Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 5/15
POSTANOWIENIE
Dnia 30 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi J. G.
o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 18 marca 2014r., wydanym
w sprawie z powództwa J.G.
przeciwko […] Bank Spółce Akcyjnej
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 30 kwietnia 2015 r.,
zażalenia J. G.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]i
z dnia 30 maja 2014 r.,
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje adw. E. M. od Skarbu Państwa (Sąd Apelacyjny)
kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych), zwiększoną o
należny podatek od towarów i usług, tytułem kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu w
postępowaniu zażaleniowym.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 30 maja 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę J. G.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem z dnia 18
marca 2014 r., oddalającym apelację od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 2
lipca 2013 r., którym Sąd ten oddalił powództwo o odszkodowanie skierowane
przez J. G. przeciwko […] Bank S.A.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że skarżący powołał się na podstawy
przewidziane w art. 401 pkt 2 oraz art. 403 pkt 1 i 2 k.p.c. i podniósł, że w sprawie,
której dotyczy skarga o wznowienie, nie miał zdolności sądowej ani procesowej
i nie był również należycie reprezentowany, wskutek czego został pozbawiony
możności działania. Poza tym żaden ze złożonych przez niego wniosków nie został
do tej pory rozpoznany, a wyrok wydano na podstawie podrobionych lub
przerobionych dokumentów, którymi posługiwał się pozwany Bank przed Sądami
obu instancji. Zarzucił też, że Sąd nie uwzględnił jego wniosków o wystąpienie do
nadzoru bankowego o zbadanie zgodności tych dokumentów z prawem, przez co
naruszył art. 32 i 83 Konstytucji.
Samo sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający
przepisom art. 401 – 404 k.p.c. – stwierdził Sąd Apelacyjny – nie oznacza, że
skarga została oparta na ustawowej podstawie. Skarga o wznowienie
postępowania podlega odrzuceniu nie tylko wtedy, gdy powołana w niej podstawa
wznowienia została sformułowana w sposób nieodpowiadający ustawie, lecz także
wtedy, gdy przedstawione w niej okoliczności dałyby się wprawdzie zakwalifikować
jako przewidziana w ustawie podstawa wznowienia, ale w rzeczywistości podstawa
ta nie występuje. Sytuacja taka wystąpiła w niniejszej sprawie, skarżący nie
wskazał bowiem na żadne okoliczności, które mogłyby podważać jego zdolność
sądową lub procesową, a przed Sądami obu instancji występował osobiście i nie
udzielił nikomu pełnomocnictwa do działania w jego imieniu. Skarżący nie wykazał
też, by wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 18 marca 2014 r. został uzyskany za
pomocą przestępstwa albo oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym.
Oznacza to, że skarga nie została oparta na ustawowej podstawie i z tej przyczyny
ulega odrzuceniu (art. 410 § 1 k.p.c.).
3
W zażaleniu skarżący zarzucił Sądowi Apelacyjnemu naruszenie art. 410 § 1
w związku z art. 401 pkt 2 oraz art. 403 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. przez przyjęcie, że
skarga nie została oparta na ustawowej podstawie, a tym samym przez niezasadne
odrzucenie skargi na wstępnym etapie, który ogranicza się jedynie do ustalenia, czy
skarżący wskazuje podstawę wznowienia odpowiadającą jednej z przewidzianych
w kodeksie przyczyn uzasadniających wznowienie. W konkluzji wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 20
ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2005 r.
Nr 13, poz. 98 – dalej: „ustawa nowelizująca”), sąd odrzuca skargę wniesioną po
upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej
podstawie; postanowienie w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu
niejawnym. Natomiast według art. 410 § 1 k.p.c. sprzed wejścia w życie ustawy
nowelizującej, sąd badał na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest wniesiona
w terminie, czy jest dopuszczalna i czy opiera się na ustawowej podstawie
wznowienia, w braku jednego z tych wymagań skargę odrzucał, a w przeciwnym
razie wyznaczał rozprawę. Obowiązujący wówczas art. 411 k.p.c. przewidywał
z kolei, że na rozprawie sąd rozstrzygał przede wszystkim o dopuszczalności
wznowienia i odrzucał skargę, jeżeli brakowało ustawowej podstawy wznowienia
albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany.
Pod rządem ówczesnej regulacji zarysowały się dwa kierunki wykładni art.
410 i 411 k.p.c. Według jednego, ocena czy skarga została oparta na ustawowej
podstawie sprowadzała się jedynie do ustalenia, czy wskazana przez skarżącego
podstawa odpowiadała jednej z przewidzianych w kodeksie przyczyn
uzasadniających żądanie wznowienia postępowania. Nie obejmowała natomiast
stwierdzenia, czy wskazana podstawa w rzeczywistości istnieje, gdyż należało
to do oceny zasadności skargi, natomiast ustalenie, że powołana podstawa nie
istnieje skutkowało oddaleniem skargi (zob. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 7 listopada 1996 r., I PKN 9/96, OSNP 1997, nr 11, poz. 196, z dnia
24 marca 1998 r., I PKN 97/98, OSNP 1999, nr 9, poz. 308, z dnia 14 stycznia
4
1999 r., II UKN 417/98, OSNP 2000, nr 6, poz. 254, z dnia 21 grudnia 1999 r.,
I PKN 448/99, OSNP 2001, nr 15, poz. 487 i z dnia 11 stycznia 2006 r., II CZ
121/05, nie publ.).
