamy do czynienia wówczas, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika stał się on niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Identyczne zapatrywanie wyrażono w orzecznictwie, przyjmując, że artykuł 527 § 2 k.c. pokrzywdzenie wierzyciela wiąże z niewypłacalnością dłużnika lub z powiększeniem stopnia jego niewypłacalności (por. wyrok SN z dnia 9 kwietnia 2002 r., III CKN 570/2000, niepubl.). Innymi słowy pokrzywdzenie wierzycieli jest następstwem niewypłacalności dłużnika, stąd dla wykazania pokrzywdzenia wierzycieli wystarczające jest wykazanie niewypłacalności dłużnika (zob. P. Machnikowski (w.) Kodeks..., s. 947).

Zgodnie z art. 527 § 3 k.c., jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W tej sytuacji wierzyciel musi jedynie wykazać istnienie bliskiego stosunku między dłużnikiem a osobą trzecią, nie musi natomiast udowadniać, iż osoba trzecia wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

Kolejnym przepisem łagodzącym wymogi dowodowe jest art. 528 k.c. zgodnie z którym, jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Innymi słowy stan świadomości osoby trzeciej jest prawnie obojętny, gdy w wyniku czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie. Oznacza to, że osoba trzecia nie może bronić się przed roszczeniem wierzyciela, wykazując, iż nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła wiedzieć, że dokonując danej czynności prawnej, dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

Na wstępie wskazać należy, iż dokonanie czynności prawnej, tj. zawarcie umowy dożywocia, której przedmiotem był lokal mieszkalny, przez dłużniczkę S. J. z jej córką, pozostawało poza sporem stron.

Przedmiotem skargi pauliańskiej może być kilka czynności prawnych, jeżeli każda z nich z osobna lub łącznie prowadzą do pokrzywdzenia wierzyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2007 r., sygn. II CSK 323/07, LEX nr 319245). W przypadku dokonania przez dłużnika przeniesienia własności nieruchomości nieruchomości połączonej z zobowiązaniem do dożywotniego utrzymania, za biernie legitymowanego w procesie pauliańskim należy uznać również dłużnika. Wskazać należy także, że obciążenie rzeczy prawem jest również rozporządzeniem które może być kwestionowane w ramach przepisów art. 527-534 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2005 r., sygn. IV CK 806/04, LEX nr 177223). Niewątpliwie istotą roszczenia ze skargi pauliańskiej jest uzyskanie przez wierzyciela prawnej możliwości zaspokojenia wierzytelności przysługującej mu względem dłużnika z przedmiotów majątkowych, nabytych od niego przez pozwaną osobę trzecią, w drodze czynności zdziałanej z pokrzywdzeniem wierzyciela. Zbycie nieruchomości, będącej przedmiotem czynności, której uznania za bezskuteczną uprawniony się domaga, uniemożliwi uprawnionemu przeprowadzenie egzekucji z tej nieruchomości w oparciu o wydany w sprawie wyrok, gdyż odpowiedzialność osoby trzeciej, pozwanej ze skargi paulińskiej, ogranicza się wyłącznie do przedmiotu zaskarżonej czynności, a jego zbycie zmusi wierzyciela do poszukiwania dalszej ochrony w procesie, zainicjowanym przeciwko aktualnemu właścicielowi nieruchomości.

Akt notarialny nr (...) z dnia 19 kwietnia 2016 r. - zatytułowany umową dożywocia obejmował faktycznie dwie czynności prawne, albowiem zgodnie z art. 910 § 1 k.c. przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Oprócz bowiem przeniesienia własności lokalu mieszkalnego umowa zawierała ustanowienie obciążenia zbliżonego do ograniczonego prawa rzeczowego czy też do quasi prawa rzeczowego. Przepis art. 365 § 1 k.p.c. ustanawia jako zasadę związania treścią wyroku strony, sąd i inne organy państwowe. Tylko w przypadkach wskazanych w ustawie związanie to może dotyczyć także innych osób. Mamy wtedy do czynienia z tzw. rozszerzoną prawomocnością wyroku, która w rozpoznanej sprawie nie wchodzi w grę. W takiej sytuacji, aby sentencja wyroku uznającego czynność prawną za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela wiązała także osoby uprawnione z tytułu dożywocia winny być one stroną postępowania o uznanie czynności za bezskuteczną (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15.01.2016 r., sygn. akt I CSK 1059/14, LEX nr 1915981, wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 14 lipca 2015 r., sygn. akt XII C 2124/14). Nie może budzić wątpliwości, że omawiana czynność prawna, objęta ww. aktem notarialnym prowadzi do pokrzywdzenia nie tylko z powodu wyzbycia się przez dłużniczkę prawa własności nieruchomości jako składnika majątkowego, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie, ale także z racji obciążenia nieruchomości przez pozwaną M. B. na rzecz swojej matki skutecznym erga omnes, dożywotnim utrzymaniem. Zgodnie bowiem z art. 910 § 2 k.c. w razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte. Z racji takiego obciążenia przedmiotowa nieruchomość staje się w istocie niezbywalna, co czyni wszczynanie i prowadzenie egzekucji niecelowym. Co więcej, przysporzenie na rzecz dłużnika, jako prawo niezbywalne (co wynika z art. 912 k.c.), pozbawione jest wartości majątkowej, ma jednak ten efekt ekonomiczny, że zgodnie z art. 1000 § 3 k.p.c. obniża wartość egzekucyjną nieruchomości. Brak zaskarżenia ustanowienia niniejszego ograniczonego prawa rzeczowego prowadziłoby zatem do braku możliwości realnego zaspokojenia się przez wierzyciela z nieruchomości. Wskazać należy, że causa niniejszej umowy zawiera w sobie jednocześnie oczekiwanie na świadczenie wzajemne w postaci obciążenia nieruchomości, dokonanego jednym aktem notarialnym. Podsumowując tę część rozważań wskazać należy, że do pokrzywdzenia wierzyciela w tej sprawie dochodzi w wyniku kauzalnego powiązania opisanych wyżej czynności.

Powód wykazał, że jest wierzycielem dłużniczki – pozwanej S. J.. Wierzytelność istnieje i jest stwierdzona tytułem wykonawczym w oparciu, o który Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w K. W. P. wszczął egzekucję, którą następnie prowadził S. O., a obecnie jego zastępca pod sygn. Km (...). W orzecznictwie przyjmuje się, że wierzytelność nie musi być jednak ani wymagalna w chwili wytoczenia powództwa, ani stwierdzona wyrokiem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 r., sygn. akt I CSK 323/12).

Należy zauważyć, że wierzytelność przysługująca powodowi wynosi ponad 28.000 zł (dodatkowo odsetki i koszty postępowania), poza tym dłużniczka S. J. posiada również liczne zobowiązania w stosunku do innych wierzycieli (wyżej wskazane).

Zdaniem Sądu spełniona została przesłanka w postaci uzyskania przez pozwaną M. B. jako osobę trzecią korzyści majątkowej w wyniku zawarcia umowy dożywocia. W art. 527 i n. k.c. nie chodzi o korzyść majątkową w sensie potocznym, utożsamianą np. z nabyciem rzeczy za cenę niższą od wartości tej rzeczy – w takim przypadku za „korzyść" uważa się różnicę między wartością rynkową rzeczy a zapłaconą ceną; czy też uzyskanie korzyści nieodpłatnie, przy czym wtedy cały przedmiot transakcji jest „korzyścią”. Korzyścią majątkową w rozumieniu art. 527 k.c. jest nabycie przez osobę trzecią prawa majątkowego, przedstawiającego pewną wartość, przy czym drugorzędne znaczenie ma cena nabycia. Korzyść majątkowa w rozumieniu powołanego przepisu obejmuje, więc przedmioty majątkowe, rzeczy oraz prawa majątkowe zbywalne. Do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wystarczy wykazanie, że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą do pokrzywdzenia wierzycieli (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 grudnia 1999 r., sygn. I CKN 287/98, Lex nr 147253). Podobne poglądy reprezentują także inne sądy powszechne, np. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 28 października 1999 r., sygn. I A Ca 638/9 (OSA 2002, z. 2, poz. 14) oraz Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 1 października 2013 r. w sprawie I A Ca 405/13 (LEX nr 1386073).

Korzyść majątkowa pozwanej M. B. polega na uzyskaniu własności nieruchomości, która bezspornie ma istotną wartość majątkową, i za którą dłużniczka nie uzyskała ekwiwalentnego świadczenia.

Zgodnie z art. 527 § 2 k.c. czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. W doktrynie i orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia (wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności prawnej). Rzeczywista niewypłacalność dłużnika, musi zatem istnieć w chwili wystąpienia ze skargą pauliańską, jak i w chwili orzekania przez sąd o żądaniu wierzyciela uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną (art. 316 § 1 k.p.c.) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r. V CKN 280/00). O niewypłacalności dłużnika, w rozumieniu art. 527 § 2 KC, świadczy m.in. bezskuteczność przeprowadzonej przeciwko niemu egzekucji (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1998 r. III CKN 612/97, OSNC 1999/3/56).

Postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko S. J. jest nieskuteczne, co wynika z dokumentów znajdujących się w aktach komorniczych, a w szczególności z zawiadomień o przeszkodzie w realizacji zajęcia rachunków bankowych pozwanej. Z informacji uzyskanych przez Komornika w toku postępowania egzekucyjnego wynika, że wobec dłużniczki prowadzonych jest kilka postępowań egzekucyjnych w toku których postępowań rachunki bankowe pozwanej zostały już zajęte.

Zdaniem Sądu nie ulega wątpliwości, że czynność prawna dłużniczki została dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela, z której pozwana M. B. uzyskała korzyść majątkową odpowiadającą przesłance skargi pauliańskiej z art. 527 § 1 i 2 k.c. Z jednej strony uzyskanie przez pozwaną M. B. własności nieruchomości stanowiło korzyść majątkową w rozumieniu tego przepisu, z drugiej wyzbycie się przez dłużniczkę lokalu mieszkalnego zwiększyło stan jej niewypłacalności. Pomiędzy zaskarżoną czynnością, a zwiększeniem niewypłacalności dłużniczki istniał związek sine qua non.

Pozwana S. J. nie wskazała jednocześnie innego majątku, z którego wierzyciel mógłby skutecznie prowadzić egzekucję.

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd podzielił zatem stanowisko powoda, że wskutek umowy dożywocia dłużniczka stała się niewypłacalna w wyższym stopniu niż przed dokonaniem czynności i w związku z tym nastąpiło pokrzywdzenie wierzyciela. Należy podkreślić, iż niniejszy lokal mieszkalny stanowił jedyny wartościowy składnik majątku S. J.. Porównując aktualny stan majątkowy dłużniczki ze stanem, który mógłby być bez dokonania zaskarżonej czynności nie ulega wątpliwości, że w zamian za swoje świadczenie dłużniczka nie uzyskała ekwiwalentu, który przynajmniej w tym samym stopniu, co zbyty nadawałby się do egzekucji. Oczywistym więc jest, że wyzbywając się majątku w drodze objętej pozwem czynności dłużniczka stała się niewypłacalna, co w świetle art. 527 § 2 k.c. oznacza, że zaskarżona czynność prawna została dokonana z pokrzywdzeniem powoda jako wierzyciela.

Powyższe dowodzi, zdaniem Sądu, że dłużniczka miała wystarczającą świadomość, biorąc pod uwagę ilość zobowiązań ciążących na niej, że czynność prawna przez nią dokonana może spowodować, a dokładniej spowoduje dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia się. Świadomość taka istnieje, gdy dłużnik wie, że na skutek czynności prawnej określone aktywa wyjdą z jego majątku i że z tego powodu wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem, a w konsekwencji nastąpi ich pokrzywdzenie (A. Ohanowicz (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 948; M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1259). Do przyjęcia, że dłużnik dokonywał czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, wystarczy, by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (wyrok SA w Poznaniu z dnia 12 maja 2005 r., I ACa 1764/04, OSA 2006, z. 3, poz. 8; wyrok SA w Katowicach z dnia 18 marca 2010 r., V ACa 27/10, Biul. SAKa 2010, nr 3, s. 27; wyrok SA w Szczecinie z dnia 22 sierpnia 2012 r., I ACa 816/11). Podkreślenia wymaga, że dla spełnienia omawianej przesłanki istotna jest wiedza dłużnika, że istnieje zobowiązanie i to bez względu na to, czy jest ono sporne i wymagalne oraz czy w następstwie czynności prawnej wierzyciel będzie miał trudności w zaspokojeniu swojej należności.

Odnośnie spełnienia ostatniej przesłanki, tj. istnienia po stronie pozwanej M. B. wiedzy bądź możliwości dowiedzenia się przez nią, że dłużniczka dokonała czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela zauważyć należy, że w niniejszej sprawie zastosowanie ma art. 528 k.c. W przedmiotowej sprawie nie ma nawet potrzeby stosowania domniemania z art. 527 § 3 k.c., ponieważ wskutek czynności prawnej dłużniczki dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela korzyść majątkową uzyskała osoba trzecia bezpłatnie. Przepis art. 528 k.c. pozwala na uznanie czynności za bezskuteczną, gdy osoba trzecia nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

Sąd podziela zapatrywanie, że umowa dożywocia powinna być traktowana podobnie jak umowa przeniesienia własności nieruchomości z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości służebnością osobistą, czyli jak czynność nieodpłatna w rozumieniu art. 528 k.c. (zob. wyrok SN z dnia 14 listopada 2012 r., II CSK 206/12, Legalis 667393, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 czerwca 2017 r., sygn. akt I ACa 1616/16).

Dla zachowania cechy odpłatności świadczeniu dłużnika powinno odpowiadać ekwiwalentne świadczenie osoby trzeciej, spełniane kosztem jej majątku. Niewystarczające jest zatem świadczenie niewspółmierne do uzyskanego od dłużnika, ani takie które w istocie spełniane jest np. z substancji nabywanego od dłużnika majątku (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2011 r. IV CSK 624/10, wyr. SN z 16.9.2011 r., IV CSK 624/10, OSNC – Zb. dodatkowy 2012, Nr D, poz. 75). W świetle powyższego przyjmuje się, że trudno jest mówić o ekwiwalentności świadczeń w przypadku umowy dożywocia, kiedy to dochodzi do przeniesienia własności nieruchomości o znacznej wartości, w zamian za zobowiązanie do dożywotniego utrzymania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r., I ACa 870/12, Legalis nr 715190, wyrok
Sądu Okręgowego w Łomży - I Wydział Cywilny z dnia 14 sierpnia 2017 r., I C 165/17). Tu należy zauważyć, iż również w przypadku umowy darowizny koniecznym byłoby uiszczanie czynszu, przy czym nie w każdym przypadku istnieje możliwość lub chęć wynajmu lokalu lub też jego natychmiastowej sprzedaży w celu spieniężenia uzyskanego majątku. Tym samym zarzut ponoszenia kosztów czynszu mieszkania wydaje się w tymże zakresie niezasadny. Nadto jak już wyżej wskazano do akt sprawy dołączono jedynie jedno potwierdzenie zapłaty czynszu z marca 2020 r. Poza tym jak wynika z umowy dożywocia mimo szczegółowego określenia co składać się ma na dożywotnie utrzymanie, to nie wymieniono w niej konieczności uiszczania czynszu, a jedynie przyjęcie zbywcy jako domownika oraz zapewnienie mieszkania. Podkreślenia wymaga również to, iż brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów potwierdzających fakt pokrywania kosztów utrzymywania pozwanej S. J. zgodnie z umową dożywocia. Choć nawet gdyby uznać, że pozwana M. B. faktycznie świadczy pomoc finansową w kwotach 50 – 300 zł miesięcznie, jak to wskazała we wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, to rocznie średnio wydatkowałaby ona na utrzymanie i pomoc matce kwotę ok. 2.100 zł. Trudno zatem mówić tu o ekwiwalentności świadczeń, skoro przeniesienie własności dotyczyło nieruchomości lokalowej położonej w K. o pow. 36,20 m ², wartego na chwilę obecną co najmniej 120.000 zł (zob. (...) najniższa z ofert), nawet przy uwzględnieniu zgodnie z twierdzeniem pozwanej M. B. konieczności generalnego remontu. W świetle zasad doświadczenia życiowego trudno przyjąć, aby pozwana świadczyła ekwiwalentne świadczenie w zamian za prawo własności do nieruchomości lokalowej.

W realiach tej sprawy nie może ujść uwadze, że pozwana M. B. po uzyskaniu własności nieruchomości lokalowej nie przeprowadziła się i nie zamieszkała z matką wymagającą zgodnie z twierdzeniami oraz umową opieki, nie świadczy bezpośredniej pomocy, za wyjątkiem zakupów oraz umawiania wizyt lekarskich. W świetle zasad doświadczenia życiowego trudno przyjąć, aby pozwana świadczyła jakiekolwiek ekwiwalentne świadczenie w zamian za prawo własności do nieruchomości lokalowej. A zatem na chwilę orzekania stan sprawy nie wskazuje na odpłatność przedmiotowej umowy dożywocia.

Należy również wskazać, iż pozwana M. B. twierdziła, iż od momentu wyprowadzenia się z domu rodzinnego, a w szczególności w trakcie choroby nowotworowej matki, pomagała jej, także finansowo. Tym samym działania pozwanej mają tak naprawdę genezę w obowiązku alimentacyjnym zstępnego wobec wstępnego wynikającego z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego spełnianym przez pozwaną w okolicznościach niniejszej sprawy dobrowolnie (wobec braku małżonka).

Mając powyższe na uwadze, nie budzi wątpliwości, że M. B. jako osoba trzecia na podstawie umowy dożywocia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie w rozumieniu art. 528 k.c. – świadczenia otrzymywane przez dłużniczkę od pozwanej nie są współmierne do przysporzenia (wg twierdzeń pozwanej jest to 50 zł - 300 zł miesięcznie), jakie czyni ona na rzecz swojej matki. Ponadto świadczenie polegające na zapewnieniu dłużniczce dożywotnich świadczeń nastąpiło kosztem nabytego od dłużniczki majątku, czyli de facto majątek M. B. nie uległ uszczupleniu. W konsekwencji Sąd przyjął – na podstawie art. 528 KC, że bez znaczenia dla możliwości uznania umowy dożywocia za bezskuteczną jest czy pozwana M. B. wiedziała, czy nawet przy należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużniczka działała ze świadomością pokrzywdzenia powoda. Innymi słowy w sprawie stan świadomości pozwanej jest prawnie obojętny.

Gdyby nawet przyjąć, że umowa dożywocia zawarta przez dłużniczkę z pozwaną M. B. ma charakter odpłatny, to wskazać należy że w sprawie znajduje również zastosowanie inny przepis łagodzący wymogi dowodowe – art. 527 § 3 k.c. Z uwagi na fakt, że pozwana jest córką dłużniczki w stosunku do niej zachodzi domniemanie że wiedziała ona, iż dłużniczka działała ze świadomością pokrzywdzenia powoda. Stosunek bliskości z reguły bowiem wynika z powiązań rodzinnych tj. pokrewieństwa, małżeństwa czy powinowactwa. Powiązania rodzinne z samej swojej istoty zwykle rodzą bliższe relacje. Tu tym bardziej można tak stwierdzić, albowiem obydwie pozwane wskazywały, iż łączą je bardzo dobre, bliskie relacje. Uznanie, że mimo istnienia formalnych więzów rodzinnych stosunek bliskości nie zachodzi, możliwe jest wyłącznie wówczas, gdy krewni lub powinowaci nie utrzymują ze sobą żadnych kontaktów lub ich stosunki cechuje wrogość bądź obojętność (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17.10.2013 r. I ACa 284/13, Legalis nr 1241539). Ciężar dowodu w takiej sytuacji przejść musi na ową osobę trzecią, która winna wykazać, że mimo istnienia formalnej więzi rodzinnej z dłużnikiem bliskość uzasadniająca domniemanie wiedzy o jego sprawach nie występuje. Pozwana M. B. nie podnosiła, że łączące ją z matką stosunki nie mają charakteru bliskości w rozumieniu art. 527 § 3 k.c., ani też nie przedstawiła żadnych wiarygodnych dowodów na okoliczność braku wiedzy, iż jej matka działała z pokrzywdzeniem wierzyciela, zgłaszając jedynie wniosek o przesłuchanie jako świadka osoby jej najbliższej tj. jej męża R. B., ten natomiast wskazał, że jego zdaniem żona nie wiedziała o zadłużeniach matki. Zeznania te jak już wyżej wskazano nie mogły zostać potraktowane za wystarczające dla ustalenia odmiennego stanu faktycznego. Tu należy wskazać, iż w wypadku domniemań prawnych prowadzących do zmiany zasady rozkładu ciężaru dowodu, obalenie wniosku domniemania wymaga przeprowadzenia dowodu przeciwieństwa. Tym samym do obalenia domniemania nie wystarczy zaprzeczenie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2016 r., sygn. akt IV CSK 289/15).

Jednocześnie Sąd uznał, iż stanowisko pozwanych płynące ze złożonych przez nie zeznań zgodnie, z którymi wyłączną przyczyną zawarcia powyższej umowy była chęć odwdzięczenia się M. J. przez S. J. za sprawowaną przez nią w trakcie choroby opiekę nie zasługuję na uwzględnienie. Wówczas jak już wyżej wskazano nie zawarto by umowy dożywocia, a umowę darowizny.

Podkreślić należy, że z uwagi na niespłacenie umowy pożyczki zawartej ze S. im. F. S. S. J. posiadała zadłużenie wobec tego wierzyciela, a następnie po zawarciu umowy cesji, wobec powoda (...) (...) z siedzibą w K.. Wierzytelność powoda została zatem stwierdzona nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu elektronicznym, opatrzonym klauzulą wykonalności w lipcu 2017 . Data nadania klauzuli wykonalności świadczy jedynie o tym, że wierzyciel mógł wówczas wystąpić na drogę postępowania egzekucyjnego, natomiast sama wierzytelność istniała już wcześniej, a mianowicie w 2016 r. kiedy dłużniczka nie wywiązywała się z zawartej umowy pożyczki. Brak wiedzy pozwanej M. B. o faktycznej dacie powstania zobowiązania nie ma zatem znaczenia.

W świetle przytoczonych okoliczności Sąd uznał, że wskutek zawarcia umowy dożywocia lokalu mieszkalnego, dłużniczka S. J. stała się niewypłacalna w wyższym stopniu, a tym samym działała z pokrzywdzeniem wierzycieli. Powoływanie się przez pozwaną M. B. na działanie w dobrej wierze jest bezprzedmiotowe, gdyż przepis art. 528 k.c. wyłącza przesłankę złej wiary po stronie osoby trzeciej.

Z uwagi na powyższe w sprawie zostały spełnione przesłanki roszczenia pauliańskiego. Dlatego też powództwo wobec pozwanych należało uwzględnić, orzekając jak w wyroku. Zgodnie z wymogami oznaczono w nim czynność prawną przez podanie jej rodzaju, istotnej treści, przedmiotu majątkowego, do którego ona się odnosi, stron czynności (dłużnika oraz osoby trzeciej) oraz innych indywidualizujących ją danych.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie II wyroku Sąd oparł o treść art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w toku postępowania powód poniósł koszty procesu w kwocie 5.680 zł, na które złożyła się: kwota 2063 zł tytułem opłaty sądowej oraz koszty zastępstwa procesowego wg stawki minimalnej wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 3.617 zł. Uznając, iż wobec pozwanej S. J. wystąpiły szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania (art. 102 k.p.c.) Sąd postanowił poniesionymi przez powoda kosztami procesu obciążyć wyłącznie M. B., wskutek czego Sąd zasądził od niej na rzecz powoda połowę poniesionych przez powoda kosztów procesu w wysokości 2.840 zł (5.680 zł : 2).

W punkcie III Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. zastosował wyjątkowe uregulowanie z tego przepisu i odstąpił od obciążania pozwanej S. J. kosztami postępowania. Ww. przepis ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu; jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Katalog przyczyn zaliczanych do wypadków szczególnie uzasadnionych, przewidzianych w art. 102 k.p.c. nie został ustawowo uregulowany. Ocenę zastosowania zasady słuszności, będącej wyjątkiem od odpowiedzialności za wynik sporu, pozostawiono sądom. Nieobciążenie strony przegrywającej kosztami procesu w całości lub w części powinno wynikać z konkretnych okoliczności rozpatrywanej sprawy, których badanie z zachowaniem zasad logicznego rozumowania, dających się skontrolować, prowadzi do wniosku, że obciążenie kosztami strony przegrywającej byłoby rażąco niesprawiedliwe albo nieuzasadnione. Odnosi się to do sytuacji skomplikowanych problemów prawnych dotyczących istoty sporu albo konieczności uzyskania orzeczenia sądowego albo precedensowego charakteru powództwa, czy też sprawy o szczególnym znaczeniu dla strony, jak na przykład dążenie do uzyskania środków utrzymania. Przyjęte zostało w orzecznictwie, że jako wymieniony w art. 102 k.p.c. wypadek może być uznana również szczególnie trudna sytuacja majątkowa i życiowa strony przegrywającej, wskazująca na to, że zasądzenie kosztów procesu pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (por. m.in. postanowienie SN z dnia 4 lutego 2010 r., IV CZ 2/10, LEX nr 1353272; postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 2010 r., II CZ 22/10, LEX nr 1360228; postanowienie SN z dnia 15 marca 2012 r., I CZ 10/12, LEX nr 1168536; postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12, LEX nr 1164739; postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2013 r., I CZ 128/12, LEX nr 1293687). Wprawdzie sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej nie stanowi podstawy do zwolnienia z obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, jednakże nie jest ona bez znaczenia w sytuacji, gdy na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczność, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego. Z okoliczności sprawy nie wynika, by pozwana posiadała inny majątek poza nieruchomością, do której na skutek uwzględnienia powództwa, wierzyciel może skierować egzekucję. Sąd wziął pod uwagę trudną sytuacją materialną pozwanej opisaną w stanie faktycznym (niewielki dochód z renty), a nadto zajęcia rachunków bankowych w postępowaniach egzekucyjnych oraz brak pracy zarobkowej. Pozwana z uzyskiwanych dochodów (renty) nie jest w stanie pokryć kosztów postępowania. W tych okolicznościach obciążenie pozwanej kosztami procesu przeciwnika byłoby niezgodne z zasadami słuszności. Należy tu również uwzględnić sytuację zdrowotną pozwanej. Ponadto na uwagę zasługuje fakt, iż Sąd przyznał powodowi tytułem kosztów procesu kwotę 2.840 zł (o czym wskazano wyżej), co w ocenie Sądu winno pokryć faktycznie poniesione przez niego koszty. Sąd ma także na uwadze, iż niniejsze postępowanie przy tak wysokim zadłużeniu pozwanej (w roku 2019 było to 220.000 zł) może zapoczątkować inne postępowania mające za podstawę prawną wyżej wskazane przepisy. Tym samym jedyny wartościowy składnik majątku mógłby służyć zaspokojeniu choćby w niewielkim zakresie pozostałym wierzycielom pozwanej.

W punkcie IV Sąd przyznał pełnomocnikowi pozwanej S. J. z urzędu – adwokatowi K. W. wynagrodzenie za pełnienie obowiązków pełnomocnika z urzędu dla pozwanej w kwocie 2.952 zł z należnym podatkiem VAT stosownie do § 8 pkt 5 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Sędzia Magdalena Kuś