Według przeciwnego ujęcia, sąd na posiedzeniu niejawnym oceniał tylko,
czy wskazana przez skarżącego podstawa odpowiada jednej z przewidzianych
w kodeksie przyczyn uzasadniających żądanie wznowienia, jednak na rozprawie –
zgodnie z art. 411 k.p.c. – ocena, czy nie zachodzi brak ustawowej podstawy
wznowienia obejmowała także ustalenie, czy wskazana w skardze podstawa
rzeczywiście wystąpiła (zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
28 października 1999 r., II UKN 174/99, OSNP 2001, nr 4, poz. 133, z dnia
19 maja 2005 r., II CZ 41/05, nie publ., z dnia 7 lipca 2005 r., IV CO 6/05, Biul. SN
2005, nr 9, s. 14, z dnia 21 października 2005 r., III CZ 82/05, nie publ. i z dnia
10 stycznia 2006 r., IV CZ 143/05, nie publ.).
Z dniem 6 lutego 2005 r. art. 411 k.p.c. został uchylony przez art. 1 pkt 21
ustawy nowelizującej. Także po jego uchyleniu utrzymuje się wspomniana
rozbieżność, z tym że w orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że
skarga o wznowienie nie opiera się na ustawowej podstawie nie tylko wtedy, gdy
przytoczona w skardze podstawa nie odpowiada wzorcowi którejkolwiek z podstaw
przewidzianych w art. 401, 4011
lub 403 k.p.c., lecz także wtedy, gdy podstawa ta
odpowiada wprawdzie takiemu wzorcowi, ale w rzeczywistości nie wystąpiła
(zob. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2006 r., I PZ 33/05,
OSNP 2007, nr 3-4, poz. 48, z dnia 25 października 2006 r., III CZ 65/06, nie publ.,
z dnia 27 października 2006 r., I CZ 43/06, nie publ., z dnia 14 grudnia 2006 r., I CZ
103/06, nie publ., z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZ 1/07, nie publ., z dnia 30 maja
2007 r., IV CZ 22/07, nie publ., z dnia 21 września 2007 r., V CZ 88/07, nie publ.,
z dnia 9 maja 2008 r., II PZ 65/07, OSNP 2009, nr 17-18, poz. 233, z dnia
13 lutego 2009 r., II CZ 97/08, nie publ., z dnia 14 maja 2009 r., I CZ 20/09, nie
publ., z dnia 8 października 2009 r., II CZ 51/09, nie publ., z dnia 6 listopada 2009 r.,
I CZ 57/09, nie publ., z dnia 22 kwietnia 2010 r., II CZ 27/10, nie publ., z dnia
17 czerwca 2010 r., III CZ 18/10, nie publ., z dnia 5 listopada 2010 r., I CZ 107/10,
nie publ., z dnia 14 kwietnia 2011 r., II UZ 10/11, nie publ., z dnia 18 kwietnia
2011 r., III UZ 6/11, nie publ., z dnia 25 maja 2012 r., I CZ 35/12, nie publ., z dnia
5
10 października 2012 r., I CZ 104/12, nie publ., z dnia 29 listopada 2012 r., II CZ
132/12, nie publ. i z dnia 28 lutego 2014 r., IV CZ 126/13, nie publ.).
Skład orzekający Sądu Najwyższego podziela dominujący w orzecznictwie
kierunek wykładni i wspierającą go argumentację, tym bardziej że uchylenie art.
411 k.p.c. spowodowało poszerzenie kognicji sądu badającego na posiedzeniu
niejawnym, czy skarga opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. Wypada
jedynie dodać, że odrzucenie skargi na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. z powodu
nieoparcia jej na ustawowej podstawie może nastąpić w sytuacji, w której z samego
uzasadnienia skargi w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że powołana w niej
podstawa w rzeczywistości nie wystąpiła.
W konsekwencji trzeba stwierdzić, że podniesiony przez skarżącego zarzut
naruszenia art. 410 § 1 w związku z art. 401 pkt 2 oraz art. 403 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.
przez odrzucenie skargi na wstępnym etapie, który powinien ograniczać się jedynie
do ustalenia, czy wskazana podstawa wznowienia odpowiada jednej
z przewidzianych w kodeksie przyczyn uzasadniających wznowienie postępowania,
okazał się nieuzasadniony.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw i na
podstawie § 15 w związku z § 6 pkt 6, § 2 ust. 3 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 461) przyznał adw.
E.M. od Skarbu Państwa koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
skarżącemu w postępowaniu zażaleniowym.

II CZ 5/15

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia